A Scale Study on the Solution of Faith Problems in the Context of God Perception

Yıl 2024, Sayı: 20, 159 - 183, 30.09.2024

Çiğdem Can Kaynak

https://doi.org/10.29157/etusbed.1264715

Öz

This study gives information about the scale development process for solving belief problems experienced in the context of God perception. We planned to develop a scale with our belief in the necessity of including all segments of the society, especially the young people who experience intense questioning about belief issues, in the search for solutions. Because there is no scale that measures how individuals' belief problems can be solved by themselves in any period, it has been viewed as a significant gap in the literature. The item pool of 62 items in the first draft was reduced to 36 items as a result of the preliminary evaluation. As a result of the evaluation of the items by 33 experts, a total of four items below the critical value were removed from the pool. In the 32-item scale, Exploratory Factor Analysis (EFA) and Confirmatory Factor Analysis (CFA) were both consecutively carried out. The analyses revealed that the scale was appropriate for a four-factor structure, and accordingly, four items with an item load value below 0.30 were removed from the scale. The results of the study at the end found out that the 28-item scale which aims to measure Solving Belief Problems Related to the Perception of God Scale (SBPPGS) is a both valid and reliable measurement tool.

Anahtar Kelimeler

God perception, belief problems, solution, scale, God belief, validity

Tanrı Algısı Bağlamında Yaşanan İnanç Sorunlarının Çözümü Üzerine Bir Ölçek Çalışması

Öz

Bu çalışmada Tanrı algısı bağlamında yaşanan inanç sorunlarının çözümüne yönelik ölçek geliştirme süreciyle ilgili bilgilere yer verilmektedir. İnanç konularında yoğun sorgulamalar yaşayan genç kesim başta olmak üzere toplumun her kesiminin çözüm arayışına dâhil edilmesinin gerekliliğine olan inancımızla bir ölçek geliştirilmesi planlanmıştır. Zira herhangi bir döneminde bireylerin inanç sorunlarının kendilerince nasıl çözülebileceğini ölçen bir ölçek bulunmaması literatürde bir eksiklik olan gözlenmiştir. İlk tasarıda 62 maddelik olan madde havuzu yapılan ön değerlendirme sonucunda 36 maddeye düşürülmüştür. Toplam 33 uzmanın maddeleri değerlendirmeleri sonucu kritik değerin altında kalan toplam 4 madde havuzdan çıkarılmıştır. Çalışmamızın örneklem grubu olarak Ondokuzmayıs Üniversitesi ve Samsun Üniversitesinde lisans ve lisansüstü düzeyde eğitim gören öğrenciler seçilmiş ve 340 dönüş alınmıştır. Elde edilen verilerin güvenirlik analizi SPSS v25 programında yapılmıştır. 32 ifadenin yer aldığı Tanrı Algısına Bağlı Olarak Yaşanan İnanç Sorunlarını Çözme Ölçeğinin (TAİSÇÖ) güvenirlik analizi sonucunda elde edilen Cronbach’s Alpha değeri 0,940 olarak bulunmuştur. Yapı geçerliliğinde en çok kullanılan tekniklerden Açıklayıcı (AFA) ve Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) teknikleri kullanılmıştır. Sonuçta ölçeğin dört faktörlü bir yapıya uygun olduğu görülmüş bu doğrultuda madde yük değeri 0,30’un altında olan 4 madde ölçekten çıkarılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda 28 maddelik Tanrı Algısına Bağlı Olarak Yaşanan İnanç Sorunlarını Çözme Ölçeğinin (TAİSÇÖ) geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tanrı algısı, inanç problemleri, çözüm, ölçek, Tanrı inancı, geçerlik

