The Relationship Between Teachers’ Reflective Thinking Tendencies and Their Attitudes Towards Teaching Profession

Yıl 2020, Cilt: 22 Sayı: 3, 573 - 589, 31.12.2020

İshak Kozikoğlu Hamza Gönülal

https://doi.org/10.17556/erziefd.633727

Öz

This study aims to examine the relationship between teachers’ reflective thinking tendencies and their attitudes towards the teaching profession. This study using a correlational survey model was conducted with 338 teachers. “Reflective Thinking Tendencies Scale” and “Teaching Profession Attitude Scale” were used. Data were analyzed with descriptive statistics, differential statistics, Pearson Product Moment Correlation Coefficient and simple linear regression. As a result, it was revealed that teachers’ reflective thinking tendencies are at a high level and their attitudes towards the teaching profession are at a very high level. While the attitudes of the teachers towards the profession did not show a significant difference according to gender, it was concluded that female teachers had higher reflective thinking tendencies than males. A moderate, positive and significant relationship was found between teachers’ reflective thinking tendencies (and the scale’s sub-dimensions of continuous and purposeful thinking, open-mindedness, questioning and effective teaching, teaching responsibility and scientificity, researcher, predictive and sincerity, view towards the profession) and their attitudes towards teaching profession. In addition, it was concluded that teachers’ reflective thinking tendencies explained approximately one-quarter of the variance in their attitudes towards the teaching profession. The activities improving teachers’ reflective thinking can be conducted to develop teachers’ positive attitudes towards the teaching profession.

Anahtar Kelimeler

Reflective thinking, attitude, teaching profession,, teachers

Öğretmenlerin Yansıtıcı Düşünme Eğilimleri İle Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları Arasındaki İlişki

Öz

Bu
araştırmanın amacı, öğretmenlerin yansıtıcı düşünme eğilimleri ile öğretmenlik
mesleğine yönelik tutumları arasındaki ilişkiyi incelemektir. İlişkisel tarama
modelinin kullanıldığı bu araştırma, 338 öğretmen ile yürütülmüştür. Araştırmada
“Yansıtıcı Düşünme Eğilimleri Ölçeği” ve “Öğretmenlik Mesleği Tutum Ölçeği”
kullanılmıştır. Veriler betimsel istatistikler, fark analizleri, Pearson Çarpım
Momentler Korelasyon Katsayısı ve basit doğrusal regresyon analizi ile
çözümlenmiştir. Araştırmanın sonucunda,
öğretmenlerin yansıtıcı düşünme eğilimlerinin yüksek, öğretmenlik mesleğine
yönelik tutumlarının ise çok yüksek düzeyde olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin
mesleğe yönelik tutumları cinsiyete göre anlamlı farklılık göstermezken, kadın
öğretmenlerin erkek öğretmenlere kıyasla yansıtıcı düşünme eğilimlerinin daha
yüksek düzeyde olduğu ortaya çıkmıştır.  Öğretmenlerin yansıtıcı düşünme
eğilimleri ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları arasında orta
düzeyde, pozitif ve anlamlı ilişkilerin olduğu 
saptanmıştır. Ayrıca, öğretmenlerin yansıtıcı düşünme eğilimlerinin
mesleğe yönelik tutumlarındaki  varyansın  yaklaşık olarak dörtte birini açıkladığı sonucuna
ulaşılmıştır. Öğretmenlerin mesleğe yönelik olumlu tutum geliştirmelerini
sağlamaya yönelik yansıtıcı düşünmelerini geliştirici etkinliklerin
düzenlenmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Yansıtıcı düşünme, öğretmenlik mesleği, tutum, öğretmenler

