Üniversite Öğrencilerinde Psikolojik Sağlamlığın Yordayıcısı Olarak Bilişsel Esneklik: Öz Şefkatin Aracılık Rolü

Yıl 2020, Cilt: 22 Sayı: 2, 535 - 549, 31.08.2020

İsmail Yelpaze

Öz

Psikolojik
sağlamlık, yaşamın zorlu mücadelesinde psikolojik olarak sağlıklı kalabilmenin
en önemli koruyucu faktörlerinden biridir. Bu nedenle psikolojik sağlamlığı
artırıcı faktörlerin belirlenmesi, psikolojik sağlığı korumak için önemli bir
adım olacaktır. Bu çalışmanın amacı da, üniversite öğrencilerinin bilişsel
esneklik düzeyleri ile psikolojik sağlamlıkları arasındaki ilişkide öz şefkatin
aracılık rolünü incelemektir. Araştırma nicel araştırma desenlerinden yordayıcı
ilişkisel tarama yöntemi ile yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubu 140
üniversite öğrencisinden oluşmaktadır. Veriler, Psikolojik Sağlamlık Ölçeği,
Bilişsel Esneklik Ölçeği, Öz Şefkat Ölçeği-Kısa Form ve kişisel bilgi formu
kullanılarak sınıf ortamında araştırmacı tarafından toplanmıştır. Verilerin
analizinde yapısal eşitlik modellemesi kullanılmıştır. Araştırmanın bulguları
incelendiğinde, bilişsel esnekliğin psikolojik sağlamlığın anlamlı bir
yordayıcısı olduğu ve bu ilişkide öz şefkatin tam aracı rolü olduğu
bulunmuştur. Model kapsamında psikolojik sağlamlığın % 43’ü açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

psikolojik sağlamlık, bilişsel esneklik, öz şefkat, üniversite öğrencileri

Cognitive Flexibility as a Predictor of Psychological Resilience of University Students: The Mediating Role of Self Compassion

Öz

Psychological resilience
is one of the most important protective factors of staying psychologically
healthy in the difficult struggle of life. Therefore, determining the factors
that increase psychological resilience will be an important step to protect
psychological health. The aim of this study was to examine the role of
self-compassion in the relationship between cognitive flexibility and
psychological resilience of university students. The research was conducted
with the predictive relational scanning method, one of the quantitative
research designs. The study group consisted of 140 university students. Data
were collected by the researcher in the classroom using the Psychological Resilience
Scale, Cognitive Flexibility Scale, Self Compassion Scale-Short Form and
personal information form. Structural equation modeling was used for data
analysis. When the findings of the study were examined, it was found that
cognitive flexibility was a significant predictor of psychological resilience
and that self-compassion had a full mediating role in this relationship. Within
the scope of the model, 43% of psychological resilience was explained.

Anahtar Kelimeler

psychological resilience, cognitive flexibility, self-compassion, university students

