The Effects of Critical Reading-Based Socioscientific Activity Practices on Science Teacher Candidates' Information Literacy, Critical Thinking Disposition and Critical Reading Self-Efficacy Perceptions

Yıl 2023, Cilt: 43 Sayı: 3, 1387 - 1424, 30.12.2023

Emine Kahraman Özlem Koray Orçun Bozkurt

https://doi.org/10.17152/gefad.1266256

Öz

The aim of this research is to examine the effects of practices with socioscientific activities based on critical reading on pre-service science teachers' information literacy, critical thinking disposition and critical reading self-efficacy perceptions. A single-group pretest-posttest experimental design was used in the study. The universe of the research consists of science teacher candidates studying in the Western Black Sea Region, and the sample is 26 fourth-year science teacher candidates from a university. The implementation process of the study was carried out over a total of six weeks, three hours per week, within the scope of the "Special Teaching Methods II" course. Information literacy of pre-service science teachers was measured using the "Information Literacy Scale", their critical thinking dispositions were measured using the "Critical Thinking Disposition Scale" and their critical reading self-efficacy perceptions were measured using the "Critical Reading Self-Efficacy Perception Scale". The data of the study were analyzed by t-test for dependent groups using SPSS 21. According to the results obtained from the study; It has been determined that the applications made with critical reading-based socioscientific activities have a significant increase in the information literacy, critical thinking disposition, and critical reading self-efficacy perceptions of the science teacher candidates.

Anahtar Kelimeler

Science education, Critical reading, İnformation literacy, Critical thinking disposition, Critical reading self-efficacy perception.

Eleştirel Okuma Temelli Sosyobilimsel Etkinlik Uygulamalarının Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Bilgi Okuryazarlığına, Eleştirel Düşünme Eğilimine ve Eleştirel Okuma Öz-Yeterlik Algılarına Etkisi

Öz

Bu araştırmanın amacı, eleştirel okuma temelli sosyobilimsel etkinliklerle yapılan uygulamaların fen bilgisi öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığına, eleştirel düşünme eğilimine ve eleştirel okuma öz-yeterlik algılarına etkisini incelemektir. Araştırmada tek grup ön test – son test deneysel desen kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Batı Karadeniz Bölgesi’nde öğrenim gören fen bilgisi öğretmen adayları, örneklemini ise Batı Karadeniz Bölgesi’nde bulunan bir üniversitenin dördüncü sınıf 26 fen bilgisi öğretmen adayı oluşturmaktadır. Çalışmanın uygulama süreci “Özel Öğretim Yöntemleri II” dersi kapsamında haftada üç ders saati olmak üzere toplam altı haftada gerçekleştirilmiştir. Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı “Bilgi Okuryazarlığı Ölçeği”, eleştirel düşünme eğilimleri “Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeği” ve eleştirel okuma öz-yeterlik algıları “Eleştirel Okuma Öz-yeterlik Algı Ölçeği” kullanılarak ölçülmüştür. Çalışmanın verileri SPSS 21 kullanılarak bağımlı gruplar için t-testi ile analiz edilmiştir. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre; eleştirel okuma temelli sosyobilimsel etkinliklerle yapılan uygulamaların, fen bilgisi öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığını, eleştirel düşünme eğilimini ve eleştirel okuma öz-yeterlik algılarında anlamlı bir artış olduğu belirlenmiştir. Bu bağlamda araştırma sonuçlarına göre, eleştirel okuma uygulamaları öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı ve eleştirel düşünme gibi üst düzey becerilerini geliştirebilmeleri için lisans derslerinde kullanılabilir. Farklı ders içerikleri için bilimsel metinleri içeren eleştirel okuma etkinlikleri geliştirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Fen eğitimi, Eleştirel okuma, Bilgi okuryazarlığı, Eleştirel düşünme eğilimi, Eleştirel okuma öz-yeterlik algısı.

