Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Enneagram Kişilik Özelliği Aracılığı ile Alkol ve Sigara Kullanım Alışkanlığının Duygu Yönetimi Çerçevesinde Değerlendirilmesi

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 2, 724 - 738
https://doi.org/10.17336/igusbd.1576141

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı araştırmaya katılan bireylerin enneagram kişilik tipleri ile alkol ve sigara kullanım alışkanlıkları arasında bir ilişki olup olmadığının belirlenmesidir.
Yöntem: Araştırmada betimsel araştırma desenlerinden ilişkisel tarama yöntemi kullanılmış ve 541 kadın, 146 erkek olmak üzere toplam 687 gönüllü katılımcının verileri analiz edilmiştir. Veri toplama aracı olarak Enneagram Kişilik Ölçeği (EKÖ) kullanılmıştır.
Bulgular: Çalışmanın bulgularında alkol kullanım alışkanlığının Enneagram kişilik tiplerinden duygu merkezli ve iç görü merkezli kişilik tipleri ile istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişkide olduğu görülmüştür. Sigara kullanım alışkanlığının ise Enneagram tipolojisinde hissetme üçlüsü ya da duygu merkezi kavramı içinde tanımlanmış olan kişilik tipleri ile anlamlı bir ilişkide olduğu görülmüştür.
Sonuç: Sigara ve alkol kullanımı alışkanlıkları, hem ilişkili görülen Enneagram kişilik tiplerinin özellikleri bakımından, hem de konunun duygu yönetimi ile ilişkisine istinaden duygusal zekâ kavramı ve sigara veya alkol kullanımı ilişkisine ait literatür bulguları açısından incelenmiş ve tartışılmıştır.

Teşekkür

Çalışma için veri desteği sağlayan ve her aşamada yardımlarını esirgemeyen sayın hocam Prof. Dr. Sultan Tarlacı' ya teşekkür ederim. Makalenin değerlendirme ve yayınlanma sürecinde özveri ile çalışan değerli meslektaşlarıma da sonsuz teşekkürlerimle.

