Sağlık Afet Planlarını Hazırlayan ve Uygulayan Sağlık Çalışanlarının Planlara İlişkin Görüşlerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 282 - 291, 28.06.2021

Sıdıka Tekeli Yeşil

https://doi.org/10.37989/gumussagbil.831771

Cited By: 2

Öz

Afet planları tüm sektör ve sistemlerin afetlere hazırlığı açısından önemlidir, ancak sağlık sisteminin insan yaşamındaki yerinden dolayı sağlık afet ve acil durum planları afet yönetimi içerisinde özel bir yere sahiptir. Planları hazırlayan ve sıklıkla uygulayan personelin bu konudaki görüşleri planların geliştirilmesine ve uygulanabilirliğine katkı sağlayacaktır. Bu bağlamda mevcut çalışmanın amacı sağlık afet planlarının önemini ve yerini söz konusu planları hazırlayan ve ilk elden uygulan sağlık çalışanlarının gözünden değerlendirmektir. Çalışma tanımlayıcı tipte bir çalışmadır. Bu çalışmada iki ayrı veri seti değerlendirilmiştir. Birinci veri seti 81 ilde İl Sağlık Müdürlüklerinde, İl Sağlık Afet ve Acil Durum Planları (İL - SAP) hazırlanmasından sorumlu kişiler arasında gerçekleştirilen anket aracılığı ile toplanmıştır. İkinci veri seti ise Ulusal Medikal Kurtarma Ekipleri (UMKE) Derneği (UMKE - DER) üyeleri arasında düzenlenen ikinci bir anket aracılığı ile toplanmıştır. Katılımcılar arasında planların afet yönetimi açısından önemli olarak değerlendirilmesi ve hazırlığa katkı sağladığını düşünülmesi yaygındır. Ancak planların uygulanabilirliği, yeterliliği ve uyumu konusundaki dağılımlar kısmen daha düşük düzeydedir. Çalışmanın bulguları sağlık afet planların geliştirilmesi ve özellikle sağlık çalışanları açısından algısının iyileştirilmesi için bazı ip uçları sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Acil Durum, Afet, Afet Yönetimi, Sağlık Çalışanı, Plan

Teşekkür

Çalışmaya katılan sağlık çalışanlarına, UMKE-DER’e, Emine Emer, Yeşim Ünal ve Tülay Akgün’e veri toplama sürecindeki katkılarından dolayı teşekkür ederim.

Examining the Views, Regarding Health Disaster Plans, of Healthcare Personnel, Who Prepare and Implement them

Öz

Disaster plans are important for disaster preparedness of all sectors and systems, but health disaster and emergency plans have a special place in disaster management due to the role of the health systems in human life. The views, regarding health disaster plans, of the healthcare personnel, who prepare and frequently implement the plans, will contribute to the development and applicability of such plans. In this context, the aim of the present study is to determine the importance and role of health disaster plans through the views of healthcare professionals who prepare and implement them. The study is a descriptive study. In this study, two separate data sets were evaluated. The first data set was collected through an online survey conducted among the personnel responsible for the preparation of Provincial Health Disaster and Emergency Plans (PHDEP) in Provincial Health Directorates in 81 provinces. The second data set was collected through an additional online survey conducted among the members of the National Medical Rescue Teams (NMRT) Association (NMRT- A). It was common among the participants that the plans are considered important in terms of disaster management and contribute to the preparation. However, perceptions regarding the applicability, adequacy and compatibility of the plans were at somehow lower levels. The findings of the study offer some clues for improving the plans and enhancing awareness, regarding health disaster plans, especially among healthcare personnel.

