Koronavirüs Hastalığı’nda (COVID-19) Bağışıklık Sistemi Üzerinde Etki Gösteren Bazı Önemli Tıbbi Bitkiler ve Kullanılabilirlikleri

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 117 - 121, 31.01.2022

Cennet Özay

Öz

Yakın zamanda dünyayı derinden sarsan bir salgın hastalık olarak ortaya çıkan, şiddetli akut solunum sendromu koronavirüsü-2 (SARS-CoV-2)’nin neden olduğu yeni koronavirus hastalığı (COVID-19) bugün de dünya genelinde etkisini sürdürmeye devam etmektedir. COVID-19, Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre Haziran 2021 tarihi itibari ile dünyada 3.8 milyondan fazla insanın ölümüne neden olmuştur. Dünyanın çeşitli ülkelerinde bulunan aşılar ve aşılama programlarını başlatan ülkeler olmasına rağmen, geçirdiği mutasyonlar sonucu bulaşıcılığı arttığı belirlenen virüsün ileride nasıl bir tabloya sebebiyet vereceği bilinmemektedir. Bu bağlamda, ilk çağlardan itibaren sağlık sorunlarına çözüm bulmak amacıyla bitkilerden yararlanan insanların fitoterapötiklere olan ilgisi gün geçtikçe artmaktadır. Kanıta dayanan, rasyonel bir tedavi yöntemi olan fitoterapi ile bağışıklık sisteminin güçlendirilmesinde etkili sonuçlar alınmaktadır. Bu derlemede, antiviral etkinliği bilinen veya bağışıklık sistemi üzerinde etki gösteren Sambucus nigra (Kara mürver), Zingiber officinale (Zencefil), Glycyrrhiza glabra (Meyan), Nigella sativa (Çörek otu) ve Allium sativum (Sarımsak) gibi önemli tıbbi bitkilerin COVID- 19’da kullanılabilirliği tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Koronavirüs, Antiviral bitkiler, Fitoterapi

Teşekkür

Sayın Prof. Dr. Tuba MERT GÖNENÇ’e öneri ve yapıcı eleştirileri için içtenlikle teşekkür ederim.

Some Important Medicinal Plants Affecting the Immune System in Coronavirus Disease (COVID-19) and Their Usability

Öz

The new coronavirus disease (COVID-19) caused by severe acute respiratory syndrome coronavirus-2 (SARS-CoV-2), which has emerged as an epidemic that has deeply shaken the world, continues to affect the worldwide today. According to the data of the World Health Organization, COVID-19 has caused the death of more than 3.8 million people in the world as of June 2021. Although there are countries that have started vaccination programs and vaccines in various countries of the world, it is not known what kind of picture the virus, which has been determined to be more contagious as a result of mutations, will cause in the future. In this context, people’s interest in phototherapy has been increasing gradually by people who have used plants to find solutions to health problems since ancient times. Effective results are obtained in strengthening the immune system with phytotherapy, which is an evidence-based, rational treatment method. In this review, the usability of important medicinal plants with known antiviral efficacy or affecting the immune system in COVID-19 such as Sambucus nigra (Black elderberry), Zingiber officinale (Ginger), Glycyrrhiza glabra (Licorice), Nigella sativa (Black cummin) and Allium sativum (Garlic) is discussed.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Coronavirus, Antiviral plants, Phytotherapy

