Hafif Zihinsel Yetersizliği Olan Öğrencilere Yönelik Materyal ve Etkinlik Örneği: Deprem

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 1, 78 - 98, 30.06.2024

Mustafa Kışoğlu Gülistan Yalçın Arzu Doğru

https://doi.org/10.56423/fbod.1410881

Öz

Deprem kavramı, zihinsel yetersizliği olan öğrenciler tarafından anlaşılması güç olan fen konularından biridir. Bu çalışmada hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan öğrencilere deprem kavramını ve depremle ilgili becerileri kazandırmak amacıyla farklı duyulara hitap edecek somut materyallerle 5E öğretim modeline göre planlanmış bir öğretim etkinliğinin sunulması hedeflenmiştir. Hazırlanan öğretim etkinliği ülkemizin İç Anadolu Bölgesinde bulunan bir ildeki özel eğitim devlet okulunun beşinci sınıfına devam eden hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan on öğrenciyle yürütülmüştür. Öğretimlerin tamamlanmasının ardından öğrencilerle ve öğretmenleriyle informal görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Öğrenciler öğretimlerde kullanılan materyalleri çok sevdiğini ve eğlenceli bulduklarını, aynı dersin diğer arkadaşlarıyla da yapılmasını istediklerini belirtmişlerdir. Öğrencilerin öğretmenleriyle yapılan görüşmelerde ise, her iki öğretmen de materyallerin öğrencilerine uygun olduğunu ve materyal çeşitliliğinin yeterli olduğunu ifade etmişlerdir. Bununla birlikte öğretmenler, değerlendirme aşamasında kullanılan çoktan seçmeli testlerin üç şıklı olmasını eleştirmiş ve öğretim oturumlarının süresini uzun bulmuşlardır.

