Öğretmen yenilikçiliğini etkileyen faktörler

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 15 - 28, 31.01.2021

Belgin Tura Sait Akbaşlı

Öz

Eğitim sisteminde ortaya çıkan yenilikçi fikir ve uygulamalar, öğrenim sürecinde öğrencilerin bilgi, beceri ve yeteneklerini; bilişsel ve bireysel niteliklere dönüştürebilmeleri ve yenilikçi mesleki faaliyetler içerisinde kullanabilmelerini sağlamak üzere bireysel odaklı bir yönelim ve çeşitlilik sunmaktadır. Öğretmenler, yenilikçi öğretim yaklaşımlarını uygulayarak, öğrencilere ve onların yaratıcı potansiyellerine fayda sağlayabilecek yeni yöntemler, araçlar ve içerikler sunmakta ve yaratıcı öğrenme süreçlerini gerçekleştirmektedirler. Öğretmenler eğitimin kalitesini artırmada merkezi bir öneme sahip olduklarından, onların yenilikçi düşünce ve öğretim uygulamaları, 21. yüzyılda eğitimin hassas bir konusu haline gelmektedir. Ancak öğretmenlerin yenilikçilik becerilerinin ortaya çıkarılması sürecinde muhtelif faktörlerin etkili olduğu genel bir kanı olarak kabul edilmekte ve çeşitli araştırmalar tarafından da desteklenmektedir. Bu doğrultuda araştırmanın amacı, öğretmenlerin yenilikçi davranışlarının hangi faktörlerden etkilendiğini ortaya koymak ve bu faktörlerin hangi etkileri ortaya çıkarabileceğini belirlemektir. Araştırma, tarama deseninde gerçekleştirilmiş olup, konu ile ilgili alanyazın ve araştırmalar ile mevzuat, belge ve diğer dokümanlar özenli bir şekilde toparlanıp tasnif edilerek analiz sürecinden geçirilmiştir. Araştırmada, yenilikçi öğretmen davranışları üzerinde en sık çalışılan faktörler; demografik, bireysel ve örgütsel faktörler başlığı altında ele alınmış ve her bir faktörün öğretmen yenilikçiliği üzerindeki etkisinin yönü, ilgili araştırmaların bulguları doğrultusunda açıklanmaya çalışılmıştır. Araştırma kapsamında açıklanan faktörlerin, öğretmenlerin yenilikçi davranışlarının geliştirilmesinde, okul yönetimi ve paydaşlarına fikir verebileceğine inanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yenilikçilik, Yenilikçi Davranış, Demografik Faktörler, Bireysel Faktörler, Örgütsel Faktörler

Kaynakça

• Akbaşlı, S. (2007). Ortaöğretim Okullarındaki Okul Aile Birliklerinin Görevlerini Gerçekleştirme Düzeyleri. (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Akbaşlı, S., Taşkaya, S., Meydan, A., & Şahin, M. (2012). Teachers and Computer Technology: Supervisors’ Views. International Journal of Research in Social Sciences, 2(2), 113-124.
• Akman, G. (2003). Bilişim Sektöründe Pazar Odaklılık, Yenilik Stratejileri ve Yenilik Kabiliyeti Arasındaki İlişkiler ve Bunların Şirket Performansı Üzerindeki Etkileri (Doktora Tezi). Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Gebze.
• Altıntaş Yüksel, E. (2019). Sınıf Öğretmenlerinin Mesleki Yenilikçilik Eğilimleri ve Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Ankara.
• Andrews, D., & Lewis, M. (2004). Building Sustainable Futures: Emerging Understandings of The Significant Contribution of The Professional Learning Community. Improving Schools, 7(2), 129-150.
• Aslaner, E. (2010). Örgütsel Değişim ve Yenilikçilik: Bir Özel Okul Örneği (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Ankara.
• Avadhanam, R., & Chand, V. (2016). Leveraging Correlates of Innovative Teacher Behaviour for Educational Development in Developing Societies. American Journal of Educational Research, 4(14), 1019-1024.
• Ayık, A., & Fidan, M. (2014). İlköğretim Kurumlarında Örgütsel İletişim İle Okul Kültürü Arasındaki İlişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(29), 108-134.
