Metaphorical Perceptions of Elementary School Students toward Social Studies Course

Yıl 2012, Cilt: 14 Sayı: 2, 419 - 436, 01.12.2012

Mehmet Nuri Gömleksiz Ayşe Ülkü Kan Ümmühan Öner

Öz

The aim of this study is to determine elementary school students’

metaphorical perceptions of Social Studies Course. The study was surveyed in Mehmetçik Elementary School in Elazığ city center in 2010-2011 academic year. 70 students enrolled at 4th, 5th, 6th and 7th graders were included in the study. Volunteer students were included in the study. The students completed the phrase of “Social Studies Course is like ……………… because ………….”to indicate their conceptualization of Social Studies Course. The metaphors and their common features were identified by means of these forms. Content analysis method was used to analyze the data. Students’ metaphors were collected under four categories. These categories are “subject diversity and comprehensiveness”, “enjoying Social Studies course”, “importance of the content of the course” and “guidance of the course”.

Anahtar Kelimeler

social studies, metaphor, elementary school students

İlköğretim Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersine İlişkin Metaforik Algıları

Öz

Bu çalışmanın amacı, ilköğretim birinci ve ikinci kademede Sosyal Bilgiler dersi alan öğrencilerin bu derse ilişkin metaforik algılarını belirlemektir. Çalışma 2010-2011 eğitim-öğretim yılında Elazığ İl merkezinde bulunan Mehmetçik İlköğretim Okulunda yürütülmüştür. Araştırma bu okulda Sosyal Bilgiler dersine devam eden 4., 5., 6. ve 7. sınıf öğrencileri içerisinden 93 kişilik bir grup üzerinde yürütülmüştür. Öğrencilerin araştırmaya dâhil edilmesinde, gönüllü olmaları dikkate alınmıştır. Araştırma kapsamındaki öğrencilere, “Sosyal Bilgiler dersi ………………a/e benzer; çünkü …………….” biçimindeki eksik bırakılmış bir cümlenin yer aldığı formlar dağıtılmıştır. Bu formlar aracılığı ile öğrencilerin Sosyal Bilgiler dersine ilişkin olarak geliştirdikleri metaforlar ve bu metaforların ortak özel-likleri belirlenmeye çalışılmıştır. Elde edilen verilerin değerlendirilmesinde nitel araştırma desenine uygun olarak içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Öğrencilerin Sosyal Bilgiler dersine ilişkin olarak geliştirdikleri metaforlar dört kategoriye ayrılmıştır. Bu kategoriler, “konu çeşitliliği ve kapsamlılık”, “dersin sevilmesi”, “dersin içeriğinin önemli olması”, “dersin yol gösterici olması” şeklinde sıralanabilir.