Kaynakça

• Akyüz, Z. (2010). Gençlerde Benlik Saygısı ve Tanrı Tasavvuru. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Altıntaş, R. (2002). “Teolojik Sekülerleşmenin Neden Olduğu İnanç ve Davranış Problemleri”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/1, 55-83.
• Anuştekin, M. N. (2018). Ortaöğretim Öğrencilerinin Yalnızlık Düzeyleri İle Tanrı Algıları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Arıcı, İ. & Tokur, B. (2017). “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Tanrı Algıları ve Hoşgörü Eğilim Düzeyleri Arasındaki İlişki”. Electronic Turkish Studies 12/10, 31-48. https://doi.org/10.7827/turkishstudies.11991
• Arkonaç, S. A. (1998). Psikoloji: Zihin Süreçleri Bilimi. (2. Baskı). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Armstrong, K. (2017). Tanrı’nın Tarihi. (Çev.: Oktay Özel vd.). Ankara: Pegasus Yayınları.
• Arslan, M. (2008). “Popüler Dini Yönelimlerin İncelenmesinde Karşılaşılan Güçlükler ve Çözüm Önerileri”. Değerler Eğitimi Dergisi 6/15, 9-34.
• Atılgan, H. vd. (2017). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ayre, C. A. & Scally, A. J. (2014). “Critical Values for Lawshe’s Content Validity Ratio: Revisiting the Original Methods of Calculation”. Measurement and Evaluation in Counseling and Development 47 (1), 79-86. https://doi.org/10.1177/0748175613513808
• Bagozzi, R. P., & Yi, Y. (1988). “On the evaluation of structural equation models”. Journal of the academy of marketing science, 16, 74-94. https://doi.org/10.1007/bf02723327
• Baran Bulut, D., İpek, A. S. & Aygün, B. (2018). Yaratıcı Problem Çözme Özellikleri Envanterini Türkçe'ye Uyarlama Çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (3),1360-1377. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018.18.39790-430909
• Bozkurt, M. & Kuyucu, M. (2020). “Tanrı-İnsan İlişkisi Bağlamında Deizm’in Temel İddialarının Eleştirisi”. Mesned İlahiyat Araştırmaları Dergisi 11/2, 441-469.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Canatan, K. (2021). Gençlerin Modern İzimlerle İmtihanı. İstanbul: Beyan Yayınları.
• Cohen, R. J. ve Swerdlik, M. E. (2010). Test Development. Psychological Testing and Assessment. New York: McGraw-Hill.
• Coşkun, İ. (2010). Ateizm ve İslam: Kelami Açıdan Modern Çağ Ateizminin Eleştirisi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• Çam, S. & Tümkaya, S. (2006). “Üniversite Öğrencilerinde Kişilerarası Problem Çözme”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 15/2, 119-131.
• Dalfidan, B. (2019). Tanrı Tasavvuru ve Mutluluk İlişkisi. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Dawkins, R. (2019). Tanrı Yanılgısı, İstanbul: Kuzey Yayınları.
• DeVellis, R. F. (2012). Factor Analysis. Scale development: Theory and Applications. California: Sage Publications.
• DeVellis, R. F. (2014). Ölçek Geliştirme: Kuram ve Uygulamalar. (Çev. Tarık Totan). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Dınvar, P. E. (2011). Travma Sonrası Stres, Dünyaya İlişkin Varsayımlar ve Tanrı Algısı Arasındaki İlişki. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Dilmaç, B. & Çiftçi, A. (2020). “14-18 Yaş Grubunda Tanrı Algısı ile Psikolojik Sağlamlık İlişkisinin İncelenmesi”. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi 1/1, 14-28.
• Dora, S. (2003). Sosyal Problem Çözme Envanteri (Revize Edilmiş Formu) nin Türkçe’ye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Dorman, E. (2009). Deizm ve Eleştirisi: Tarihsel ve Teolojik Bir Yaklaşım. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Duyan, V. & Gelbal, S. (2008). “Sosyal Sorun Çözme Envanterinin Türkçeye Uyarlama Çalışması”. Toplum ve Sosyal Hizmet, 19/1, 7-28.
• Dündar, S. (2009). “Üniversite Öğrencilerinin Kişilik Özellikleri ile Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 24/2, 139-150.