Anahtar Kelimeler

hafif zihinsel yetersizlik, deprem, 5E modeli, etkinlik örneği, fen öğretimi

Kaynakça

• Adibsereshki, N., Abkenar, S. J., Ashoori, M., & Mirzamani, M. (2015). The effectiveness of using reinforcements in the classroom on the academic achievement of students with intellectual disabilities. Journal of Intellectual Disabilities, 19(1), 83-93.
• Adiyoso, W., & Kanegae, H. (2013). Effectiveness of disaster-based school program on students’ earthquake-preparedness. Journal of Disaster Research, 8(5), 1009-1017.
• Akar, E. (2005). Effectiveness of 5E Learning Cycle Model on Students’ Understanding of Acid-Base Concepts. Unpublished Master Thesis, The Graduate School of Natural and Applied Sciences, Middle East Technical University, Ankara.
• Aksoy, B. (2013). Depremi yaşamış olan 9. sınıf öğrencilerinin" deprem" kavramına yönelik algılarının nitel açıdan incelenmesi. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 5(1), 247-265.
• Aksoy, B., & Sözen, E. (2014). Lise öğrencilerinin coğrafya dersindeki deprem eğitimine ilişkin görüşlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Düzce ili örneği). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1).
• Alptekin, S. (2010). Akranların sosyal becerilere model olduğu doğrudan öğretimin zihinsel engelli öğrencilerin sosyal becerileri kazanması, sürdürmesi, genellemesi ve sosyal kabulüne etkisi. (Yayınlanmış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Arı, A., Deniz, L., & Düzkantar, A. (2010). Özel gereksinimli bir öğrenciye toplama ve çıkarma işlem süreçlerinin öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 10(1), 49-68.
• Bıyıklı, C., & Yağcı, E. (2014). 5E öğrenme modeli’ne göre düzenlenmiş eğitim durumlarının bilimsel süreç becerilerine etkisi. Ege Eğitim Dergisi, 15(1), 45-79.
• Bilik, M. B. & Akdağ, M. (2023). Özel gereksinimli bireyler ve ebeveynleri açısından afet zorlukları: 2011 van depremi örneği. Afet ve Risk Dergisi, 6(1), 243-256.
• Boyle, J. ve Scanlon, D. (2009). Methods and strategies for teaching students with mild disabilities: A case-based approach. Erişim adresi: http://books.google.com.tr/books?id=n3iDiH9vG5MC.
• Bybee, R. W. (2009). The BSCS 5E instructıonal model and 21st century skills. Washington, DC: The National Academies Board on Science Education.
• Bybee, R.W. (2014). The BSCS 5E instructional model: personal reflections and contemporary implications. Science and Children, 51(8), 10-13 https://www.jstor.org/stable/pdf/43691919.pdf?refreqid=fastly-default%3A8a6faffd611edbbbb55eab4e788d8a90&ab_segments=&origin=&initiator=&acceptTC=1, Erişim Tarihi: 15.06.2023.
• Courtade, G. R., Spooner, F., & Browder, D. M. (2007). Review of studies with students with significant cognitive disabilities which link to science standards. Research & Practice for Persons with Severe Disabilities, 32(1), 43–49.
• Demirkaya, H. (2007). İlköğretim Öğrencilerinin deprem kavramı algılamaları ve depreme ilişkin görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8, 68-76.
• Doğan, E., & Koç, H. (2017). Sosyal bilgiler dersinde deprem konusunun dijital oyunla öğretiminin akademik başarıya etkisi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2017(8), 90-100.
• Doğanay-Bilgi, A. (2009). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin bilgi veren metinleri anlamalarında uyarlanmış çok ögeli bilişsel strateji öğretiminin etkililiği. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Eğitim Bilişim Ağı (EBA) (Belli Değil). Deprem. https://ders.eba.gov.tr/ders/proxy/VCollabPlayer_v0.0.993/index.html#/main/curriculumResource?resourceID=b651815069f7bf2930ef86cf366ae819&resourceTypeID=3&loc=-1&showCurriculumPath=true Erişim Tarihi: 29.04.2023
• Eğitim Bilişim Ağı (EBA) (Belli Değil). Deprem Öncesinde Yapılacaklar. https://ders.eba.gov.tr/ders/proxy/VCollabPlayer_v0.0.993/index.html#/main/curriculumResource?resourceID=1154f5bcddb41d52566484bc02497feb&resourceTypeID=3&loc=-1&showCurriculumPath=true Erişim Tarihi: 29.04.2023
• Eğitim Bilişim Ağı (EBA) (Belli Değil). Deprem Sırasında Yapılacaklar. https://ders.eba.gov.tr/ders/proxy/VCollabPlayer_v0.0.993/index.html#/main/curriculumResource?resourceID=587aaf3f388b20a5713e5d3e2583e5b8&resourceTypeID=3&loc=-1&showCurriculumPath=true Erişim Tarihi: 29.04.2023
• Eğitim Bilişim Ağı (EBA) (Belli Değil). Deprem Sonrasında Yapılacaklar. https://ders.eba.gov.tr/ders/proxy/VCollabPlayer_v0.0.993/index.html#/main/curriculumResource?resourceID=c0e464ae8a8f6e08dc14f6bc5aae58b3&resourceTypeID=3&loc=-1&showCurriculumPath=true Erişim Tarihi: 29.04.2023
