Menopoz Döneminde Beslenmenin Yönetimi

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 191 - 197, 31.01.2022

Serap Akdağ Gülşah Kaner Çağla Ayer

Öz

Dünya Sağlık Örgütü menopozu, ovaryum işlevinin kaybolması sonucu, kendiliğinden, kalıcı olarak kadının menstruasyon döneminin sona ermesi olarak tanımlamaktadır. Menopoz, herhangi bir hastalık olmayıp sağlıklı kadının hayatında doğal ve kaçınılmaz bir süreçtir. Menopoz sürecinin başlamasıyla hem fizyolojik hem de psikolojik açıdan pek çok semptom ortaya çıkmaktadır. Ayrıca, bu süreçte meydana gelen bazı hormonal değişiklikler özellikle kardiyovasküler hastalıklar, obezite, diyabet ve osteoporoz gibi kronik hastalıkların riskini artırmaktadır. Yaşanılacak problemleri en aza indirmek ve yaşam kalitesini artırmak için çeşitli tıbbi uygulamalar, alternatif tedavi yöntemleri ve tıbbi beslenme tedavisi önerilmektedir. Sağlıklı bir beslenme düzeni, menopoz ve sonrası dönemde sağlığın korunması ve sürdürülmesi, menopozun neden olabileceği hastalık risklerinin azaltılmasında büyük bir öneme sahiptir. Literatürde menopoz ve menopoz sonrası dönemde olan kadınlar için sebze, meyve, tam tahıl ve kalsiyumdan zengin; enerji, yağ ve kafein içeriği düşük bir beslenme şekli önerilmektedir. Bu derlemede, menopoz döneminde meydana gelen değişiklikler sonucu olumsuz etkilenen kadın sağlığının korunup yaşam kalitesinin artırılabilmesi için beslenmede dikkat edilmesi gereken hususlara değinmek amaçlanmıştır. Bu bağlamda kadınların menopoz dönemine özgü ihtiyaçları göz önünde bulundurularak bireye özgü beslenme tavsiyelerinde bulunulması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Menopoz, menopoz semptomları, menopozda beslenme

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Nutrition Management During Menopause

Öz

The World of Health Organization defines menopause as the end of the woman's menstrual period spontaneously, irreversibly, due to the loss of ovarian function. Menopause is not any disease but a natural and inevitable process in the life of a healthy woman. With the onset of the menopause process, many symptoms occur both physiologically and psychologically. In addition, some hormonal changes in this process increase the risk of chronic diseases such as cardiovascular disease, obesity, diabetes, and osteoporosis. Various medical applications, alternative treatment methods, and medical nutritional therapy are recommended to minimize the effects of problems and to increase the quality of life. A healthy diet for preserving and maintaining health during and after menopause is of great importance in reducing the risk of diseases caused by menopause. In the literature, a diet rich in vegetables, fruits, whole grains, and calcium and poor in energy, caffeine, and fat is recommended for women in menopausal and postmenopausal periods. This review aims to address the issues that need to be considered in nutrition to protect the health of women who are adversely affected due to the changes during the menopause and to increase the quality of life. It was concluded that individual dietary recommendations should be made, taking into account the specific needs of women during the menopause.