• Ayık, A., & Şayir, G. (2015). Öğretmenlerin Algılarına Göre Öğrenen Örgüt ve Okul Kültürü Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İlköğretim Online, 14(2), 379‐394.
• Balay, R. (2014). Yönetici ve Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık. Ankara: Pegem.
• Balkar, B. (2015). The Relationships between Organizational Climate, Innovative Behavior and Job Performance of Teachers. International Online Journal of Educational Sciences, 7(2), 81-92.
• Bandura, A. (1977). Social Learning Theory. New Jersey: Prentice-Hall, Inc.
• Bandura, A. (1982). Self-Efficacy Mechanism in Human Agency. American Psychologist, 37(2), 122-147.
• Bayrakcı, M. (2007). Sosyal Öğrenme Kuramı ve Eğitimde Uygulanması. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi(14), 198-210.
• Binnewies, C., & Gromer, M. (2012). Creativity and Innovation at Work: The Role of Work Characteristics and Personal Initiative. Psicothema, 24(1), 100-105.
• Blândul, V. (2015). Inovation in Education – Fundamental Request of Knowledge Society. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 180, 484 - 488.
• Bodur, E., & Argon, T. (2019). Yenilikçi Okul ve Örgüt İklimine İlişkin Öğretmen Görüşleri. Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi, 1(1), 75-88.
• Borasi, R., & Finnigan, K. (2010). Entrepreneurial Attitudes and Behaviors That Can Help Prepare Successful Change-Agents in Education. The New Educator, 6(1), 1-29.
• Boyacı, M. (2017). Kişilik ve Değerler. S. Özdemir, & N. Cemaloğlu (Eds.) içinde, Örgütsel Davranış ve Yönetimi (s. 55-78). Ankara: Pegem.
• Bozak, A., & Demirtaş, H. (2017). Alternatif Bir Mesleki Gelişim Yöntemi Olarak Meslektaş Rehberliğinde Uygulanabilirliği ve Etkililiği. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(2), 16-40.
• Bozak, A., Yıldırım, M., & Demirtaş, H. (2011). Öğretmenlerin Mesleki Gelişimi İçin Alternatif Bir Yöntem: Meslektaş Gözlemi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 65-84.
• Carmeli, A., Meitar, R., & Weisberg, J. (2006). Self-Leadership Skills and Innovative Behavior at Work. International Journal of Manpower, 27(1), 75-90.
• Carungay, R., & Tsuruoka, Y. (2002). Innovativeness in Secondary Science Teachers of The Philippines. Journal of Science Education in Japan, 26(3), 227-234.
• Chandler, G., Keller, C., & Lyon, D. (2000). Unraveling the Determinants and Consequences of an Innovation-Supportive Organizational Culture. Entrepreneurship Theory and Practice, 25(1), 59-76.
• Chang, C., Chuang, H., & Bennington, L. (2011). Organizational Climate for Innovation and Creative Teaching in Urban and Rural Schools. Quality & Quantity, 45(4), 935-951.
• Çakalcı, N. (2019). Okul İklimi ve Bireysel Yenilikçilik Kavramları Arasındaki İlişkide Öğretmen Özerkliğinin Aracılık Rolü (Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Elazığ.
• Çelik, M. (2006). İlköğretim Okullarında Değişimin ve Yeniliklerin Uygulanmasını Engelleyen Faktörlerin Öğretmen ve Yönetici Algılarına Göre Belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Gaziantep.
• Çelik, V. (2012). Okul Kültürü ve Yönetimi. Ankara: Pegem.
• Demir Başaran, S., & Keleş, S. (2015). Yenilikçi Kimdir? Öğretmenlerin Yenilikçilik Düzeylerinin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(4), 106-118.
• Demir, K. (2019). Motivasyon. N. Cemaloğlu, & M. Özdemir (Eds.) içinde, Eğitim Yönetimi (s. 295-314). Ankara: Pegem.
• Demirtaş, H., & Dönmez, B. (2008). Ortaöğretimde Görev Yapan Öğretmenlerin Problem Çözme Becerilerine Đliskin Algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(16), 177–198.
• Dobre, C., Dragomir, A., & Preda, G. (2009). Consumer Innovativeness: A Marketing Approach. Management & Marketing, 4(2), 19-34.