• Düzgün, Ş. A. (2015). “Çağın Meydan Okumaları Karşısında Genç Zihinler ve İnanç Krizi”. Kader Kelam Araştırmaları Dergisi 13/1, 13-22. https://doi.org/10.18317/kader.45210
• Düzgün, Ş. A. (2020). Kimliksiz Hakikatler. Ankara: Otto Yayınları.
• Ekşi, H. (2006). “Din Eğitimi Gençlik ve Kişilik: İmam-Hatip Lisesi Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma”. Gençlik, Din ve Değerler Psikolojisi. Hayati Hökelekli. (Ed). İstanbul: Dem Yayınları, 181-216.
• El-Eş’arî, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail, (2019). Kitabu'l-Luma' fi'r-red ala Ehli'zZeyğ ve'l-Bida'. (Çev. Kılıç Aslan Mavil ve Hikmet Yağlı Mavil). İstanbul: İz Yayıncılık.
• Elias, J. L. (1983). Psychology and Religious Education. Florida: Robert Krieger Pub.
• El-Maturidi, Ebu Mansur. (2014). Kitabu't Tevhid. (Çev.: Bekir Topaloğlu). (6. Baskı). İstanbul: İSAM Yayınları.
• Erdoğan, E. (2015). “Tanrı Algısı, Dini Yönelim Biçimleri ve Öznel Dindarlığın Psikolojik Dayanıklılıkla İlişkisi: Üniversite Örneklemi”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 12/29, 223-246.
• Erdoğruca Korkmaz, N. (2014). “İnanç ve İnançsızlığın Psikolojisi”. Kelam Araştırmaları Dergisi 12/1, 275-294. https://doi.org/10.18317/kader.10699
• Eren, E. (2010). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. (12. Baskı). İstanbul: Beta Yayınları.
• Erkuş, A. (2012). Psikolojide Ölçme ve Ölçek Geliştirme. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Eskin, M., & Aycan, Z. (2009). Gözden Geçirilmiş Sosyal Sorun Çözme Envanterinin Türkçe'ye (Tr-SSÇE-G) Uyarlanması, Güvenirlik Ve Geçerlik Analizi. Türk Psikoloji Yazıları, 12 (23), 1-10.
• Evci, N. ve Aylar, F. (2017). “Derleme: Ölçek Geliştirme Çalışmalarında Doğrulayıcı Faktör Analizinin Kullanımı”. Sosyal Bilimler Dergisi, 4(10), 389412. https://doi.org/10.16990/sobider.3386
• Evkuran, M. (2014). “Eş‘arî Kelam Sisteminin Teolojik Temelleri Üzerine -Deizm Bağlamında Bir Tartışma-”. Uluslararası İmam Eş‘arî ve Eş‘arîlik Sempozyumu (21-23 Eylül 2014). Cemaleddin Erdemci ve Fadıl Aygan (Ed.), İstanbul: Beyan Yayınları. (2), 35-48.
• Freud, S. (2000). Bir Yanılsamanın Geleceği. (Çev.: Aziz Yardımlı). İstanbul: İdea Yayınları.
• Ghobari B. B. vd. (2011). Relation between Quality of Image of God With Obsessive-Compulsive Behaviours and Phobic Anxiety İn Parents of Exceptional Children. Procedia-Social and Behavioral Sciences 29, 237–241. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.11.231
• Gırardı, J. (2005). “Çağdaş Ateizmin Problemi”. çev. Murtaza Korlaelçi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 41/1, 365-398.
• Greenway, A. P. vd. (2003). “Personality Variables, Self-Esteem and Depression and an İndividual’s Perception of God”. Mental Health, Religion and Culture 6/1, 45-58. https://doi.org/10.1080/1867467021000029381
• Güler, Ö. (2007). “Tanrı Algısı Ölçeği (TA): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 48/1, 123-133.
• Günaydın, F. (2017). “İmam-Hatip Liselerinde İnanç Soru(n)ları”. Din Karşıtı Çağdaş Akımlar ve Deizm Sempozyumu. Vecihi Sönmez vd. (Ed.), Van: Ensar Neşriyat, 321-335.
• Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/ (18. 07. 2021).
• Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/(16. 10. 2021).
• Gündoğar, H. 2017. “Deizm; Aklın Tanrılaştırılması ya da Sorumsuz Özgürlük”. Din Karşıtı Çağdaş Akımlar ve Deizm. ed. Vecihi Sönmez vd., 29-40. Van: Ensar Neşriyat.
• Hair J. J. vd. (2010). Multivariate Data Analysis: a Global Perspective. In: Upper Saddle River: Prentice Hall.
• Halstead, P. J. & Hautus, M. (2013). “Defending the God beyond: The Development of the a God-Scale—a New İnstrument for the Assessment of People's Perceptions, Experiences, and Activities in Relationship to God—and its İnitial Use in a Forgiveness Study. Journal of Spirituality in Mental Health 15/3, 160-185. https://doi.org/10.1080/19349637.2013.776426
