Türkiye’de Yükseköğretim Kurumlarının Bilimsel Üretkenliğinin İzlenmesi: Mevcut Durum Analizi ve Öneriler

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 35 - 48, 30.04.2021

Muhammet Damar , Güzin Özdağoğlu , Onur Özveri

Öz

Uluslararası platformlarda benimsenmiş pek çok üniversite sıralama sistemi bulunmaktadır ve bu sıralama sistemlerinin ortak noktası,
bilimsel üretkenlikle ilgili ölçütlere verdikleri önceliklerdir. Bu noktada, kurumlarını daha üst basamaklara çıkarmak isteyen devlet ve
kurum yetkilileri, ilgili performans göstergelerini yakından ve etkin bir şekilde izlemeye ihtiyaç duymaktadır. Bu çalışma, kurumların
bilimsel üretkenlik düzeylerini nasıl izlediklerini ve gelişmiş kurumlarda yer alan uygulama bileşenlerini ve politikaları ne kadar
benimsediklerini ortaya koymaktadır. Form eşliğinde temsili bir örneklem grubuyla yapılan birebir görüşmelerden ve kurumların çevrim
içi duyuru kanallarından elde edilen veriler özetlenerek sunulmaktadır. Elde edilen veriler ışığında, sorunların ortaya çıkmasına neden
olan tüm durumlar daha görünür hâle getirilmekte ve çözüm önerileri geliştirilmektedir. Genel bulgular, performans izleme süreçlerinin
birbirinden farklılık gösterse de, her kurumda var olduğunu, ancak bazı önemli performans boyutlarının tüm kurumlar tarafından etkin
biçimde izlenemediğini göstermektedir. Örneğin, belirli akademik performans göstergelerinin dikkate alınmasına rağmen, gösterge
değerlerinin iyileştirilmesine yönelik hedef ve politikaların stratejik planlarda net olarak ifade edilmesinde ve alan bazlı takip edilmesinde
eksiklikler olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yükseköğretim, Üniversite, Akademik Performans Yönetimi, Bilimsel Üretkenlik

Teşekkür

Çalışmaya katılan tüm üniversitelerimize ve üniversitelerimizin değerli yetkililerine teşekkürlerimizi sunarız.

Monitoring the Scientific Productivity of Higher Education Institutions in Turkey: A Review of Current State and Suggestions

Öz

In the rapidly developing and changing world, higher education institutions have taken their place among the institutions struggling in
global competition conditions. With the educational processes, the opportunities they provide to their students, employees, researchers
and society, and the values they create with these stakeholders, these institutions are in an effort to progress in the ranking steps. There are
many university ranking systems adopted on international platforms, and the common point of these ranking systems is the priorities they
give to the criteria for scientific productivity. At this point, authorities who want to move their institutions to upper levels need to closely
and effectively monitor the relevant performance indicators.

This study, which presents research in this context, reveals how institutions monitor their scientific productivity levels and how much
they adopt implementation components and policies in well-developed institutions. Data obtained from one-to-one interviews with a
representative sample group accompanied by a form and from online announcement channels of institutions are summarized and presented.
In the light of the data, all situations that cause problems to occur are made more visible and solutions are suggested. General findings show
that although performance monitoring processes differ from each other, they exist in every institution, but some important performance
dimensions cannot be monitored by all institutions in an efficient way. For example, although particular academic performance indicators
are taken into account, it is observed that there are deficiencies in clearly expressing the goals and policies towards the improvement of the
indicator values in the strategic plans and following them on a field basis.

Anahtar Kelimeler

Higher Education, University, Academic Performance Management, Scientific Productivity

