Çocuk Resimlerine Yansıyan Çevre Sorunlarının Sosyo-Ekonomik Farklılıklara Göre Analizi

Yıl 2011, Cilt: 10 Sayı: 3, 1066 - 1080, 26.06.2011

Fatma Sadık , Halil Çakan , Kazım Artut

Öz

Bu araştırmada 11-12 yaş grubundaki çocukların çevre sorunları ile ilgili algılarının yaptıkları resimler aracılığıyla incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmaya farklı sosyo-ekonomik düzeydeki çevrelerde bulunan üç ilköğretim okulunun beşinci sınıf şubelerinde okuyan toplam 206 çocuk katılmıştır. Pastel boya seti ve resim kâğıdı verildikten sonra çocuklardan çevre sorunlarıyla ilgili bir resim yapmaları istenmiştir. Analizler sonucunda çocukların resimlerinde çoğunlukla çevre sorunlarıyla ilgili birden fazla konuya yer verdikleri, ele aldıkları sorunları neden-sonuç ilişkisi içinde resmettikleri belirlenmiştir. Davranış kirliliği ve ormanların yok olması daha çok alt, hava kirliliği ve canlı türlerinin azalması daha çok üst sosyo-ekonomik çevrelerde yaşayan çocuklar tarafından algılanan çevre sorunları olmuştur. Ozon tabakasının incelmesi, gürültü kirliliği, toprak kirliliği ve küresel ısınmanın ise çocukların farkındalığının en düşük olduğu çevre sorunları olduğu saptanmıştır

Anahtar Kelimeler

çevre eğitimi, çevre sorunları, çevresel farkındalık

Analysis of the Environmental Problems Pictures of Children from Different Socio-economical Level

Öz

This study aims at investigating the perceptions of 11-12 year-old children on environmental
problems by means of their pictures. 206 children in total from three primary schools located in neighborhoods
of different socioeconomic level participated in the study. The participant children were given pastel drawing set
and asked to draw pictures related to environmental problems. According to the analysis, it was found that the
children focused on more than one environmental issue in their pictures and illustrated the issues in cause and
effect relationships. The results also show that violent behavior pollution and deforestation were environmental
issues perceived as the most common by children from low socio-economic level while air-pollution and species
extinction were perceived by the high socio-economic level children. The researchers detected that the least
common issues mentioned by the participant children were ozone depletion, noise pollution, land pollution and
global warming.