Kaynakça

  • AKFERT, S. K., ÇAKICI, B. & ÇAKICI, M. (2009). Üniversite öğrencilerinde sigara- alkol kullanımı ve aile sorunları ile ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 1(10), 40-47.
  • ASICI, E. & UYGUR, S. S. (2017). Duygusal öz-yeterlik ve affetmenin algılanan stres düzeyini yordayıcı rolü. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(6), 1353-1375.
  • ATEŞ, B. (2021). Çocukluk dönemi duygusal yaşantı geçmişinin yetişkin dönemi stresi ile ilişkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Üsküdar Üniversitesi.
  • BLOOM, E. L., MATSKO, S. V. & CIMINO, C. R. (2014). The relationship between cigarette smoking and impulsivity: A review of personality, behavioral, and neurobiological assessment. Addiction Research & Theory, 22(5), 386-397. https://doi.org/10.3109/16066359.2013.867432
  • BUTCHER, J. N., MINEKA, S. & HOOLEY, J. M. (2013). Anormal Psikoloji (O. Gündüz, Çev.). İstanbul: Kaknüs Psikoloji.
  • COHEN, L. J. (2019). A’dan Z’ye psikoloji (M. Doğan, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
  • CHOI S., KLUEMPER, D. H. & SAULEY, K. S. (2013). Assessing emotional self-efficacy: Evaluating validity and dimensionality with cross-cultural samples. Applied Psychology: An International Review, 62(1), 97-123.
  • DICLEMENTE, C.C. (2016). Bağımlılık ve Değişim (ss.13-19). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
  • ERYILMAZ, A., DENİZ, M.E. (2020) Tüm Yönleriyle Bağımlılık (2.Baskı) Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
  • GENÇTANIRIM-KURT, D. & ÇETINKAYA-YILDIZ, E. (EDL.). (2019). Kişilik Kuramları. (ss.2-30). Ankara: Pegem Akademi.
  • HOOK, J.N., HALL, T.W., DAVIS, D.E., VANTONGEREN, D.R. & CONNER, M. (2021). The Enneagram: A systematic review of the literature and directions for future research. J Clin Psychol. 2021; 77: 865–883. https://doi.org/10.1002/jclp.23097
  • KOÇ, A. ve ENSARI, H. (2021). Alkol bağımlılığı olan hastalarda komorbid psikiyatrik tanı ve klinik parametreler ile ilişkisi. Kocaeli Med. J., 10 (Ek sayı 2), 17-24.
  • KUN, B. & DEMETROVICS, Z. (2010). Emotional intelligence and addictions: A systematic review. Substance Use & Misuse, 45(7-8), 1131-1160, https://doi.org/10.3109/10826080903567855
  • MILLER, P.H. (2017). Gelişim psikolojisi kuramları (Z. Gültekin, Çev.).Ankara: İmge Kitabevi.
  • ÖZTÜRK, O. & ULUŞAHİN, A. (2018). Ruh sağlığı ve bozuklukları (15. Baskı). Ankara: Nobel Tıp Kitapevleri.
  • PLOTNIK, R. (2020). Psikolojiye giriş (T. Geniş, Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
  • RISO, D. R. & HUDSON, R. (1996). Personality types: Using the Enneagram for self-discovery. New York: Mariner Books.
  • RISO, D. R. & HUDSON, R. (2018). Enneagram ile kişilik analizi, (G. Aksoy, Çev.). İstanbul: Butik Yayıncılık.
  • ROH, H., PARK, K. H., KO, H. J., KIM, D. K., SON, H. B., SHIN, D. H., LEE, S. H., JUNG H. Y. & HEO, D. (2019). Understanding medical students' empathy based on Enneagram personality types. Korean Journal of Medical Education, 31(1), 73-82.
  • SARIKAYA, C. B., KOÇ, H., HIZLI-SAYAR, G. & ÜNÜBOL, H. (2020). Sigara içen ve içmeyen bireylerde duygu durumunun duygusal şemalarla olan ilişkisi, Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 4(4), 391-406.
  • SCLAFANI, V. D., FINN, P. & FEIN, G. (2007). Psychiatric comorbidity in long-term abstient alcoholic individuals. Alcohol, Clinical and Experimental Research, 31(5), 795-803, https://doi.org/10.1111/j.1530-0277.2007.00361.x
  • SUBAŞ, A. & ÇETİN, M. (2017). Enneagram kişilik ölçeğinin geliştirilmesi: Güvenirlik ve geçerlilik çalışması. Sosyal Bilimler Dergisi, 4(11), 160-181.
  • ŞAHİN, İ., TURAN, H. & YILDIRIM, A. (2020). Enneagram kişilik tipleri ve akademik başarı (Kocaeli - İzmit ilçesi 7. ve. 8. Sınıf örneği). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(39), 149-158. https://doi.org/10.35343/kosbed.526020
  • JOHNSON, C. A. (2002). The association between emotional intelligence and early adolescent tobacco and alcohol use. Personality and Individual Differences, 32(1), 95-105, https://doi.org/10.1016/S0191-8869(01)00008-3.
  • TRINIDAD, D. R., UNGER, J. B., CHOU, C. P., STANLEY-AZEN, P. & JOHNSON, A. (2004). Emotional intelligence and smoking risk factors in adolescents: Interactions on smoking intentions. Journal of Adolescent Health, 34(1), 46-55, https://doi.org/ 10.1016/j.jadohealth.2003.02.001
  • VON AH, D., EBERT, S., NGAMVITROJ, A., PARK, N. & KANG, D. (2005). Factors related to cigarette smoking initiation and use among college students. Tobacco Induced Diseases 3 (December), 27-40, https://doi.org/10.1186/1617-9625-3-1-27
  • WAGNER, J.P. & WALKER, R.E. (1983). Reliability and validity study of a Sufi personality typology : The Enneagram, September, 712-717, https://doi/10.1002/1097-4679(198309)39:5<712::AID-JCLP2270390511>3.0.CO;2-3
  • WILLNER, P. & JONES, C. (1996). Effects of mood manipulation on subjective and behavioural measures of cigarette craving. Behavioural Pharmacology, 7(4), 355-363, https://doi.org/10.1097/00008877-199608000-00007
  • YEOMANS, F.E., CLARKIN, J.F. & KERNBERG, O.F. (2016). Borderline kişilik bozukluğu için aktarım odaklı psikoterapi, (M. Kamer, Çev.). İstanbul: Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları.
  • YÜKSEL, A. & KIZILGEÇİT, M. (2021). Enneagram kişilik modeli bağlamında İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin kişilik özelliklerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Türk Din Psikolojisi Dergisi, 3, 9-38.
  • ZVOLENSKY, M. J., TAHA, F., BONO, A. & GOODWİN, R. D. (2015). Big five personality factors and cigarette smoking: A 10-year study among US adults. Journal of Psychiatric Research, 63, 91-96, https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2015.02.008

