“Prensi Olmayan Masal Kitabı” Adlı Metnin Eyleyenler Modeli Çerçevesinde Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 20 Sayı: 2, 499 - 516, 22.08.2018

Zeynep Çetinkaya Edizer Ali Cemal Gündüz

https://doi.org/10.17556/erziefd.408603

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmada, “Prensi Olmayan Masal
Kitabı” adlı çocuk edebiyatı metnini, Algirdas Julien Greimas’ın eyleyenler
örnekçesine göre çözümleme amaçlanmıştır. Araştırmada ele alınan öykü;
zamansal, biçimsel, uzamsal ve anlamsal ayrılıklara göre kesitlere ayrılmıştır.
Temelde beş kesitten oluşan öykü, Greimas’ın göstergebilimsel çözümleme
yöntemiyle incelemeye tabii tutulmuştur. Öyküde kesitler, prenses ve Bora
açısından ayrı ayrı ele alınmıştır. Anlatı boyunca eyleyenlerin
gerçekleştirdiği genel dönüşümler, anlatı izlencesiyle tablolaştırılmıştır.
Öykü, iç içe geçmiş iki anlatıdan oluştuğu için iki tane anlatı izlencesi
oluşturulmuştur. Bu anlatılarda eyletim, edinç, edim, tanıma ve yaptırım
aşamalarının ne ölçüde yer aldığı ve bu durumun anlatıya etkileri
araştırılmıştır. Öyküde bir başlangıç durumu olduğu; öykünün temel bir
eksiklikle başladığı ve özne konumunda olan eyleyenin bu temel eksikliği
gidermek için eyleme geçtiği saptanmıştır. Çalışmanın sonuç bölümünde
göstergebilimsel okumanın metin okumaya olumlu etkileri belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Greimas, Eyleyenler Örnekçesi, Prensi Olmayan Masal Kitabı, Anlatı İzlencesi

Kaynakça

• Bayav, D. (2006). Resimde göstergebilim, çocuk resimlerinin göstergebilimsel çözümlenmesi (ilköğretim 8. sınıf). Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Civelek, K. (2007). Le Clézio’nun “Göçmen Yıldız” adlı romanında göstergebilimsel kişi çözümlemesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Çetinkaya, Z. (2011). “Gökçen Kız Çeşmesi” adlı çocuk öyküsünün Greimas’ın eyleyenler modeline göre incelenmesi, Milli Eğitim, 192, 135-145.
• Çöğürcü, N. (2007). Göstergebilimsel yöntemle Stringberd’in Matmazel Julie oyununun metin incelemesi ve sahne yorumu. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Demir, S. (2008). İlköğretim 6, 7 ve 8. sınıflar Türkçe ders kitaplarındaki öykülerin metin dilbilimsel yöntemlerle incelenmesi ve bu metinlerin öğrencilerin anlama düzeylerine etkisi (Malatya ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Dicle, E. (2004). Haldun Taner’in Benzetmeci Oyunları Üzerine Göstergebilimsel Bir Çözümleme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Erdoğan, F. (2014). Prensi olmayan masal kitabı. İstanbul. Mavi Bulut Yayıncılık.
• Günay, D. (2007). Metin bilgisi. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• İşeri, K. (2008). Ömer Seyfettin’in Yüz Akı öyküsünün göstergebilimsel çözümlemesi, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 5(3), 117-139.
• Kapulu, A.; Dedeoğlu Okuyucu, S.; Kaplan, Ş. & Karaca, A. (2009). İlköğretim Türkçe 6. Sınıf Ders Kitabı, Ankara: Koza Yayınları.
• Karasar, N. (2004). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kıran, Z. & Kıran, A. (2007). Yazınsal okuma süreçleri. Ankara:Seçkin Yayınları.
• Rifat, M. (2009). Göstergebilimin abc’si İstanbul: Say Yayınları.
• Rifat, M. (2008). XX. yüzyılda dilbilim ve göstergebilim kuramları: 1-2. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Rifat, M. (2007). Homo semioticus ve genel göstergebilim sorunları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Sinan, A. T. & Demir, S. (2010). Göstergebilimsel yöntemler ışığında Deniz Bank reklamının okunması, Turkish Studies, 5(2), 1314-1332.
• Taş, Ç. (2006). “Bir İstanbul Masalı” televizyon dizisinin anlatı çizgesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Uçan, H. (2008). Dilbilim, göstergebilim ve edebiyat eğitimi. Ankara: Hece Yayınları.
• Uçan, H. (2006). Dilbilim, yazınsal eleştiri ve göstergebilim. Ankara: Hece Yayınları.
• Ulusavaş, P. (2005). Kişilerarası iletişimde eyleyenler ilişkisi öğretmen, öğrenci ve veli ilişkileri açısından değerlendirme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul.
• Uzun, E. (2006). Hukukun göstergebilimsel analizi. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Yücel, T. (2008). Yapısalcılık. İstanbul: Can Sanat Yayınları.