Kaynakça

• Acar, E. (2017). Neoliberalizm ve Sosyal Refah Devleti Ekseninde Üçüncü Yol Yaklaşımı. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 248-263.
• Aggarwal, C. C., & Zhai, C. (2012). A survey of text clustering algorithms. In Mining text data, Aggarwal, C.C., Zhai, C.X.(Eds), (pp. 77-128). Springer: Boston, A.B.D.
• Ak, M., & Gülmez, A. (2006). Türkiye’nin uluslararası yayın performansının analizi. Akademik İncelemeler Dergisi (AID), 1(1), 22-49.
• Altbach, P. G., & Salmi, J. (2012). Akademik Mükemmeliyete Giden Yol: Dünya Çapında Araştırma Üniversiteleri Oluşturmak. Eflatun Basım Dağıtım Yayıncılık. Ankara.
• Aslan, H. K., & Aslan, M. (2018). Orta Gelir Tuzağından Kurtulmak İçin Alternatif Stratejiler: Türkiye Yükseköğrenim Sisteminde Reform. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 8(1),1-21.
• Ateş, H. & Köseoğlu Ö. (2011). Belediyelerde Kurumsal Performans Yönetimi. İstanbul: İlke Yayıncılık.
• Aysan, M.F. (2020). Geleceğin Türkiyesinde Sosyal Politikalar. İlke Yayınları: İstanbul.
• Barutçugil, İ. (2002). Performans Yönetimi. 1. Baskı. İstanbul: Kariyer Yayıncılık.
• Başbuğ, G., & Ünsal, P. (2012). Kurulacak Bir Performans Değerlendirme Sistemi Hakkında Akademik Personelin Görüşleri. Psikoloji Çalışmaları, 29, 1-24.
• Bilgin, K. U.(2007), Performance Management for Public Personnel: Multi-Analysis Approach Toward Personnel. Public Personnel Management, 36 (2):93-113.
• Birinci, M. (2012). Türkiye’deki Üniversitelerin Stratejik Yönetim Uygulamalarının Kurumsal Performansa Etkileri: Devlet ve Vakıf Üniversitelerinin Karşılaştırmalı Analizi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çetinsaya, G. (2014). Büyüme, Kalite, Uluslararasılaşma: Türkiye Yükseköğretimi İçin Bir Yol Haritası. Ankara: Yükseköğretim Kurulu.
• Çürüksulu, G. (2015). Üniversitelerde Akademik Performans Yönetimi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Medeniyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilim Ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Kamu Yönetimi Bilim Dalı. İstanbul.
• Damar, H. T., Bilik, O., Ozdagoglu, G., Ozdagoglu, A., & Damar, M. (2018). Evaluating the nursing academicians in Turkey in the scope of Web of Science: scientometrics of original articles. Scientometrics, 115(1), 539-562.
• Damar, M., Özdağoğlu, G., & Özveri, O. (2020) Bilimsel Üretkenlik Bağlamında Dünya Sıralama Sistemleri ve Türkiye’deki Üniversitelerin Mevcut Durumu. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3(3), 107-123.
• DergiPark, (2020). DergiPark Akademik Hakkında. Retrieved from https://dergipark.org.tr/
• Doğan, G., & Al, U. (2018). Üniversite sıralama sistemlerindeki üniversite adlarının standardizasyon sorunu: “University ranking by academic performance (URAP)” örneği. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 8(3), 583-592.
• Doğramacı, İ. (2007). Türkiye’de ve Dünyada Yükseköğretim Yönetimi. Ankara: Meteksan.
• Ekinci, F. (2008). Kamu personel yönetiminden insan kaynakları uygulamasına geçişin çalışanların verimliliğine etkisi. Maliye Dergisi, 155, 175-185.
• Erarslan, İ. (2015). Üniversitelerin Uluslararası Görünürlüğü: Akademik Performans ve Üniversite Marka Değeri İlişkisi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1),37-47.
• Erciyes Üniversitesi, (2017). Erciyes Üniversitesi. Akademik yükseltme ve atama ölçütleri. Retrieved from https://tinyurl.com/yd7a4ch4
• Erdoğan, A. (2014). Türkiye’de Yükseköğretimin Gündemi için Politika Önerisi. Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 4(1),1-17.
• Erdoğmuş, N. (2019). Geleceğin Türkiyesinde Yükseköğretim. İstanbul: İlke Yayınları.
• Eroğlu, O. (2016). 1923’ten günümüze Türkiye’de insan kaynakları yönetiminin gelişimi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(29), 181-193.
• Fielden, J. (2008). The World Bank. Global Trends in University Governance. Retrieved from https://tinyurl.com/yaaoydjb