Anahtar Kelimeler

Menopause, menopausal symptoms, nutrition in menopause

Proje Numarası

-

Kaynakça

• WHO Scientific Group. Research on the menopause in the 1990s. WHO Technical Report Series 866. Geneva: World Health Organization; 1996 [cited 2021 Jan 18]. Available from: https://apps.who.int/iris/ handle/10665/41841
• Görsel E, Çakıroğlu F. Menopoz döneminde kadın. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi; 2007. 1-13 p.
• Özdemir O, Çöl M. The age at menopause and associated factors at the health center area in Ankara, Turkey. Maturitas. 2004;49(3):211–19.
• Türkiye İstatistik Kurumu. İstatistiklerle kadın, 2019 [cited 2021 Jan 18]. Available from: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle- Kadin-2019-33732
• Türkiye İstatistik Kurumu. İstatistiklerle kadın, 2020 [cited 2021 Jan 18]. Available from: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle- Kadin-2020-37221
• Çoban T, Özvarış ŞB. 18 Ekim Dünya Menopoz Günü, HÜTF Halk Sağlığı AD toplum için bilgilendirme serisi. 2018 [cited 2021 Jan 18]. Available from: http://www.halksagligi.hacettepe.edu.tr/
• Sarpe S, Thakur R. Lifestyle and dietary factors determine age at natural menopause. J Midlife Health. 2014;5(1):3-5.
• Kurt G, Arslan H. Kadınların menopoz döneminde yaşadıkları sağlık sorunları ve baş etme yöntemleri. Cukurova Med J. 2020;45(3):910–20.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Obezite, Diyabet ve Metabolik Hastalıklar Dairesi Başkanlığı. Menopozda beslenme. T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 726. Ankara: 2012 [cited 2021 Jan 18]. Available from: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/sagliklibeslenme- hareketli-hayat-db/Yayinlar/kitaplar/Beslenme-Bilgi-Serisi-1/ menopozda-beslenme.pdf
• İslamoğlu AH, Garipağaoğlu M, İlktaç HY, Güneş FE. Postmenopozal yaşlıların beslenme durumunun değerlendirilmesi. Geriatrik Bilimler Dergisi.2019;2(1):20-6.
• Üçtepe H, Küçükerdönmez Ö, Tohtak KG, Çalık G. Klimakteriyum dönemdeki kadınların beslenme durumlarının saptanması. Turkiye Klinikleri J Health Sci.[Article in press]. 2021[cited 2021 Apr 2]. Available from: https://www.turkiyeklinikleri.com/inpress_article/ en-klimakteriyum-donemdeki-kadinlarin-beslenme-durumlarininsaptanmasi- 92853.html
• Atan ÜŞ, Yiğitoğlu S. Menopozda semptom yönetimi ile ilgili kanıta dayalı uygulamalar. JACSD.2015;3:35-59.
• Atasü T, Sezar Ş. Klimakterium ve menopoz, Jinekoloji (Kadın Hastalıkları). Üniversal Bilimsel Yayınları. 1996. 635-41.
• Ko SH, Kim HS. Menopause-associated lipid metabolic disorders and foods beneficial for postmenopausal women. Nutrients. 2020;12(1):202.
• Cashman KD. Diet, nutrition, and bone health. J. Nutr. 2007;137(11):2507–12.
• Tartibian B, Hajizadeh Maleki B, Kanaley J, Sadeghi K. Long-term aerobic exercise and omega-3 supplementation modulate osteoporosis through inflammatory mechanisms in post-menopausal women: a randomized, repeated measures study. Nutr Metab (Lond). 2011;8:71.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Dairesi Başkanlığı. Menopoz Döneminde Beslenme, 2017 [cited 2021 Apr 2].Available from:https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/ beslenme/menapoz-doneminde-beslenme.html
• Tüccar GT, Bakırarar B, Köksal E. Pre ve postmenopozal kadınlarda besin tüketim durumu FRAX® kırık riski ile ilişkili midir?. Bes ve Diy Derg. 2017;45(2):116-27.
• Kafadar S. Postmenopozal kadınlarda balık tüketiminin kemik mineral yoğunluğu üzerine etkisi. Adıyaman Üniv Sağ Bil Derg. 2016;2(3):348–57.