Kaynakça

• Alibekiroğlu, P. B., Akbaş, T., Bulut Ateş, F. & Kırdök, O. (2018). Üniversite öğrencilerinde yaşam doyumu ile psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkide öz anlayışın aracı etkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(2), 1-17.
• Altunkol, F. (2011). Üniversite öğrencilerinin bilişsel esneklikleri ile algılanan stres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Altunkol, F. (2017). Bilişsel esneklik eğitim programının lise öğrencilerinin bilişsel esneklik ile algılanan stres düzeylerine ve stresle başa çıkma tarzlarına etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Birrer, E & Michael, T. (2011). Rumination in PTSD as well as in traumatized and non-traumatized depressed patients: A cross-sectional clinical study. Behav Cogn Psychother. 39, 381-97
• Bolt, O. C., Jones, F. W., Rudaz, M., Ledermann, T., & Irons, C. (2019). Self-Compassion and Compassion Towards One's Partner Mediate the Negative Association Between Insecure Attachment and Relationship Quality. Journal of Relationships Research, 10.
• Carroll, D. J., Blakey, E., FitzGibbon, L. (2016). Cognitive flexibility in young children: Beyond perseveration. Child Development Perspectives, 10(4), 211–215.
• Castilho P., Pinto-Gouveia J., Amaral V., & Duarte J. (2014). Recall of threat and submissiveness in childhood and psychopathology: The mediator effect of self-criticism. Clinical Psychology & Psychotherapy, 21, 73–81.
• Doğan, T. (2015). Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin Türkçe uyarlaması: geçerlik ve güvenirlik çalıĢması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 93-102.
• Doğan-Laçin, B. G. ve Yalçın, İ. (2019). Üniversite Öğrencilerinde Öz-yeterlilik ve Stresle Başa Çıkma Stratejilerinin Bilişsel Esnekliği Yordama Düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 358-371. doi: 10.16986/HUJE.2018037424
• Erdur-Baker, Ö. (2017). Afetler, krizler, travmalar ve travmatik stres tepkileri. Ö. Erdur-Baker ve T. Doğan (Ed.) Afetler, Krizler, Travmalar ve Psikolojik Yardım içinde. Ankara: Türk PDR derneği Yayınları.
• Ewert, A., & Tessneer, S. (2019). Psychological resilience and posttraumatic growth: An exploratory analysis. Journal of Experiential Education, 42(3), 280-296.
• Güngörmüş, K., Okanlı, A., & Kocabeyoğlu, T. (2015). Hemşirelik öğrencilerinin psikolojik dayanıklılıkları ve etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 6(1), 9-14.
• Henderson, N. Ve Milstein, M. M. (1996). Resiliency in school: Making it happen for students and educators. Thousands Oaks, California: Corwin Pres.
• Hofmann, W., Schmeichel, B. J., & Baddeley, A. D. (2012). Executive functions and self‐regulation. Trends in Cognitive Sciences, 16, 174-180.
• Ionescu T (2012) Exploring the nature of cognitive flexibility. New Ideas Psychol. 30, 190-200.
• Joanna Lloyd, Jane Muers, Tom G Patterson & Magdalena Marczak (2019) Self-Compassion, Coping Strategies, and Caregiver Burden in Caregivers of People with Dementia. Clinical Gerontologist, 42(1), 47-59, DOI: 10.1080/07317115.2018.1461162.
• Karaırmak ve Ö. ve Bugay, A. (2017). Sağlıklı psikolojik ilerlik ve travma karşısında uyum sağlama yetisi olarak psikolojik sağlamlık. Ö. Erdur Baker ve T. Doğan (Ed.), Afetler, Krizler, travmalar ve Psikolojik Yardım içinde. Ankara: Türk PDR Derneği Yayınları
• Keith, J., Velezmoro, R., & O’Brien, C. (2015). Correlates of cognitive flexibility in veterans seeking treatment for posttraumatic stress disorder. The Journal of nervous and mental disease, 203(4), 287-293.Lazarus, R. S. ve Folkman, S. (1984). Stress, appraisal and coping. NewYork: Springer.
• Lee, S., & Mason, M. (2019). Effectiveness of Brief DBT-informed Group Therapy on Psychological Resilience: A Preliminary Naturalistic Study. Journal of College Student Psychotherapy, 33(1), 25-37.
• Martin, M. M., Staggers, S. M., & Anderson, C. M. (2011). The relationships between cognitive flexibility with dogmatism, intellectual flexibility, preference for consistency, and self-compassion. Communication Research Reports, 28(3), 275-280.
• Masten, A. ve Reed, M. (2005). Resilience in development. C. R. Snyder ve S. J. Lopez (Ed.), Handbook of positive Psychology (s. 74-88) içinde. Oxford: Oxford University Press.
• Neely M.E., Schallert D.L., Mohammed S.S., Roberts R.M., & Chen Y.J. (2009). Self-kindness when facing stress: The role of self-compassion, goal regulation, and support in college students’ well-being. Motivation and Emotion, 33, 88–97.
• Neff , K. D. , Hsieh , Y. , & Dejitthirat , K. ( 2005 ). Self-compassion, achievement goals, and coping with academic failure . Self and Identity, 4, 263-287.
• Neff, K. D. (2003a). The development and validation of a scale to measure self-compassion. Self Identity, 2, 223–250.
• Neff, K. D. (2003b). Self-compassion: An alternative conceptualization of a healthy attitude toward oneself. Self and Identity, 2(2), 85–101.
• Neff, K. D., Kirkpatrick, K. L. ve Rude, S. S. (2007). Self-compassion and adaptive psychological unctioning. J Res Pers; 41, 139–154.
• Raes, F., Pommier, E., Neff, K. D., & Van Gucht, D. (2011). Construction and factorial validation of a short form of the self‐ compassion scale. Clinical Psychology & Psychotherapy, 18(3), 250–255.
• Rutter, M. (2006). Implications of resilience concepts for scientific understanding. Annals of the New York Academy of Sciences, 1094, 1– 12. doi:10.1196/annals.1376.002
• Smith, B. W., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P., & Jennifer Bernard, J. (2008). The brief resilience scale: Assessing the ability to bounce back. International Journal of Behavioral Medicine, 15, 194–200.
• Smith, J. L. (2015). Self-compassion and resilience in senior living residents. Seniors Housing and Care Journal, 23, 16-31.
• Soltani, E., Shareh, H., Bahrainian, S. A., & Farmani, A. (2013). The mediating role of cognitive flexibility in correlation of coping styles and resilience with depression. Pajoohandeh Journal, 18(2), 88-96.
• Üstün, A., & Bayar, A. (2015). Üniversite öğrencilerinin depresyon, anksiyete ve stres düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 384-390.
• Yavuz, S. (2019). Bedensel engelli sporcuların psikolojik sağlamlık ve bilişsel esneklik düzeylerinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yeniocak-Tunç, A. & Yapıcı, G. (2019). Bir tıp fakültesindeki öğrencilerin depresyon, anksiyete ve stres düzeylerinin değerlendirilmesi. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 17(2), 153-168.
• Yıldırım, M. (2018). Ergenlere yönelik öz-şefkat geliştirme programının öz-şefkat, kendine şefkat vermekten korkma ve öznel iyi oluş üzerindeki etkililiğinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.