Kaynakça

• Aydın, M., & Çelik, T. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 169-181.
• Baş, G., & Beyhan, Ö. (2012). İngilizce dersinde yansıtıcı düşünme etkinliklerinin öğrencilerin akademik başarılarına ve derse yönelik tutumlarına etkisi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 128-142.
• Baysal, N., & Demirbaş, B. (2012). Sınıf öğretmenliği adaylarının bilinçli farkındalıkları ile yansıtıcı düşünme eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 12-20.
• Berg, M. H., Woody, R. H., & Bauer, W. I. (2002). Cognitive processes of preservice music teachers during observation of music instruction. Music Education Research, 4(2), 275-287.
• Bilgin, H. (1996). Okul öncesi eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin öğretmenlik tutumlarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bölükbaş, F. (2004). Yansıtıcı öğretimin (reflective teaching) ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin türkçe dersine yönelik tutum ve başarıları üzerindeki etkililiği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İzmir. Buluç, B. (2002). Sınıf öğretmenliği bölümü öğrencilerinin öğretmenlik sertifikası programlarına yönelik tutumları. Toplumsal Düşünce Dergisi, 3(5), 41–48.
• Bulut, İ. (2009). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının değerlendirilmesi (Dicle ve Fırat Üniversitesi örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 13-24. Cisero, C. A. (2006). Does reflective journal writing improve course performance. college teaching. Springer, 54(2), 231-236.
• Çapri, B., & Çelikkaleli, Ö. (2008). Öğretmen adaylarının öğretmenliğe ilişkin tutum ve mesleki yeterlik inançlarının cinsiyet, program ve fakültelerine göre incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 33-53.
• Demirel, Ö. (2015). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Pegem A Yayıncılık.Dewey, J. (1998). How we think?. New York: Houghton Mifflin Company.
• Duban, N., & Yelken, T. Y. (2010). Öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimleri ve yansıtıcı öğretmen özellikleriyle ilgili görüşleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 343-360.
• Durdukoca, Ş. F., & Demir, M. (2012). İlköğretim öğretmenlerinin bazı değişkenlere göre yansıtıcı düşünme düzeyleri ve düşüncelerindeki öğretmen niteliklerinin yansıtıcı öğretmen niteliklerine uygunluğu. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 357-374.
• Ekiz, D. (2006). Kendini ve başkalarını izleme: Sınıf öğretmeni adaylarının yansıtıcı günlükleri. İlköğretim Online, 5(1), 45-57.
• Erdoğan, F., & Şengül, S. (2014). İlköğretim öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme düzeylerinin incelenmesi. Asya Öğretim Dergisi, 2(1), 18-30.
• Ergüven, S. (2011). Öğretmenlerin yansıtıcı düşünme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Ersözlü, Z. N., & Kazu, H. (2011). İlköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler dersinde uygulanan yansıtıcı düşünmeyi geliştirme etkinliklerinin akademik başarıya etkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 141-159.
• Evin Gencel, İ., & Güzel Candan, D. (2014). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ve yansıtıcı düşünme düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 4(8).
• Fidan, N. (2012). Okulda öğrenme ve öğretme. İstanbul: Alkım Yayınları.
• Gedik, H., Akhan, N. E., & Kılıçoğlu, G. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimleri. Mediterranean Journal of Humanities, IV/2, 113-130.
• Göçük, Ş. (2018). Öğretmen adaylarının eleştirel ve yansıtıcı düşünme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gundersen, A. (2004). For the love of kids. NEA Today, 22(5), 64.
• Güllü, M. (2007). Orta öğretim öğrencilerinin beden eğitimi dersine ilişkin tutumlarının araştırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Hasırcı, Ö., & Sadık, F. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 195-210.
• Kahramanoğlu, R., Yokuş, E., Cücük, E., Vural, S., & Şiraz, F. (2018). Öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ölçeği (ÖMYTÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Electronic Turkish Studies, 13(11), 1669-1686.