• Özer Ü, Gözükara F. Şanlıurfa’da kadınların menopozla ilgili yaşadıkları sorunların, baş etme yollarının ve bakış açılarının belirlenmesi. Hacettepe Üniv Hemş Fak Derg. 2016;3(1):16-26.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Diyetisyenler için hasta izleme rehberi/ ağırlık yönetimi el kitabı.T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No:1081. Ankara:2017 [cited 2021 May 5]. Available from: https:// hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-hareketli-hayatdb/ Haberler/Diyetisyenler-Izlem-Rehberi/Diyetisyenler_icin_hasta_ izleme_rehberi.pdf
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Obezite, Diyabet ve Metabolik Hastalıklar Dairesi Başkanlığı. Yaşlıda şişmanlık.T.C. Sağlık BakanlığıYayın No: 729. Ankara: 2008 [cited 2021 Jan 18]. Available from:http://www.baglarbasi.gov.tr/media/kitap/hs/obezite/d_04_ yaslidasismanlik.pdf
• Guthrie JR, Dennerstein L, Dudley EC. Weight gain and the menopause: a 5-year prospective study. Climacteric. 1999 Sep;2(3):205- 11. doi: 10.3109/13697139909038063. PMID: 11910598.
• Jensen MD, Ryan DH, Apovian CM, Ard JD, Comuzzie AG, Donato KA, et al; American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines; Obesity Society. 2013 AHA/ACC/ TOS guideline for the management of overweight and obesity in adults: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines and The Obesity Society. J Am Coll Cardiol. 2014;63(25 Pt B):2985-3023.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Kurumu Sağlığı. Türkiye Beslenme Rehberi 2015 (TÜBER). T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 1031. Ankara: 2016 [cited 2021 May 5]. Available from: https://dosyasb.saglik.gov.tr/ Eklenti/10915,tuber-turkiye-beslenme-rehberipdf.pdf
• Rakıcıoğlu N. Yaşlılıkta beslenme. 2008 [cited 2021 May 5]. Available from: http://www.gebam.hacettepe.edu.tr/oneri/YASLILIKTA_BESLENME.pdf
• Dunneram Y, Greenwood DC, Burley VJ, Cade JE. Dietary intake and age at natural menopause: results from the UK Women's Cohort Study. J Epidemiol Community Health. 2018 Aug;72(8):733-40.
• Rostami Dovom M, Moslehi N, Mirmiran P, Azizi F, Ramezani Tehrani F. Habitual dietary lactose and galactose intakes in association with age at menopause in non-galactosemic women. PLoS One. 2019;14(3):e0214067.
• Smith GI, Yoshino J, Kelly SC, Reeds DN, Okunade A, Patterson BW, et al. High-protein ıntake during weight loss therapy eliminates the weight-loss-ınduced ımprovement in insulin action in obese postmenopausal women. Cell Rep. 2016;17(3):849-61.
• Rossato LT, Nahas PC, de Branco FMS, Martins FM, Souza AP, Carneiro MAS, et al. Higher protein ıntake does not ımprove lean mass gain when compared with rda recommendation in postmenopausal women following resistance exercise protocol: A randomized clinical trial. Nutrients. 2017;9(9):1007.
• Shams-White MM, Chung M, Fu Z, Insogna KL, Karlsen MC, LeBoff MS, et al. Animal versus plant protein and adult bone health: A systematic review and meta-analysis from the National Osteoporosis Foundation. PLoS One. 2018;13(2):e0192459.
• Brończyk-Puzoń A, Piecha D, Nowak J, Koszowska A, Kulik-Kupka K, Dittfeld A, et al. Guidelines for dietary management of menopausal women with simple obesity. Prz Menopauzalny. 2015;14(1):48-52.
• Wang Y, Dellatore P, Douard V, Qin L, Watford M, Ferraris RP, et al. High fat diet enriched with saturated, but not monounsaturated fatty acids adversely affects femur, and both diets increase calcium absorption in older female mice. Nutr Res. 2016;36(7):742-50.