Kaynakça

• Wu F, Zhao S, Yu B, Chen YM, Wang W, Song ZG, et al. A new coronavirus associated with human respiratory disease in China. Nature, 2020; 579: 265-269.
• Erdoğan Orhan İ, Uludağ MO, Süntar İ, Şahan D, Bulut S, Mancak Karakuş M, et al. Eczacılar için COVID-19 Rehberi. Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi ve Tüm Eczacı İşverenler Sendikası iş birliği ile, 2020, Ankara.
• Taha M, Haboub L. Novel Coronavirus Disease (COVID-19): Causes, Pathogenesis and Efforts of Treatment. FABAD Journal of Pharmaceutical Sciences. 2020; 45(3): 279-296.
• Baydar T. COVID-19: Sıkça Sorulan Sorular ve Yanlış Bilinenler. Uluslararası Eczacılık Federasyonu (FIP). 2020.
• Yurdakök-Dikmen B, Pat Y, Dilekoz E, Summak GY, Kul O, Filazi A. Covid-19 Farmakoterapisi. Veteriner Farmakoloji ve Toksikoloji Derneği Bülteni. 2020; 11(2): 80-114.
• Güner A, Aslan S, Ekim T, Vural M, Babaç MT. Türkiye Bitkileri listesi (Damarlı Bitkiler), Nezehat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını, İstanbul, 2012.
• Yeşilada E. İyileştiren Bitkiler. 2012. Hayy Kitap, 384 s.
• Güçlü İ, Yüksel V. Fitoterapide Antiviral Bitkiler. Deneysel Tıp Dergisi. 2017; 7(13): 25-34.
• Acıbuca V, Budak DB. Dünya’da ve Türkiye’de Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Yeri ve Önemi. Çukurova Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi. 2018; 37-44.
• Öztürk M, Temel M, Tınmaz AB, Kil L. Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Dış Ticaretimizdeki Yeri. Tıbbı ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu, 13-15 Eylül, Tokat, 2012; 33-44.
• Saltan G. Eczanelerde hazırlanabilecek bitkisel preparatlar ve çaylar, Eczane Eczacılığında Fitoterapötikler, Homeopatikler ve Aromaterapötikler Çalıştayı, 13 Ekim 2012, Antalya, Türkiye (Sözlü Bildiri).
• Sohail MN, Rasul F, Karim A, Kanwal U, Attitalla IH. Plant as a Source of Natural Antiviral Agents. Asian Journal of Animal and Veterinary Advances. 2011; 6: 1125-1152.
• Özay C, Kılınçarslan Ö, Mammadov R. Brassicaceae Familyasında Savunma Mekanizmaları Olarak Ağır Metaller ve Glikozinolatlar Arasındaki İlişki. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi. 2016; 9(1): 12-22.
• Bhuiyan FR, Howlader S, Raihan Topu, Hasan M. Plants Metabolites: Possibility of Natural Therapeutics Against the COVID-19 Pandemic. Frontiers in Medicine. 2020; 7: 444.
• Amber R, Adnan, M, Tariq A, Mussarat S. A review on antiviral activity of the Himalayan medicinal plants traditionally used to treat bronchitis and related symptoms. Journal of Pharmacy and Pharmacology. 2017; 69(2): 109-122.
• Roy A, Sarkar B, Celik C, Ghosh A, Basu U, Jana M, et al. Can concomitant use of zinc and curcumin with other immunity‐boosting nutraceuticals be the arsenal against COVID‐19?. Phytotherapy Research. 2020; 34(10): 2425-2428.
• Antonelli M, Donelli D, Maggini V, Firenzuoli F. Phytotherapic compounds against coronaviruses: Possible streams for future research. Phytotherapy Research. 2020; 34(7): 1469–1470.
• Ekici H, Yarsan E. Some Drugs Used in the Treatment of COVID-19 and Pharmacological Evaluation. Eurasian Journal of Health Sciences, 3(COVID-19 Special Issue). 2020; 120–129.
• Ren JL, Zhang AH, Wang XJ. Traditional Chinese medicine for COVID-19 treatment. In Pharmacological Research. 2020; 155: 104743. Academic Press.
• Bahrami M, Kamalinejad M, Latifi SA, Seif F, Dadmehr M. Cytokine storm in COVID‐19 and parthenolide: Preclinical evidence. Phytotherapy Research. 2020; 34(10): 2429-2430.
• Li SY, Chen C, Zhang HQ, Guo HY, Wang H, Wang L, et al. Identification of natural compounds with antiviral activities against SARS-associated coronavirus. Antiviral Research. 2005; 67(1): 18–23.
• Haq FU, Roman M, Ahmad K, Rahman SU, Shah SMA, Suleman N, et al. Artemisia annua : trials are needed for COVID‐19. Phytotherapy Research. 2020; 34(10): 2423-2424.
• Koshak AE, Koshak EA. Nigella sativa L as a potential phytotherapy for coronavirus disease 2019: A mini review of in silico studies. Current Therapeutic Reserach. 2020; 93: 100602.
• Ahmad A, Husain A, Mujeeb M, Khan SA, Najmi AK, Siddique NA, et al. A review on therapeutic potential of Nigella sativa: A miracle herb. Asian Pacific Journal of Tropical Biomedicine. 2013; 3(5): 337-352.
• Fiore C, Eisenhut M, Krausse R, Ragazzi E, Pellati D, Armanini D, et al. Antiviral effects of Glycyrrhiza species. Phytotherapy Research. 2008; 22(2): 141-148.
• Bailly C, Vergoten G. Glycyrrhizin: An alternative drug for the treatment of COVID-19 infection and the associated respiratory syndrome?. Pharmacological Therapy. 2020; 214: 107618.
• Ferreira SS, Silva AM, Nunes FM. Sambucus nigra L. Fruits and Flowers: Chemical Composition and Related Bioactivities. Food Reviews International. 2020; in press. DOI: 10.1080/87559129.2020.1788578.
• Porter RS, Bode RF. A Review of the Antiviral Properties of Black Elder (Sambucus nigra L.) Products. Phytotherapy Research. 2017; 31(4): 533- 554.
• Donma MM, Donma O. The effects of Allium sativum on immunity within the scope of COVID-19 infection. Medical Hypotheses. 2020; 144: 109934.
• El-Saber Batiha G, Magdy Beshbishy A, G Wasef L, Elewa YHA, A Al-Sagan A, Abd El-Hack ME, et al. Chemical Constituents and Pharmacological Activities of Garlic (Allium sativum L.): A Review. Nutrients. 2020; 12(3): 872.
• An S, Liu G, Guo X, An Y, Wang R. Ginger extract enhances antioxidant ability and immunity of layers. Animal Nutrition. 2019; 5(4): 407-409.
• Magzoub M. Life Style Guideline of Ginger (Zingiber officinale) as Prophylaxis and Treatment for Coronaviruses (SARS-CoV-2) Infection (COVID-19). Saudi Journal of Biomedical Research. 2020; 5(6): 125-127.