Anahtar Kelimeler

sosyal bilgiler, metafor, ilköğretim öğrencileri

Kaynakça

• Akdağ, H. (2009). Sosyal Bilgilerin tanımı, amacı, önemi ve Türkiye’deki yeri. Re- fik Turan, Ali Murat Sünbül & Hakan Akdağ, (Edt), Sosyal bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar-I içinde (s.1-24). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Arslan, M. M. & Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim-öğretim açısından incelenmesi, Milli Eğitim, 171, 100-108.
• Aydın, A. (1997). Birleştirilmiş sınıf sosyal bilgiler dersi amaçlarının gerçekleşme
• düzeyi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Aydoğdu, E. (2008). İlköğretim okullarındaki öğrenci ve öğretmenlerin sahip oldukları okul algıları ile ideal okul algılarının metaforlar (mecazlar) yardımıyla analizi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Osmangazi Üniversi- tesi, Eskişehir
• Bilgili, A., S., (2006). Geçmişten günümüze sosyal bilimler ve sosyal bilgiler, İsmail
• H. Demircioğlu (Edt.), Sosyal Bilgilerin Temelleri içinde (s.3-56) Ankara: Mikro Basım Yayım Dağıtım.
• Botha, E. (2009). Why metaphor matters in education. South African Journal of Ed- ucation. 29, 431-444.
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 6(4), 693-712.
• Dinç, G. (2008). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde metafor kullanımı üzerine bir araştırma. VII. ulusal sınıf öğretmenliği sempozyumu bildiriler kitabı, 1017- 1020.
• Dönmez, C. (2007). Sosyal bilimler ve sosyal bilgiler kavramları. 02.03.2012 tari- hinde http://w3.gazi.edu.tr/web/cdonmez/html/makale_10.html adresinden
• alınmıştır.
• Erden, M. (Tarihsiz). Sosyal bilgiler öğretimi. İstanbul: Alkım Kitapçılık Yayıncılık. Evans, R. W. (2004). The social studies wars: what should we teach the children?,
• New York: Teacher Collage Press, Columbia University.
• Girmen, P. (2007). İlköğretim öğrencilerinin konuşma ve yazma sürecinde metafor- lardan yararlanma durumları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Gömleksiz, M. N., Kan, A. Ü., Öner, Ü., Kılınç, H. H., & Fidan, E. K. (2011, Mayıs). Sınıf öğretmeni adaylarının KPSS’ye ilişkin metaforik algıları. 10. Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu’nda sunulan bildiri, Sivas, Türkiye.
• Güngördü, E. (2001). İlköğretimde hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Güveli, E., İpek, A. S., Atasoy, E. & Güveli, H. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik kavramına yönelik metafor algıları. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education. 2(2), 140-159.
• Güven, S. & Akhan, N. E. (2010). İlköğretim 6. ve 7. Sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine ilişkin öğeleri açıklamak için kullandıkları metaforlar üzerine bir araştırma. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1, 136-172.
• Kılıç, F. D. & Güven, B. (2009). Examining the metaphors students construct in life sciences lessons. 10.02.2010 tarihinde oc.eab.org.tr/egtconf/pdfkitap/pdf/287.pdf adresinden alınmıştır.
• Kintsch, W. (2000). Metaphor comprehension: A computational theory, Psychonom-
• ic Bulletin&Review . 30.06.2012 tarihinde
• ,http://lsa3.colorado.edu/papers/metaphorComprenhension.pdf adresinden alınmıştır.
• Lakoff, G. & Johnson, M. (2005). Metaforlar: hayat, anlam ve dil. (Çev. Gökhan Yavuz Demir). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• NCSS, (1992). A Vision of powerful teaching and learning in the social studies: building social understanding and civic efficacy. 10.08.2005 tarihinde http://www.socialstudies.org/positions/powerful/adresinden alınmıştır.
• Öztürk, C. (2009). Sosyal bilgiler: toplumsal yaşama disiplinlerarası bir bakış. Cemil Öztürk (Edt), Sosyal Bilgiler öğretimi demokratik vatandaşlık eğitimi içinde (s.1-31). Ankara: Pegem Akademi.
• Öztürk, C. & Otluoğlu, R. (2005). Sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünler ve yazılı materyaller, (3. Baskı), Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Paykoç, F. (1991). Tarih öğretimi. Eskisehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Saban, A. (2002). Sınıf öğretmeni adaylarınıın ilkokula ilişkin en çok hatırladıkları ve en çok tercih ettikleri metaforlar. Eğitim Bilimleri ve Uygulama Dergisi. 1(2), 211-223.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 2(2), 131-155.
• Saban, A. (2008). Primary school teachers’ and their students’ mental images about the concept of knowledge. İlköğretim Online. 7(2), 421-455.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 7(2), 281-326.
• Semerci, Ç. (2007). “Program geliştirme” kavramına ilişkin metaforlarla yeni ilköğretim proramlarına farklı bir bakış. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 31(2), 125-140.
• Sönmez, V. (1999). Sosyal bilgiler öğretimi ve öğretmen kılavuzu. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Tamimi, Y. (2005). Örgüt kültürünün metaforlarla analizi. Yayımlanmamış yüksek
• lisans tezi, Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Tay, B. (2011). Sosyal bilgiler öğretiminin dünü, bugünü ve yarını. Refik Turan, Kadir Ulusoy (Edt.), Sosyal bilgilerin temelleri (2. Baskı) içinde (s. 2-18). Ankara: Pegem Akademi.
• Thagard, P. & Beam, C. (2004). Epistemological metaphors and the nature of phi- losophy. Metaphilosophy. 35 (4), 504-516.
• Yaşar, Ş. & Gündoğar-Bayır, Ö. (2010). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin bakış açısıyla sosyal bilgiler. 9. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu bildiriler kitabı, 73-78.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, An- kara: Seçkin Yayıncılık.