• Heaysman, O., & Tubin, D. (2019). Content Teaching: Innovative and Traditional Practices. Educational Studies, 45(3), 342-356.
• Karip, E. (1997). Eğitimde Yeniliklerin Uygulanmasını Etkileyen Etkenler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 3(1), 63-82.
• Kılıçer, K. (2011). Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Öğretmen Adaylarının Bireysel Yenilikçilik Profilleri (Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Anabilim Dalı, Eskişehir.
• Kimonen, E., & Nevalainen, R. (2005). Active Learning in The Process of Educational Change. Teaching and Teacher Education, 21(6), 623-635.
• Klaeijsen, A., Vermeulen, M., & Martens, R. (2018). Teachers’ Innovative Behaviour: The Importance of Basic Psychological Need Satisfaction, Intrinsic Motivation, and Occupational Self-Efficacy. Scandinavian Journal of Educational Research, 62(5), 769-782 .
• Kocasaraç, H. (2018). Fen ve Sosyal Bilimler Lisesi Öğretmenlerinin Yenilikçilik Durumlarının Değerlendirilmesi (Doktora Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, İstanbul.
• Koçak Usluel, Y., Kuşkaya Mumcu, F., & Demiraslan, Y. (2007). Öğrenme-Öğretme Sürecinde Bilgi ve İletişim Teknolojileri: Öğretmenlerin Entegrasyon Süreci ve Engelleriyle İlgili Görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(32), 164-178.
• Korucu, A., & Olpak, Y. (2015). Öğretmen Adaylarının Bireysel Yenilikçilik Özelliklerinin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 5(1), 111-127.
• Köroğlu, A. (2014). Okul Öncesi Öğretmenlerinin ve Öğretmen Adaylarının Bilişim Teknolojileri Özyeterlik Algıları, Teknolojik Araç Gereç Kullanım Tutumları ve Bireysel Yenilikçilik Düzeylerinin İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara.
• Kurbanoğlu, S. (2004). Öz-Yeterlik İnancı ve Bilgi Profesyonelleri İçin Önemi. Bilgi Dünyası, 5(2), 137-152.
• Kurtuluş , M. (2012). Eğitimde İnovasyon: Öğretmen ve Öğrencilerin İnovasyona Bakışı ve Yeterliliğinin Sorgulanması (Yüksek Lisans Tezi). Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Strateji Bilimi Anabilim Dalı, Gebze.
• Loogma, K., Kruusvall, J., & Ümarik, M. (2012). E-learning as Innovation: Exploring Innovativeness of the VET Teachers’ Community in Estonia. Computers & Education, 58(2), 808–817.
• Messmann, G., & Mulder, R. (2011). Innovative Work Behaviour in Vocational Colleges: Understanding How and Why Innovations Are Developed. Vocations and Learning, 4, 63-84.
• Mohammad, R., & Harlech-Jones, B. (2008). Working as Partners for Classroom Reform. International Journal of Educational Development, 28(5), 534-545.
• Mykhailyshyn, H., Kondur, O., & Serman, L. (2018). Innovation of Education and Educational Innovations in Conditions of Modern Higher Education Institution. Journal of Vasyl Stefanyk Precarpathian National University, 5(1), 9-16.
• Noefer, K., Stegmaier, R., Molter, B., & Sonntag, K. (2009). A Great Many Things to Do and Not a Minute to Spare: Can Feedback From Supervisors Moderate the Relationship Between Skill Variety, Time Pressure, and Employees’ Innovative Behavior? Creativity Research Journal, 21(4), 384-393.
• Özata, H. (2007). Öğretmenlerin Öz-Yeterlik Algılarının ve Örgütsel Yenileşmeye İlişkin Görüşlerinin Araştırılması (Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Kocaeli.
• Öztürk, Z. (2015). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Bireysel Yenilikçilik Düzeyleri ve Bu Düzeylere Etki Eden Etmenlerin İncelenmesi (Doktora Tezi). Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Gaziantep.
• Pritchard, A., & Woollard, J. (2010). Psychology for the Classroom: Constructivism and Social Learning. New York: Routledge Taylor & Francis Group.
• Robbins, S., & Judge, T. (2015). Örgütsel Davranış. (İ. Erdem, & M. Tüz, Çev. Eds.) Ankara: Nobel.