Evaluation of Alcohol and Cigarette Use Habits within the Framework of Emotion Management through Enneagram Personality Traits

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 2, 724 - 738
https://doi.org/10.17336/igusbd.1576141

Öz

Aim: The study aims to determine whether there is a relationship between the personality types defined by the enneagram personality typology and the alcohol and cigarette use habits of the individuals participating in the research.
Method: The relational screening method, one of the descriptive research designs, was used in the research. The data of a total of 687 volunteer participants, 541 women, and 146 men were analyzed. The Enneagram Personality Scale (EPS) was used as a data collection tool.
Results: As a result of the study, it was seen that alcohol use habits had a statistically significant relationship with emotion-centered and insight-centered personality types, which are among the Enneagram personality types. It has been observed that smoking habit has a significant relationship with the personality types defined within the concept of feeling triad or emotion center in the Enneagram typology.
Conclusion: Smoking and alcohol use habits were examined and discussed both in terms of the characteristics of the Enneagram personality types that seem to be related and in terms of the literature findings on the relationship between the concept of emotional intelligence and smoking or alcohol use, based on the subject's relationship with emotional management.

Kaynakça

  • AKFERT, S. K., ÇAKICI, B. & ÇAKICI, M. (2009). Üniversite öğrencilerinde sigara- alkol kullanımı ve aile sorunları ile ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 1(10), 40-47.
  • ASICI, E. & UYGUR, S. S. (2017). Duygusal öz-yeterlik ve affetmenin algılanan stres düzeyini yordayıcı rolü. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(6), 1353-1375.
  • ATEŞ, B. (2021). Çocukluk dönemi duygusal yaşantı geçmişinin yetişkin dönemi stresi ile ilişkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Üsküdar Üniversitesi.
  • BLOOM, E. L., MATSKO, S. V. & CIMINO, C. R. (2014). The relationship between cigarette smoking and impulsivity: A review of personality, behavioral, and neurobiological assessment. Addiction Research & Theory, 22(5), 386-397. https://doi.org/10.3109/16066359.2013.867432
  • BUTCHER, J. N., MINEKA, S. & HOOLEY, J. M. (2013). Anormal Psikoloji (O. Gündüz, Çev.). İstanbul: Kaknüs Psikoloji.
  • COHEN, L. J. (2019). A’dan Z’ye psikoloji (M. Doğan, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
  • CHOI S., KLUEMPER, D. H. & SAULEY, K. S. (2013). Assessing emotional self-efficacy: Evaluating validity and dimensionality with cross-cultural samples. Applied Psychology: An International Review, 62(1), 97-123.
  • DICLEMENTE, C.C. (2016). Bağımlılık ve Değişim (ss.13-19). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
  • ERYILMAZ, A., DENİZ, M.E. (2020) Tüm Yönleriyle Bağımlılık (2.Baskı) Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
  • GENÇTANIRIM-KURT, D. & ÇETINKAYA-YILDIZ, E. (EDL.). (2019). Kişilik Kuramları. (ss.2-30). Ankara: Pegem Akademi.
  • HOOK, J.N., HALL, T.W., DAVIS, D.E., VANTONGEREN, D.R. & CONNER, M. (2021). The Enneagram: A systematic review of the literature and directions for future research. J Clin Psychol. 2021; 77: 865–883. https://doi.org/10.1002/jclp.23097
  • KOÇ, A. ve ENSARI, H. (2021). Alkol bağımlılığı olan hastalarda komorbid psikiyatrik tanı ve klinik parametreler ile ilişkisi. Kocaeli Med. J., 10 (Ek sayı 2), 17-24.
  • KUN, B. & DEMETROVICS, Z. (2010). Emotional intelligence and addictions: A systematic review. Substance Use & Misuse, 45(7-8), 1131-1160, https://doi.org/10.3109/10826080903567855
  • MILLER, P.H. (2017). Gelişim psikolojisi kuramları (Z. Gültekin, Çev.).Ankara: İmge Kitabevi.
  • ÖZTÜRK, O. & ULUŞAHİN, A. (2018). Ruh sağlığı ve bozuklukları (15. Baskı). Ankara: Nobel Tıp Kitapevleri.
  • PLOTNIK, R. (2020). Psikolojiye giriş (T. Geniş, Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