• Kaplan, D. S., Rupley, W. H., Sparks, J., & Holcomb, A. (2007). Comparing traditional journal writing with journal writing shared over e-mail list serves as tools for facilitating reflective thinking: A study of preservice teachers. Journal of Literacy Research, 39(3), 357-387.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Keskinkılıç, G. (2010). İlköğretim 7. sınıf fen ve teknoloji dersinde uygulanan yansıtıcı düşünmeye dayalı etkinliklerin bilimsel süreç becerilerinin gelişimine ve başarıya etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Kılınç, H. H. (2010). İlköğretim birinci ve ikinci kademe öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimleri (Elazığ ili örneği). Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Kırnık, D. (2010). İlköğretim 5. sınıf Türkçe dersinde yansıtıcı düşünmeyi geliştirici etkinliklerin öğrenci başarısına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Kızılkaya, G. (2009). Yansıtıcı düşünme etkinlikleri ile desteklenmiş web tabanlı öğrenme ortamlarının problem çözme üzerine etkisi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kızılkaya, G., & Aşkar, P. (2009). Problem çözmeye yönelik yansıtıcı düşünme becerisi ölçeğinin geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 34(154), 82-92.
• Koç, C., & Yıldız, H. (2012). Öğretmenlik uygulamasının yansıtıcıları: Günlükler. Eğitim ve Bilim, 37(164), 223-236.
• Köksal, N., & Demirel, Ö. (2008). Yansıtıcı düşünmenin öğretmen adaylarının uygulamalarına katkıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34,189-203.
• Meral, E., & Semerci, Ç. (2009). Yeni ilköğretim İngilizce programını uygulayan öğretmenlerin eleştirel ve yansıtıcı düşünmeleri. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları Dergisi, 8(1).
• Norton, J. L. (1996). Locus of control and reflective thinking in preservice teachers. Education, 117(3), 401-408.
• Oruç, İ. (2000). Effects of reflective teacher training program on teachers’ perception of classroom environment and on their attitudes toward teaching profession. Yüksek Lisans Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Rodgers, C. (2002). Defining reflection: another look at John Dewey and reflective thinking. Teachers College Record, 104(4), 842-866.
• Roskos, K., Vukelich, C. ve Risko, V. (2001). Reflection and learning to teach reading: a critical review of literacy and general teacher education studies. Journal of Literacy Research, 33(4), 595-635.
• Saracaloğlu, A. S., Serin, O., Bozkurt, N., & Serin, U. (2004). Öğretmen adaylarının mesleğe yönelik tutumlarını etkileyen faktörler. Çağdaş Eğitim, 29(311), 16–27.
• Semerci, Ç. (2007). Öğretmen ve öğretmen adayları için yansıtıcı düşünme eğilimi (YANDE) ölçeğinin geliştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 7(3), 729-752.
• Semerci, N., & Kılınç, H.H. (2010). İlköğretim birinci kademe ve ikinci kademe öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimleri (Elazığ ili örneği). Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, 9(1).
• Sönmez, V. (2009). Öğretim ilke ve yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık. Şahin, A. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimlerinin çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(37), 108-119. Tekerek, M., & Polat S. (2011). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. 5th International Computer&Instructional Technologies Symposium, Fırat University, Elazığ/ Turkey.Temel, Ş. (2017). Sınıf öğretmenleri ve sınıf öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep. Temizkan, M. (2008). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları üzerine bir araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 461-486.
• Terzi, A. R., & Tezci, E. (2007). Necatibey Eğitim Fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 52(1), 593-614.
• Tok, Ş. (2008). Yansıtıcı düşünmeyi geliştirici etkinliklerin öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarına, performanslarına ve yansıtmalarına etkisi. Eğitim ve Bilim, 33(149), 104.117.
• Tufan, Z. (2016). Fen bilgisi öğretmenlerinin, öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile öz-yeterlilikleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tümkaya, S., & Hurioğlu, L. (2013). Öğretim elemanlarının yansıtıcı düşünme eğilimleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 243-256.
• Ünver, G. (2003). Yansıtıcı düşünme. Ankara: Pegem Yayınevi.Üstün, A. (2007). Farklı branşlardaki öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 339(32), 20-27.
• Üstün, E., Erkan, S., & Akman, B. (2004). Türkiye’de okul öncesi öğretmenliği öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının incelenmesi. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 129-136.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.Yıldırım, T., & Pınar, A. (2015). Coğrafya öğretiminde yansıtıcı düşünmeye dayalı öğretimin öğrenci başarısına ve öğrenmenin kalıcılığına etkisi. Marmara Coğrafya Dergisi, 31, 281-299.
• Yorulmaz, M. (2006). İlköğretim 1. kademesinde görev yapan sınıf öğretmenlerinin yansıtıcı düşünmeye ilişkin görüş ve uygulamalarının değerlendirilmesi (Diyarbakır ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Yumuşak, G. K. (2015). Öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimleri ve mesleğe yönelik tutumları. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 466-481.