• Eripek, S. (2011). Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitime giriş. A. Ataman (Ed.). Zihinsel yetersizliği olan çocuklar (Birinci baskı) içinde (s. 107-122). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Güneş Koç, R., & Sarıkaya, M. (2020). 5E öğrenme modeli ve bağlam temelli öğretim yönteminin ışık konusunda başarı ve bilgilerin kalıcılığına etkisi. e-Kafkas Journal of Educational Research, 7(3), 430-457. https://doi.org/10.30900/kafkasegt.828542
• İçme, T. & Büyük, U. (2023). Türkiye’de deprem eğitimi: fen bilimleri ders kitaplarının deprem eğitimine yönelik analizi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(3), 944-958.
• Karakuş, U. (2014). Depremi yaşamış ve yaşamamış öğrencilerin deprem algılarının, metafor analizi ile incelenmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 18(29), 97-116.
• Koyunlu Ünlü, Z. & Dökme, İ. (2022). A systematic review of 5E model in science education: proposing a skill based STEM instructional model within the 21-st century skills. International Journal of Science Education, 44(13), 2110-2130.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2013). İlköğretim Kurumları (İlkokullar ve Ortaokullar) Fen Bilimleri Dersi (3,4,5,6,7, ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. https://ridvansoydemir.wordpress.com/2013-fen-bilimleri-ogretim-programi/ , Erişim Tarihi: 11.11.2023.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812312311937- FEN%20B%C4%B0L%C4%B0MLER%C4%B0%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI2018.pdf , Erişim Tarihi: 11.11.2023.
• National Science Education Standards (NSES). (1996). National committee on science education standards and assessment, National Research Council. Washington DC: National Academy Press https://www.csun.edu/science/ref/curriculum/reforms/nses/nses-complete.pdf , Erişim Tarihi: 09.11.2023.
• Öcal, A. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde deprem eğitiminin değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 169-184.
• Öcal A. & Topkaya Y. (2011). Earthquake Preparedness in schools in seismic hazard regions in the south-east of Turkey. Disaster Prevention And Management: An International Journal, 20(3), 334-348.
• Özak, H., & Avcıoğlu, H. (2007). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere okuma becerilerinin öğretiminde bilgisayar aracılığıyla sunulan eş zamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 12(1), 33-50.
• Özel Eğitim Hizmetler Yönetmeliği (2018, 7 Temmuz) Resmi Gazete (Sayı: 30471). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=24736&MevzuatTur=7 & MevzuatTertip=5.
• Salend, S. J. (1998). Using portfolios to assess student performance. Teaching Exceptional Children, 31(2), 36-43.
• Stavroussi, P., Papalexopoulos, P. F., & Vavougios, D. (2010). Science education and students with intellectual disability: Teaching approaches and implications. Problems of Education in the 21st Century, 19, 103-112.
• T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD). (2019, Ağustos 25). Deprem Nedir? https://www.afad.gov.tr/deprem-nedir , Erişim Tarihi: 14.12.2023.
• T. C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikli Bakanlığı. (2023, Şubat 7). Bakan kurum: “Deprem nüfus itibarıyla 13,5 milyon vatandaşımızı etkiledi” [Basın Açıklaması]. https://www.csb.gov.tr/bakan-kurum-deprem-nufus-itibariyla-13-5-milyon-vatandasimizi-etkiledi-bakanlik-faaliyetleri-37415#:~:text=19%20%C5%9Eubat%202023 , Erişim Tarihi: 14.12.2023.
• Therrien, W.J., Taylor, J.C., Hosp, J.L., Kaldenberg, E.R., and Gorsh, J. (2011). Science instruction for students with learning disabilities: A meta-analysis. Learning Disabilities Research & Practice, 26(4), 188–203.
• Thomas, A. F. & Rebecca, A. C. (1994). Adopting textbooks and other instructional materials: Policies and practices that address diverse learners. Remedial and Special Education, 5(6), 333-347.
• Tonak, H. A., & Kitiş, A. (2020). Deprem ve yangın afetlerinde engelli: anlatımsal bir derleme. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 8(1), 77-84.
• Tsai, C. C. (2001). Ideas about earthquakes after experiencing a natural disaster in Taiwan: An analysis of students' worldviews. International journal of science education, 23(10), 1007-1016.
• Türk, A. (2022). Deprem Özelinde Engelli Bireylere Duyarlı Afet Yönetimi Modeli. Afet ve Risk Dergisi, 5(1), 61-77.
• Villanueva, M. G., Taylor, J., Therrien, W., & Hand, B. (2012). Science education for students with special needs. Studies in Science Education, 48(2), 187-215.
• Winarni, E. W., & Purwandari, E. P. (2018). Disaster risk reduction for earthquake using mobile learning application to improve the students understanding in elementary school. Mediterranean Journal of Social Sciences, 9(2), 205-214.
• Yalçın, G., & Kocaöz, O. E. (2022). Özet yazma stratejisinin okuduğunu anlama becerisi üzerine etkisi: Braille okuyan bir öğrenci ile vaka çalışması. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 5(1), 91-110.