• Heppner. P. P. ve Petersen, C. H. (1982), “The Development and Implications of a Personal Problem Solving Inventory”, Journal of Counseling Psychology, 29 (1), 66-75. https://doi.org/10.1037/0022-0167.29.1.66
• Hick, J. (2012). İnançların Gökkuşağı: Dinsel Çoğulculuk Üzerine Eleştirel Diyaloglar. (Çev. Mahmut Aydın). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• Hinkin, T. R. (1995). “A review of scale development practices in the study of organizations”. Journal of management, 21(5), 967-988. https://doi.org/10.1177/014920639502100509
• Hökelekli, H. (2005). Din Psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı yayınları.
• http://www.collinsdictionary.com/dictionary/english-french/belief (15.09.2021).
• İnceoğlu, M. (2010). Tutum Algı İletişim. İstanbul: Beykent Üniversitesi Yayınevi.
• Jung, C. G. (1968). Psychology and Alchemy. New York: New Material Copyright.
• Kalayci, Ş. (2006). Faktör analizi. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Kasapoğlu, A. (2009). “Dinsel Şüphe”. Kelam Araştırmaları Dergisi 3/2, 65-82.
• Kaya, F. (2018). İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinde Tanrı Algısı ve Kaygı İlişkisi Üzerine Bir Araştırma (Ağrı İli Örneği). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Kayıklık, H. (2005). “Psikolojik Açıdan İnanç, İman ve Şüphe”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 46/1, 133-155. https://doi.org/10.1501/ilhfak_0000000368
• Kenny, A. (2012). “Agnostisizm ve Ateizm”. çev. Yaşar Türkben. Journal of Faculty of Theology of Bozok University 1/1, 161-168.
• Kirkpatrick, L. A. & Shaver, P. R. (1992). “An Attachment-Theoretical Approach to Romantic Love and Religious Belief”. Personality and Social Psychology Bulletin 18/3, 266-275. https://doi.org/10.1177/0146167292183002
• Koç, A. (2011). Üniversite Öğrencilerinde Tanrı Tasavvuru, Benlik Algısı ve Öfke Yaşantısı. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Kökdemir, D. (2003). Belirsizlik Durumlarında Karar Verme ve Problem Çözme. Yayınlanmamı Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Kula, T. (2012). Ergenlerde Öfke Duygusu; Benlik Algısı, Tanrı Algısı, Suçluluk ve Utanç Duyguları Açısından Bir Değerlendirme (Diyarbakır Örneklemi). Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Küşat, A. (2006). “Ergenlerde Allah Tasavvuru”. Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi. ed. Ünver Günay & Celaleddin Çelik. 113-157. Adana: Karahan Yayınları.
• Lawrence, R. T. (1991). The God Image Inventory: The development, validation and standardization of a psychometric instrument for research, pastoral and clinical use in measuring the image of God. The Catholic University of America, Doctoral Dissertation. https://doi.org/10.1177/009164719702500
• Lawshe, C. H. (1975). “A Quantitative Approach to Content Validity”. Personnel Psychology, 28(4), 563-575. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.1975.tb01393.x
• Lumsdaine, E., Lumsdaine, M. (1995). Creative Problem Solving. New York. Mac Graw Hill.
• Mehmedoğlu, A. U. (2011). Tanrıyı Tasavvur Etmek. İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• Mehmedoğlu, A. U. (2013). İnanç Psikolojisine Giriş. İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• Ok, Ü. (2005). “Bir Aktivite Sistemi Olarak İnanç: İnanç Gelişimine Sosyo-Kültürel Bir Yaklaşım”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 5/1, 111-134.
• Orak, O. S. vd. (2015). “Yaşlı Hastalarda Tanrı Algısı Ölüm Kaygısını Etkiler mi?”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 8/38, 618-624. https://doi.org/10.17719/jisr.20153813670
• Osmanoğlu, C. (2014). “Din Eğitiminin Gelişimsel Temeli Olarak İnanç”. Bilimname, 27(2), 177-206.
• Öğülmüş, S. (2004). Ben Sorun Çözebilirim. Ankara. Babil Yayıncılık No:17
• Öncü, H. (1994). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Matser Basım San.
• Özdamar, K. (2013). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi. Eskişehir: Nisan Kitabevi.
