Sosyal Bilgiler Dersinde Değer Aktarım Aracı Olarak Atasözleri: Ahlaki İkilem Oluşturma

Yıl 2013, Cilt: 15 Sayı: 2, 74 - 93, 08.01.2014

Zekerya Akkuş Birgül Küçük Hakan Örten

Öz

Bu araştırmanın amacı, çelişkili atasözleri üzerinden ahlaki ikilem içeren örnek olay aracılığıyla değer aktarımında kullanılabilecek bir uygulama örneği ortaya koymaktır. Nitel bir araştırma olan bu çalışmada, veri toplama aracı olarak örnek olay kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2012-213 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde Erzurum ili Yakutiye ilçesinde bulunan iki farklı ortaokulun 6. sınıfında öğrenim gören 40 öğrenci oluşturmaktadır. Örnek olay ile toplanan veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Veriler araştırmacılar tarafından okunup incelendikten sonra kategoriler ve kodlar oluşturulmuştur. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre; öğrencilerin %57,5’i her bireyin davranışlarının ve davranışları sonucu ortaya çıkabilecek durumların kendisini bağlayacağı yönünde, %35’i ise sadece kendisini değil, çevresindeki diğer bireyleri de etkileyebileceği yönünde görüş beyan etmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, değer, değer eğitimi, atasözü.

Proverbs as a Tool of Value Transfer in Social Studies: Creating Ethic Contradiction

Öz

The objective of this project is to detect the views of middle school students on the value of responsibility through a sample event including a moral dilemma using paradoxical proverbs. In this study qualitative research, case studies were used as a means of data collection. The workgroup of this study is composed of 40 students of 6th grade studying in the spring semester of 2012-2013 academic years in two different middle schools in Yakutiye County, Erzurum. The data collected through case study were worked out by content analyze. Categories and codes were formed after the data was read and studied by the researchers. According to the findings obtained from the research; 57,5 % of the students stated that each individual is responsible for their actions and the states occurring as a result of these actions, while 35% of the students stated that not only themselves, but other individuals around them might be affected, as well.

Anahtar Kelimeler

Social studies, value, value education, proverb

Kaynakça

• Akbaş, O. (2008). Sosyal bilgilerde değerler ve öğretimi. Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi. (Edt: B. Tay & A. Öcal). Ankara: Pegem Akademi. ss. 336-353.
• Aladağ, S. (2009). İlköğretim sosyal bilgiler öğretiminde değer eğitimi yaklaşımlarının öğrencilerin sorumluluk değerini kazanma düzeyine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
• Ankara.
• Arıkan, R. (2011). Araştırma yöntem ve teknikleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Arslan, M. (2007). Türk eğitim sisteminde değerler sorunu ve eğitim programlarına yansıması, Değerler ve Eğitimi Uluslararası Sempozyumu, 26-28 Kasım 2004, İstanbul: Dem Yayınları.
• Ayaz, E. S. (2011). Türk atasözlerinde çelişki. Uluslararası Sosyal Bilimler Lisansüstü Öğrenci Sempozyumu. Ordu. (erişim tarihi: 03.01.2013) http://abs.kafkas.edu.tr/upload/479
• Babadoğan, C. (2003). Sorumlu davranış geliştirme stratejileri bağlamında öğrenen sınıf. Milli eğitim Dergisi, Kış Sayısı.
• Bolay, S. H. (2007). Aşkın değerler buhranı, Değerler ve Eğitimi Uluslararası Sempozyumu, 26-28 Kasım 2004, İstanbul: Dem Yayınları.
• Demirtaş, S. (2009). Çocuk yuvasında kalan korunmaya muhtaç çocukların değer eğitiminde yaratıcı dramanın etkililiği, Yayınlanmamış Doktora Tezi,
• Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Doğanay, A. (2009). Değerler eğitimi. Sosyal bilgiler öğretimi: demokratik vatandaşlık eğitimi. (Edt: C. Öztürk). Ankara: Pegem Akademi. ss. 226-253.
• Emir, S. (1970). Atasözleri ve vecizlerin açıklamaları. İstanbul: Emir Yayınları. Erginer, G. (2010). Atasözlerinde sosyal hayat, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
• Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Güngör, E. (2010). Değerler psikolojisi üzerinde araştirmalar: Ahlak psikolojisi, ahlaki değerler ve ahlaki gelişme, Ankara: Ötüken Neşriyat.
• Kurt, İ. (1991). Türk atasözlerine psikolojik bir yaklaşım. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• MEB. (2005). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve kılavuzu (4–5. sınıflar).
• Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• Rokeach, M. (1973). Nature of human value. New York: The Free Press.
• Schwartz, S. H. (1996). Value priorities and behaviour. The Psychology Of Values: Theontorio Symposium, (Eds. C. Seligman & J. M. Olson & M. P. Zanna.Lawrance Erlbaum, Hillsdale, NJ. pp. 1-24 (p. 1-24.).
• Şimşek, H. & Yıldırım, A. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri.
• Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Şişman, M. (2002). Örgütler ve kültürler. Ankara: Pegem-A Yayıncılık.
• Tepecik, B. (2008). Sosyal bilgiler dersinde sorumluluk değerinin kazandırılmasına ilişkin öğretmen görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Türk Dil Kurumu (2008). Türkçe sözlük. Ankara: 4. Akşam Sanat Okulu Matbaası.