  • RISO, D. R. & HUDSON, R. (1996). Personality types: Using the Enneagram for self-discovery. New York: Mariner Books.
  • RISO, D. R. & HUDSON, R. (2018). Enneagram ile kişilik analizi, (G. Aksoy, Çev.). İstanbul: Butik Yayıncılık.
  • ROH, H., PARK, K. H., KO, H. J., KIM, D. K., SON, H. B., SHIN, D. H., LEE, S. H., JUNG H. Y. & HEO, D. (2019). Understanding medical students' empathy based on Enneagram personality types. Korean Journal of Medical Education, 31(1), 73-82.
  • SARIKAYA, C. B., KOÇ, H., HIZLI-SAYAR, G. & ÜNÜBOL, H. (2020). Sigara içen ve içmeyen bireylerde duygu durumunun duygusal şemalarla olan ilişkisi, Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 4(4), 391-406.
  • SCLAFANI, V. D., FINN, P. & FEIN, G. (2007). Psychiatric comorbidity in long-term abstient alcoholic individuals. Alcohol, Clinical and Experimental Research, 31(5), 795-803, https://doi.org/10.1111/j.1530-0277.2007.00361.x
  • SUBAŞ, A. & ÇETİN, M. (2017). Enneagram kişilik ölçeğinin geliştirilmesi: Güvenirlik ve geçerlilik çalışması. Sosyal Bilimler Dergisi, 4(11), 160-181.
  • ŞAHİN, İ., TURAN, H. & YILDIRIM, A. (2020). Enneagram kişilik tipleri ve akademik başarı (Kocaeli - İzmit ilçesi 7. ve. 8. Sınıf örneği). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(39), 149-158. https://doi.org/10.35343/kosbed.526020
  • JOHNSON, C. A. (2002). The association between emotional intelligence and early adolescent tobacco and alcohol use. Personality and Individual Differences, 32(1), 95-105, https://doi.org/10.1016/S0191-8869(01)00008-3.
  • TRINIDAD, D. R., UNGER, J. B., CHOU, C. P., STANLEY-AZEN, P. & JOHNSON, A. (2004). Emotional intelligence and smoking risk factors in adolescents: Interactions on smoking intentions. Journal of Adolescent Health, 34(1), 46-55, https://doi.org/ 10.1016/j.jadohealth.2003.02.001
  • VON AH, D., EBERT, S., NGAMVITROJ, A., PARK, N. & KANG, D. (2005). Factors related to cigarette smoking initiation and use among college students. Tobacco Induced Diseases 3 (December), 27-40, https://doi.org/10.1186/1617-9625-3-1-27
  • WAGNER, J.P. & WALKER, R.E. (1983). Reliability and validity study of a Sufi personality typology : The Enneagram, September, 712-717, https://doi/10.1002/1097-4679(198309)39:5<712::AID-JCLP2270390511>3.0.CO;2-3
  • WILLNER, P. & JONES, C. (1996). Effects of mood manipulation on subjective and behavioural measures of cigarette craving. Behavioural Pharmacology, 7(4), 355-363, https://doi.org/10.1097/00008877-199608000-00007
  • YEOMANS, F.E., CLARKIN, J.F. & KERNBERG, O.F. (2016). Borderline kişilik bozukluğu için aktarım odaklı psikoterapi, (M. Kamer, Çev.). İstanbul: Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları.
  • YÜKSEL, A. & KIZILGEÇİT, M. (2021). Enneagram kişilik modeli bağlamında İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin kişilik özelliklerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Türk Din Psikolojisi Dergisi, 3, 9-38.
  • ZVOLENSKY, M. J., TAHA, F., BONO, A. & GOODWİN, R. D. (2015). Big five personality factors and cigarette smoking: A 10-year study among US adults. Journal of Psychiatric Research, 63, 91-96, https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2015.02.008
Toplam 31 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Kişilik ve Bireysel Farklılıklar, Psikolojide Davranış-Kişilik Değerlendirmesi
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Berçin Ateş 0000-0002-6135-3251

Sultan Tarlacı 0000-0001-7634-1467

Erken Görünüm Tarihi 2 Ekim 2025
Yayımlanma Tarihi 6 Ekim 2025
Gönderilme Tarihi 30 Ekim 2024
Kabul Tarihi 1 Temmuz 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 12 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Ateş, B., & Tarlacı, S. (2025). Enneagram Kişilik Özelliği Aracılığı ile Alkol ve Sigara Kullanım Alışkanlığının Duygu Yönetimi Çerçevesinde Değerlendirilmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 724-738. https://doi.org/10.17336/igusbd.1576141

Creative Commons Lisansı
İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.