Kaynakça

• Adıgüzel, A. (2011). Bilgi okuryazarlığı ölçeğinin geliştirilmesi. Dicle University Journal of Ziya Gokalp Education Faculty, 17, 15-28.
• Akbay, T. (2019). Deneysel araştırmalar. Şen S. & İ. Yıldırım (Eds.), Eğitimde araştırma yöntemleri (s. 155-180) içinde. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Akın, F., Koray, Ö., & Tavukçu, K. (2014). How effective is critical reading in the understanding of scientific texts?. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 174(12), 2444–2451.
• Altunsöz, D. (2016). Turkish course development class 4. investigation of critical reading skills training program students (Unpublished master's thesis). Bartın University, Bartın.
• Aşılıoğlu, B. (2008). The importance of critical reading for cognitive learning and the ways to improve it. Dicle University Ziya Gökalp Education Faculty Journal, 10, 1–11.
• Albe, V. (2008). When scientific knowledge, daily life experience, epistemological and social considerations ıntersect: students’ argumentation in group discussions on a socio-scientific ıssue. Res Science Education, 38, 67–90.
• Aşılıoğlu, B., & Yaman, F. (2017). Öğretmen adaylarının eleştirel okumaya yönelik özyeterlik algıları. Electronic Journal of Education Sciences, 6(12), 171-179.
• Aybek, B., & Aslan, S. (2015). Öğretmen adaylarının eleştirel okuma özyeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(4), 1672-1683.
• Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (18. Baskı). Ankara: Pegem Yayımcılık.
• Cohen, J. (1988). The t test for means. Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd edition). Hillsdale: NJ Lawrence Erlbaum.
• Çelik, T., Gökçe, S., Yenmez, A. A., & Özpınar, İ. (2017). Online argümantasyon: Eleştirel okuma özyeterlik algısı. Journal of Language Education and Research, 3(2), 117-134.
• Emiroğlu, H. (2014). Eleştirel okuma öğretiminin eleştirel okuma becerisine etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Düzce: Düzce üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü, Düzce.
• Fang, Z. (2005). Scientific Literacy: A Systemic Functional Linguistics Perspective Science Education, 89, 335-347.
• Flynn, L. L. (1989). Developing critical reading skills through cooperative problem solving. The Reading Teacher, 42(9), 664–668.
• George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference 17.0 update (10th edition). India: Pearson Education India.
• Gündüz, B. (2015). Üniversite 1.sınıf öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları ve eleştirel okuma becerileri üzerine bir durum çalışması(Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Bilkent University.
• Gyuris, E., & Castell, L. (2013). To tell them or show them? How to improve science students’ skills of critical reading. International Journal of Innovation in Science and Mathematics Education, 21(1), 70-80.
• Hidayati, M., Inderawati, R., & Loeneto, B. (2020). The correlations among critical thinking skills, critical reading skills, and reading comprehension. English Review: Journal of English Education, 9(1), 69-80. https://doi.org/10.25134/erjee.v9i1.3780
• Işık, H. (2010). Lise öğrencilerinin eleştirel okuma seviyeleri ve eleştirel okuma seviyeleri ile eleştirel düşünme eğilimleri ve okuma sıklıkları arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir: Anadolu University.
• Karabay, A. (2015). The guiding effects of a critical reading program on the use of external reading strategies when confronting an ironical text. Educational Research and Reviews, 10(16), 2296-2304.
• Karagöz, Y. (2010). Nonparametrik tekniklerin güç ve etkinlikleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(33), 18-40.
• Karasakaloğlu, N., Saracoğlu, S., & Yılmaz Özelçi, S. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel okuma öz-yeterliklerine ilişkin algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 405-422.
• Katrancı, M., & Kuşdemir, Y. (2016). Okumada kaygı ve anlama: Ana fikri bulamıyorum öğretmenim!. Eğitim ve Bilim, 41(183), 251-266.
• Kien, L. T., & Huan, N. B. (2017). Teacher beliefs about critical reading strategies in englısh as a foreign language classes in Mekong Delta Institutions, Vietnam. European Journal of English Language Teaching, 2(4), 39–57.
• Koray, Ö., & Çetinkılıç, S. (2020). The use of critical reading in understanding scientific texts on academic performance and problem-solving skills. Science Education International, 31(4), 400–409.
• Krug, K. (2010). Critical literacy in the face of a mandated curriculum: Can children read beyond the text?. USA: George Washington University.
• Kurnaz, A. (2007). İlköğretim beşinci sınıf sosyal bilgiler dersinde beceri ve içerik temelli eleştirel düşünme öğretiminin öğrencilerin eleştirel düşünme becerileri, erişi ve tutumlarına etkisi (Unpublished doctoral dissertation). Konya: Selçuk University.