• Tardivo AP, Nahas-Neto J, Orsatti CL, Dias FB, Poloni PF, Schmitt EB, et al. Effects of omega-3 on metabolic markers in postmenopausal women with metabolic syndrome. Climacteric. 2015;18(2):290-8.
• Hidalgo-Mora JJ, Cortés-Sierra L, García-Pérez MÁ, Tarín JJ, Cano A. Diet to reduce the metabolic syndrome associated with menopause. The logic for olive oil. Nutrients. 2020;12(10):3184.
• Bertoia ML, Triche EW, Michaud DS, Baylin A, Hogan JW, Neuhouser ML, et al. Mediterranean and dietary approaches to stop hypertension dietary patterns and risk of sudden cardiac death in postmenopausal women. Am J Clin Nutr. 2014;99(2):344-51.
• Prentice RL, Aragaki AK, Van Horn L, Thomson CA, Beresford SA, Robinson J, et al. Low-fat dietary pattern and cardiovascular disease: Results from the Women's Health Initiative randomized controlled trial. Am J Clin Nutr. 2017;106(1):35-43.
• Prentice RL, Aragaki AK, Howard BV, Chlebowski RT, Thomson CA, Van Horn L, et al. Low-fat dietary pattern among postmenopausal women ınfluences long-term cancer, cardiovascular disease, and diabetes outcomes. J Nutr. 2019;149(9):1565-74.
• Bajerska J, Chmurzynska A, Muzsik A, Krzyżanowska P, Mądry E, Malinowska AM, et al. Weight loss and metabolic health effects from energyrestricted Mediterranean and Central-European diets in postmenopausal women: A randomized controlled trial. Sci Rep. 2018;8(1):11170.
• Hooton TM, Vecchio M, Iroz A, Tack I, Dornic Q, Seksek I, et al. Effect of increased daily water intake in premenopausal women with recurrent urinary tract infections: A randomized clinical trial. JAMA Intern Med. 2018;178(11):1509-15.
• Özcan H, Oskay Ü. Menopoz döneminde semptom yönetiminde kanıta dayalı uygulamalar. Göztepe Tıp Derg. 2013;28(4):157-63.
• Purdue-Smithe AC, Whitcomb BW, Szegda KL, Boutot ME, Manson JE, Hankinson SE, et al. Vitamin D and calcium intake and risk of early menopause. Am J Clin Nutr. 2017;105(6):1493-501.
• Lee CJ, Kim SS, Suh WY, Kim JS, Jung JG, Yoon SJ, et al. The effect of education and vitamin D supplementation on the achievement of optimal vitamin D level in Korean postmenopausal women. J Bone Metab. 2019;26(3):193-9.
• Demirel G, Kumsar AK, Yilmaz FT. Tuz tüketimi, kemik sağlığı ve osteoporoz. Erciyes Üniv Sağ Bil Fak Derg. 2015;3(1):67-76.
• WHO. Guideline: Sodium intake for adults and children, 2012 [cited 2021 May 14]. Available from: https://www.who.int/publications/i/ item/9789241504836
• Öztürk Rİ, Garipağaoğlu M. Tuz tüketimi ve sağlık. Turkiye Klinikleri J Health Sci. 2018;3(1):57-65
• Erdem Y, Arici M, Altun B, Turgan C, Sindel S, Erbay B, et al. The relationship between hypertension and salt intake in Turkish population: SALTURK study. Blood Press. 2010;19(5):313-8.
• Erdem Y, Akpolat T, Derici Ü, Şengül Ş, Ertürk Ş, Ulusoy Ş, et al. Dietary sources of high sodium ıntake in Turkey: SALTURK II. Nutrients. 2017;9(9):933.
• Liu ZM, Ho SC, Tang N, Chan R, Chen YM, Woo J. Urinary sodium excretion and dietary sources of sodium intake in Chinese postmenopausal women with prehypertension. PLoS One. 2014;9(8):e104018.
• Akça F, Aras D, Arslan E. Kafein, etki mekanizmaları ve fiziksel performansa etkileri. Spormetre. 2018;16(1):1–12.
• Choi EJ, Kim KH, Koh YJ, Lee JS, Lee DR, Park SM. Coffee consumption and bone mineral density in Korean premenopausal women. Korean J Fam Med. 2014;35(1):11-8.
• Rhee JJ, Qin F, Hedlin HK, Chang TI, Bird CE, Zaslavsky O, et al. Coffee and caffeine consumption and the risk of hypertension in postmenopausal women. Am J Clin Nutr. 2016;103(1):210-7.