Anahtar Kelimeler

Disaster, Disaster Management, Healthcare Personnel, Emergency, Plan

Kaynakça

• 1. CRED. (2019). Natural Disasters 2019. EM-DAT, CRED / UCLouvain, Brussels, Belgium – www.emdat.be (D. Guha-Sapir). Published 2020. Accessed August 8, 2020. www.emdat.be
• 2. CRED. (2020). EMDAT-Database. EM-DAT, CRED / UCLouvain, Brussels, Belgium – www.emdat.be (D. Guha-Sapir). Published 2020. Accessed August 8, 2020. www.emdat.be
• 3. PAHO. (2000) Princibles of Disaster Mitigation in Health Facilities. PAHO, Washington D.C.; 2000.
• 4. Tekeli-Yeşil, S. (2006). "Public Health And Natural Disasters: Disaster Preparedness And Response İn Health Systems". J Public Health (Bangkok), 14(5), 317-324. doi:10.1007/s10389-006-0043-7
• 5. Tekeli Yeşil, S. (2017). "Sağlık Afet ve Acil Durum Planlarında Genel Yaklaşımlar ve Ülkemizde Kullanılan Planlar General Approaches in Health Disaster and Emergency Planning and Existing Health Plans in Turkey". Turk J Public Heal, 15(3), 233-244.
• 6. Tekeli Yeşil, S. (2017). Afetlerin Halk Sağlığına Etkileri ve Afet Epidemiyolojisi. In: Kuş, G. ve Tekin, N. (Ed.). Afet Tıbbı ve Yönetim İlkeleri. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• 7. Tekeli Yeşil, S. (2018). Yerel Düzey Sağlık Afet ve Acil Durum Planları. In: Pampal, S. (Ed.). Acil Durum ve Afet Yönetimi Planları. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• 8. Noji, E.K. (1997). The Nature of Disaster: General Characteristics and Public Health Effects. In: Noji, E.K. (Ed.). The Public Health Consequences of Disasters, pp.3-20.
• 9. WHO. (2020) Comprehensive Safe Hospital Framework. Published 2015. Accessed September 10, 2020. https://www.who.int/hac/techguidance/comprehensive_safe_hospital_framework.pdf?ua=1
• 10. Sağlık Bakanlığı. (2016). Hastane Afet ve Acil Durum Planı (HAP) Hazırlama Kılavuzu. Akkoca, M, Emer, E, (Eds.). Sağlık Bakanlığı, Ankara.
• 11. Çoşkun, A, Tekeli Yeşil, S. (2012) İL-SAP, İl Sağlık Afet ve Acil Durum Planları Hazırlama Kılavuzu. T.C. Sağlık Bakanlığı, Ankara.
• 12. AFAD. (2020). Türkiye Afet Müdehale Planları. Published 2013. Accessed September 10, 2020. https://www.afad.gov.tr/turkiye-afet-mudahale-plani
• 13. Slepski, L.A. (2007). "Emergency Preparedness and Professional Competency Among Health Care Providers During Hurricanes Katrina and Rita: Pilot Study Results". Disaster Manag Response, 5(4), 99-110. doi:10.1016/j.dmr.2007.08.001
• 14. Marin, S. and Witt, R. (2015). "Hospital Nurses’ Competencies in Disaster Situations: A Qualitative Study in The South of Brazil". Prehosp Disaster Med, 30(6), 1-5.
• 15. Şen, G. ve Ersoy, G. (2017). "Hastane Afet Ekibinin Afete Hazırlık Konusundaki Bilgi Düzeylerinin Değerlendirilmesi". Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilim Derg, 6 (4), 122-130.
• 16. Sevinç, Ö, Güner, Y. ve Til, A. (2018). "Çanakkale İli 112 Acil Sağlık Hizmetleri İstasyonlarında Çalışan Personelin Afet Tıbbı Konusundaki Bilgi Düzeyleri". Pamukkale Tıp Derg, 11(2), 119-125.
• 17. Kuday Kaygısız, E, Öntürk, H. ve Okur, K. (2019) "Hastane Afet Planı Kapsamında Görevli Personelin Bilgi Düzeyleri ve Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi". Dicle Tıp Derg, 46 (3), 515-524.
• 18. Chaffee, M. (2009). "Willingness of Health Care Personnel To Work in A Disaster: An Integrative Review of The Literature". Disaster Med Public Health Prep, 3 (1), 42-56.
• 19. Hian, L, Leong, L.B. and Alicia, V. (2013). "Survey of Factors Affecting Health Care Workers’ Perception Towards Institutional and Individual". Disaster Prep Prehosp Disaster Med. 2013;28(4):353-358.
• 20. Ünal, Y, Işık, E, Soykan, Ş. ve Tekeli Yeşil, S. (2017). "Sağlık Afet Çalışanlarının Depremlere İlişkin Bireysel Hazırlık Düzeylerinin Değerlendirilmesi: Ulusal Medikal Kurtarma Ekipleri (UMKE) Derneği Örneği". DEÜ Tıp Fakültesi Derg, 31 (2), 71-80.
• 21. İytemür A. ve Tekeli Yeşil, S. (2020). "Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Hastane Afet ve Acil Durum Planları ile İlgili Görüşlerinin İncelenmesi". Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Derg J Hacettepe Univ Fac Nurs, 7 (2), 138-148.
• 22. Türk Tabipleri Birliği. (2009). Hekimlerin Çalıştıkları Yataklı Tedavi Kurumlarının Olağandışı Durumlara Yönelik Hazırlıklılığını Değerlendirmeleri Araştırması. Ankara.
• 23. UMKE-DER. (2020). Derneğin Amacı. Published 2020. Accessed October 19, 2020. http://www.umkeder.org/
• 24. Nulty, D.D. (2008). "The Adequacy Of Response Rates To Online And Paper Surveys: What Can Be Done?". Assess Eval High Educ, 33 (3), 301-314.