• Literacy Gains. (2009). Connecting practice and research: Critical literacy guide. http://www.edugains.ca/resourcesLIT/CoreResources/Critical_Literacy_Guide.pdf adresinden erişilmiştir.
• Maker, J., & Lenier, M. (1996). Academic reading with active critical thinking. Belmont: Wadsworth Publishing Company.
• Marschall, S., & Davis, C. (2012). A conceptual framework for teaching critical reading. Adult Learning, 23(2), 63-68.
• Mayers, A. (2013). Introduction to statistics and SPSS in psychology. India: Pearson Education India.
• McClune, B., & Jarman, R. (2010). Developing students’ ability to engage critically with science in the news: Identifying elements of the “Media awareness” dimension. Curriculum Journal, 21(1), 47–64.
• MEB. (2019). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/20195716392253-02-T%C3%BCrk%C3%A7e%20%C3%96%C4%9Fretim%20Program%C4%B1%202019.pdf adresinden erişilmiştir.
• Nuangchalerm, P. (2010). Engaging students to perceive nature of science through socioscientific ıssues-based ınstruction. European Journal of Social Sciences, 13(1),34-37.
• Norris, S. P., & Phillips, L. M. (2003). How literacy in its fundamental sense is central to scientific literacy. Science Education, 87, 224–240.
• Osborne, J. (2002). Science without literacy: A ship without a sail? Cambridge Journal of Education, 32(2), 203-218. https://doi.org/10.1080/03057640220147559
• Özensoy, A. U. (2011). Eleştirel okumaya göre düzenlenmiş sosyal bilgiler dersinin eleştirel düşünme becerisine etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 13-25.
• Özensoy, A. (2021). The effect of critical reading skill on academic success in social studies. Eurasian Journal of Educational Research, 93(2021), 319–337. doi: 10.14689/ejer.2021.93.15
• Özmutlu, P., Gürler, İ., Kaymak, H., & Demir, Ö. (2014). Ortaokul öğrencilerinin eleştirel okuma becerilerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 9(3), 1121-1133.
• Pallant, J. (2016). SPSS kullanma klavuzu SPSS ile adım adım veri analizi (S. Balcı & B. Ahi, Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Paul, R. W., Binker, A. J. A., Douglas, M., & Adamson, K. (1989). Critical thinking handbook: high school. a guide for redesigning ınstruction. Rohnert Park, CA: Center for Critical Thinking and Moral Critique.
• Postman, N., & Weingartner, C. (1971). Teaching as a subversive activity. London: Penguin Books.
• Sadler, T. D. (2004). Informal reasoning regarding SSI: A critical reviev of research. Journal of Research in Science Teaching. 41(5), 513-536.
• Sadler, T. D., & Donnelly, L. A. (2006). Socioscientific argumentation: The effects of content knowledge and morality. Internetional Journal of Science Education, 28(12), 1468-1488.
• Semerci, N. (2016). Eleştirel düşünme eğilimi (EDE) ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik revize çalışması. Electronic Turkish Studies, 11(9), 725-740. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9573
• Singleton, R. A., & Straits, B. C. (2005). Approaches to social research (4th Edition). New York: Oxford University Press.
• Sutherland, A., & Incera, S. (2021). Critical reading: What do faculty think students should do? Journal of College Reading and Learning, 51(4), 267-290. https://doi.org/10.1080/10790195.2021.188
• Şenşekerci, E., & Bilgin, A. (2008). Eleştirel düşünme ve öğretimi. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(14), 15-43.
• Tabachnick, B., & Fidell, L. (2013). Using multivariate statistics (6th Edition) 6th edition. India: Pearson Education India.
• Ünal, E. (2006). The relation between primary school students critical reading skills and ability of reading understanding and their attitudes towards reading (Unpublished master's thesis). Eskişehir: Osmangazi University.
• Ünal, T. A., & Sever, A. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel okumaya yönelik özyeterlik algıları. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 2(6), 33-42.
• Wellington, J., & Osborne, J. (2001). Language and literacy in science education. United Kingdom: Open University Press.
• Yalınkılıç, K., & Çelik, M. E. (2011). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin ayrı değişkenler bağlamında eleştirel okuma becerilerine ait görünümleri. 4. Uluslararası Türkçenin Eğitimi - Öğretimi Kurultayı.
• Yıldırım, M. (2019). Örneklem ve örnekleme yöntemleri. Şen, S, & I. Yıldırım (Eds.), Eğitimde araştırma yöntemleri (s. 155-180) içinde. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Yu, J. (2015). Analysis of critical reading strategies and its effect on college English reading. Theory and Practice in Language Studies, 5(1), 134–138. http://dx.doi.org/10.17507/tpls.0501.18
• Zin, Z. M., Eng, W. B., & Galea, S. R. (2014). Critical reading ability and its relation to L2 proficiency of Malaysian ESL learners. 3L: The Southeast Asian Journal of English Language Studies, 20(2), 43-54. http://dx.doi.org/10.17576/3L2014-2002-0