• Rogers, E. (1983). Diffusion of Innovations. New York: The Free Press.
• Runhaar, P., ten Brinke, D., Kuijpers, M., Wesselink, R., & Mulder, M. (2014). Exploring the Links Between Interdependence, Team Learning and A Shared Understanding among Team Members: The Case of Teachers Facing An Educational Innovation. Human Resource Development International, 17(1), 67-87.
• Scott, S., & Bruce, R. (1994). Determinants of Innovative Behavior: A Path Model of Individual Innovation in The Workplace. Academy of Management Journal, 37(3), 580-607.
• Suharyati, H. (2016). Constraint of Paud Teacher’s Innovativeness. Journal of Education, Teaching and Learning, 1(1), 32-35.
• Suharyati, H. (2017). Interaction of Relationship between Job Motivation with Teacher Innovativeness in Improving Education. Journal of Education, Teaching and Learning, 2(2), 228-232.
• Tetik, E. (2017). Innovations in Education Curriculum and Teaching Innovation in Secondary School - A Comparative Case Study Between Turkey and Portugal (Master of Science in Education). University of Minho, Specialization in Curriculum Development and Educational Innovation, Braga.
• Thurlings, M., Evers, A., & Vermeulen, M. (2015). Toward a Model of Explaining Teachers’ Innovative Behavior: A Literature Review. Review of Educational Research, 85(3), 430-471.
• Tomic, W., & Brouwers, A. (1999). Where Do Teachers Get Their Ideas From? Creativity and Innovation Management, 8(4), 262-268. Torrance, E. (1977). Creativity in the Classroom: What Research Says to the Teacher. Washington, D.C.: National Education Association.
• Töre, E. (2019). Öğretmenlerin Yenilikçi İş Davranışı Düzeylerinin Belirlenmesi ve Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Turkish Studies Educational Sciences, 14(4), 1761-1773.
• Tunca, N. (2012). İlköğretim Öğretmenleri İçin Mesleki Değerler Ölçeğinin Geliştirilmesi ve İlköğretim Öğretmenlerinin Mesleki Değerlerinin Belirlenmesi (Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Turgut, E., & Begenirbaş, M. (2013). Çalışanların Yenilikçi Davranışları Üzerinde Sosyal Sermaye ve Yenilikçi İklimin Rolü: Sağlık Sektöründe Bir Araştırma. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 23(2), 101-124.
• Tüm, G. (2020). Eğitimde İnovasyon ve Sosyal İnovasyon Etkileşimi. T. Balcı, A. Öztürk, & M. Aksöz (Dü) içinde, Schriften zur Sprache und Literatur IV (s. 375-385). London: IJOPEC Publication .
• Ucus, Ş., & Acar, İ. (2018). Teachers' Innovativeness and Teaching Approach: The Mediating Role of Creative Classroom Behaviors. Social Behavior and Personality, 46(10), 1697-1711.
• Uzkurt, C. (2008). Pazarlamada Değer Yaratma Aracı Olarak Yenilik Yönetimi ve Yenilikçi Örgüt Kültürü. İstanbul: Beta.
• Uzkurt, C. (2010). İnovasyon Yönetimi: İnovasyon Nedir, Nasıl Yapılır ve Nasıl Pazarlanır? Ankara Sanayi Odası Yayın Organı, 36-51.
• Uzkurt, C. (2012). İşletmelerde Yeniliği Belirleyen Faktörler ve Uygulamalar. C. Uzkurt, & A. Demirci (Eds.) içinde, Yenilik Yönetimi (s. 82-99). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Woodman, R., Sawyer, J., & Griffin, R. (1993). Toward a Theory of Organizational Creativity. Academy of Management Review, 18(2), 293 321.
• Zainal, M., & Matore, M. (2019). Factors Influencing Teachers’ Innovative Behaviour: A Systematic Review. Creative Education, 10(12), 2869-2886.
• Zennouche, M., Zhang, J., & Wang, B. (2014). Factors Influencing Innovation at Individual, Group and Organisational Levels: A Content Analysis. International Journal of Information Systems and Change Management, 7(1), 23-42.
• Zhu, C., Wang, D., Cai, Y., & Engels, N. (2013). What Core Competencies Are Related to Teachers’ Innovative Teaching? Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 41(1), 9-27.