• Pargament, K. I. vd., (1988). “Religion and the Problem-Solving Process: Three Styles of Coping”. Journal for The Scientific Study of Religion, 27/1, 90-104. https://doi.org/10.2307/1387404
• Peker, H. (2018). “Tanrı ve Din Tasavvuru Bağlamıyla Deizm ve Yayılımı Üzerine”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/8, 13-42.
• Puffer, K. A. vd., (2008). “Religion and the Problem-Solving Process: Three Styles of Coping””. Journal of Psychology and Theology 36/4, 270-284. https://doi.org/10.1177/009164710803600403
• Seyhan, B. Y. (2014). “Üniversite Öğrencilerinde Tanrı Tasavvuru ve Psikolojik İyi Olma Hali Arasındaki İlişkiler”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/1, 65-97. https://doi.org/10.18505/cuifd.254637
• Sinanoğlu, Mustafa. “İman”. Türkiye Diyanet Vakfı ̈ İslâm Ansiklopedisi. Erişim 22. 10. 2021. https://islamansiklopedisi.org.tr/iman
• Slavec, A. ve Drnovšek, M. (2012). “A Perspective on Scale Development in Entrepreneurship Research”. Economic & Business Review, 14(1), 39-62. https://doi.org/10.15458/2335-4216.1203
• Şeker, H. ve Gençdoğan, B. (2014). Psikolojide ve Eğitimde Ölçme Aracı Geliştirme. Ankara: Nobel Yayınları.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenilirlik ve Geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Tavşancıl, E. (2014). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Tezbaşaran, A. (2008). Likert Tipi Ölçek Hazırlama Kılavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Ulutaş, Y. (2021). “Deizme Götüren Sebepler”. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 23/2, 501-513. https://doi.org/10.32709/akusosbil.843291
• Uslu, F. (2021). “İman Akıl ve Bilgi İlişkisi”. Din Felsefesi El Kitabı. ed. Recep Kılıç & Mehmet Sait Reçber. 31-58. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Uysal, V. vd. (2014). “Ergenlerin Tanrı Algılarıyla Sosyal Kaygı ve Umut Düzeyleri Arasındaki İlişkiler”. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi 11/42, 221-237. https://doi.org/10.14783/od.v11i42.5000065534
• Vergote, A. (1999). Din, İnanç ve İnançsızlık. çev. Veysel Uysal. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Wymer, W. ve Alves, H. M. B. (2013). “Scale Development Research in Nonprofit Management & Marketing: A Content Analysis and Recommendation for Best Practices”. International Review on Public and Nonprofit Marketing, 10(1), 65-86. https://doi.org/10.1007/s12208-012-0093-1
• Yakut, S. (2019). Üniversite Öğrencilerinde Tanrı Algısı. Elazığ: Asos Yayınevi.
• Yapıcı, A. (2007). Ruh Sağlığı ve Din: Psiko-Sosyal Uyum ve Dindarlık. Adana: Karahan Kitabevi.
• Yapıcı, A. (2020). "Şüphe ve İnanç Kıskacında Gençlerin Din ve Dindarlık Algıları". İlahiyat Akademi 12, 1-44.
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). “Sosyal Bilimlerde Faktör Analizi ve Geçerlilik: Keşfedici ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanılması”. Istanbul University Journal of the School of Business, 46 (Special Issue), 74-85.
• Yeşilyurt, T. (2000). “Kuşkuyu Dışlayıcı Bir Süreç Olarak İman”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5, 537-557.
• Yıldız, M. & Ünal, V. (2017). “Tanrı Tasavvuru ile Engelliliğe Yönelik Tutumlar Arasındaki İlişki.” İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 6/4, 8-21.
• Yılmaz, H. (2022, Şubat). “Din Eğitiminin Güncelliği”. Somuncubaba (Ağustos, 2023). https://www.somuncubaba.net/makale/din-egitiminin-guncelligi-prof-dr-huseyin-yilmaz-ile-roportaj
• Yiğit, F. (2019). “İblisin Şüphelerine Molla Sadrâ’nın Felsefî Cevapları”. Bilimname 38,637-661.https://doi.org/10.28949/bilimname.571670
• Zavalsız, Y. S. & Şahin, E. (2018). “Ateist ve Deistlerin Din Algısı: Üniversite Öğrencileri Üzerine Psiko-Sosyolojik Bir Araştırma”. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi 7/2, 567-599. https://doi.org/10.7596/taksad.v7i2.1425