• Francis, J. J., Johnston, M., Robertson, C., Glidewell, L., Entwistle, V., Eccles, M. P., & Grimshaw, J. M. (2010). What is an adequate sample size? Operationalising data saturation for theory-based interview studies. Psychology and Health, 25(10), 1229-1245. https://doi.org/10.1080/08870440903194015 .
• Galvin, R. (2015). How many interviews are enough? Do qualitative interviews inbuilding energy consumption research produce reliable knowledge? Journal of Building Engineering, 1, 2-12. doi: 10.1016/j.jobe.2014.12.001.
• Guest, G., Bunce, A., & Johnson, L. (2006). How Many Interviews Are Enough?: An Experiment with Data Saturation and Variability. Field Methods, 18(1),59-82.
• Gümüş, A. (2015). İlmi Etüdler Derneği. Yükseköğretimde Mevcut Durum ve Öneriler: Genişlemeden Gelişmeye Geçiş İmkânı. Retrieved from https://www.ilem.org.tr/images/ipn07.pdf
• Güven, A., Kaplan Ç, & Acungil Y. (2018). Türkiye’deki Akademik Teşvik Çalışmalarının Akademik Personelin Motivasyonu Üzerine Etkisi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 73(1),245-268.
• Hacettepe Üniversitesi, (2017). Hacettepe Üniversitesi. Öğretim üyeliğine yükseltme ve atama kriterleri. Retrieved from https://www.hacettepe.edu.tr/akademik/atama-kriterleri_2019
• Hardre, P. L., & Cox, M. (2009). Evaluating faculty work: Expectations and standards of faculty performance in research universities. Research Papers in Education, 24(4), 383-419.
• İTÜ Kalite, (2020). İstanbul Teknik Üniversitesi Kalite Koordinatörlüğü. Retrieved from https://tinyurl.com/y4ll7yga
• Karataş, T., Özen, Ş., & Gülnar, E. (2017). Akademisyenlerin kariyer basamakları ve yükseltme ölçütlerine ilişkin görüşleri. Yükseköğretim Dergisi, 7(2), 82–93.
• Köroğlu, Ö.T. (2010). Türkiye’de personel yönetiminden insan kaynaklarına geçişte esneklik ve memur statüsü. Türk İdare Dergisi, (469), 139-164.
• Köse, H. Ö. (2007). Dünya’da ve Türkiye’de Yüksek Denetim. T.C. Sayıştay 145. Ankara: Kuruluş Yıldönümü Yayınları.
• Küçükcan, T. & Gür, B. S. (2010). Türkiye’de yükseköğretim: Karşılaştırmalı bir analiz. Ankara: SETA.
• Kwale, F. M. (2013). A critical review of k means text clustering algorithms. International Journal of Advanced Research in Computer Science, 4(9), 1-9.
• Liu, N.C., & Cheng, Y. (2005). Academic ranking of world universities. Methodologies and problems. Higher Education in Europe, 30(2), 133-143.
• ODTÜ BAP, (2020). Bilimsel Araştırma Projeleri Yönergesi. Retrieved from https://tinyurl.com/yymcxgo5
• Özer, M., Gür, B. S., & Küçükcan, T. (2011). Kalite Güvencesi: Türkiye Yükseköğretimi için Stratejik Tercihler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(2), 59-65
• Sabancı, (2020). Sabancı Üniversitesi. Araştırma Projeleri Geliştirme Ofisi. Retrieved from https://www.sabanciuniv.edu/tr/arastirma-projeleri-gelistirme-ofisi
• Saka, Y., & Yaman, S. (2011). Üniversite Sıralama Sistemleri; Kriterler ve Yapılan Eleştiriler. Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 1(2),72-79.
• Sandelowski, M. (1995). Sample size in qualitative research. Research in Nursing & Health, 18(2), 179-183.
• Simmons, J. (2002). An “expert witness” perspective on performance appraisal in universities and colleges. Employee Relations, 24, 86-100.
• Suchman, M.C. (1995). Managing legitimacy: Strategic and institutional approaches. Academy of Management Review, 20(3), 571-610.
• Taylor, J. (2001). The impact of performance indicators on the work of university academics: Evidence from Australian universities. Higher Education Quarterly, 55(1),42-61.
• Tonta, Y. (2018). Sarkaç. Araştırıma Değerlendirme Üzerine. Retrieved from https://sarkac.org/2018/12/arastirma-degerlendirme-uzerine/
• Wissema, J.G. (2009). Üçüncü Kuşak Üniversitelere Doğru | Geçiş Döneminde Üniversiteleri Yönetmek. İstanbul: Özyeğin Üniversitesi Yayınları.
• Yavan, N. (2005). SCI ve SSCI Bağlamında Türkiye’nin Coğrafya Biliminde Uluslararası Yayın Performansının Karşılaştırmalı Analizi: 1945-2005. Coğrafi Bilimler Dergisi, 3(1), 27-55.
• Yılmaz Ö., & Memişoğlu S.P. (2019). Yükseköğretim kurumlarında akademik performans değerlendirmeye ilişkin akademisyen görüşleri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 9(3), 542-554.