Anahtar Kelimeler

environmental education, environmental problems, environmental awareness

Kaynakça

• Alım, M. (2006). Avrupa Birliği üyelik sürecinde Türkiye’de çevre ve ilköğretimde çevre eğitimi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14 (2), 599–616.
• Altın, M., (2001). Biyoloji öğretmen adaylarında çevre eğitimi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Eğitimi Bilim Dalı.
• Arcury, T. A., Christianson, E.H (1993). Rural-urban differences in environmental knowledge and actions. The Journal of Environmental Education, 25 (1), 19-25.
• Bailey, S., Watson, R. (1998). Establishing basic ecological understanding in younger pupils: a pilot evaluation of a strategy based on drama/role play. International Journal of Science Education, 20, 139–152.
• Bilir, N., Güçiz, D., Yıldız, A. N. (1997). Sigara içme konusundaki davranışlar ve tutumlar. Hacettepe Halk Sağlığı Vakfı, Ankara.
• Bowker, R. (2007). Childrens’ perceptions and learning about tropical rainforests. An analysis their drawings. Environmental Education, 13, (1), 75–96.
• Chawla, L. (1998). Significant life experiences revisited: a review of research on sources of environmental sensitivity. The Journal of Environmental Education, 29 (3), 11–21.
• Çobanoğlu, E.O., Er, D.E., Demirtaş, E., Özan, B., Bayrak, C. (2006). İlköğretim öğrencilerinin çevre sorunlarını algılamaları, Muğla: 15. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiri Özetleri Kitabı, 44-445.
• Desjean-Perrotta, B., Moseley, C .& Cantu, L.E. (2008), Pre-service teachers’ perceptions of the environment: does ethnicity or dominant residential experience matter? The Journal of Environmental Education, 39 (2): 21-31.
• Dienno, C. M., Hilton, S. C. (2005). High school students’ knowledge, attitudes, and levels of enjoyment of an environmental education unit on nonnative plants. The Journal of Environmental Education, 37(1), 13 – 25.
• Ekici, G. (2005). Lise öğrencilerinin çevre eğitimine yönelik tutumlarının incelenmesi. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 18, 71-83.
• Erol, G.H. (2005). Sınıf öğretmenliği ikinci sınıf öğrencilerinin çevre ve çevre sorunlarına yönelik tutumları. Yüksek Lisans Tezi, Denizli: Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Esen, Y., Bağlı, M.T. (2002). İlkokul ders kitaplarında kadın ve erkek resimlerine ilişkin bir inceleme. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35 (1–2), 143–153.
• Hague, E. (2001). Nationalty and children’s drawings – pictures ‘about Scotland’ by primary school children in Edinburg, Scotland and Syracuse, New York State. Scottish Geographical Journal, 117(2), 77-99.
• Hungerford, H. R., Volk, T. L. (1990). Changing learner behavior in environmental education. The Journal of Environmental Education, 21(3), 8–21.
• Isbel, T. R., Shirley, C. R. (2003). Creativity and the arts with young children. Canada: Delmar Learning.
• İşyar, N. (1999). İlköğretim (3., 4., 5. sınıf) öğrencilerinin olumlu çevresel tutumların yaş ve sosyoekonomik düzeye göre değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1990). İnsan Aile Kültür (3. Baskı), İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Leonard, M. (2006). Children’ s drawings as a methodological tool: Reflections on the eleven plus system in Northern Ireland. Irish Journal of Sociology, 15 (2), 52–66.
• Linderman, G. M. (1997). Art in the elementary school (5th Ed.). USA: Theme Graw Hill Companies.
• Lindeman- Matthies, P.(2002). The influence of an educational program on children’s perception of biodiversity. The Journal of Environmental Education, 33 (2), 22-31.
• Littledyke, M. (2004). Primary chidren’s views on science and environmental issues: example of environmental cognitive and moral development. Environmental Education Research, 10 (2), 217–235.
• Meece J.L. (2002). Child and adolescence development for educators (2nd Ed.). McGraw_Hill Companies, New York.
• Merritt, R.D. (2008). Environmental education. ED29964490, Online Retriwed on 25-October-2008, at URL: http://www.ericdigests.org
• Miles, M.B., Huberman, A.B. (1994). Qualitative data analysis (2nd Ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications, Inc.
• Newhouse, N. (1990). Implications of attitudes and behavior research for environmental conservation. The Journal of Environmental Education, 22(1), 26–32.
• Özdemir, O. (1998). Yazınsal bir tür olarak öykünün çevre duyarlığına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Programları ve Öğretim Anabilim Dalı.
• Özdemir, O., Uzun, N. (2006). Yeşil sınıf modeline göre yürütülen fen ve doğa etkinliklerinin ana sınıfı öğrencilerinin çevre algılarına etkisi. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 1–2, 12–20.
• Phenice, L.A., Grifffore, J.P. (2003). Young children and the natural world. Contemporary Issues in Early Childhood, 4 (2), 167–171.
• Ring, K. (2006). What mothers do:everyday routines and rituals and their impact upon young children’s use of drawing for meaning making. International Journal of Early Years Education, 14 (1), 63-84.
• San, İ. (1979). Sanatsal yaratma, çocukta yaratıcılık. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 40, Ankara.
• Sarıbay, S.A. (2001). Erken yaşlarda cinsiyet rolü kazanımı üzerine ebeveynlerin etkisi. Psikoloji, Denemeleri, 2–3, 4–8.
• Schirrmacher, R. (2002). Art and creative development for young children (4th Edition). USA: Delmar Thomson Learning. ISBN: 0-7668-2408-10X.
• Senemoğlu, N. (2004). Gelişim öğrenme ve öğretim: kuramdan uygulamaya (9. Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Sward, L. (1999). Significant life experiences affecting the environmental sensitivity of El Salvadoran environmental professionals. Environmental Education Research, 5 (2), 201-206.
• Şama, E. (1997). Üniversite gençliğin çevre ve çevre sorunlarına yönelik tutumları. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi Bölümü.
• Tanner, T. (1990). Significant life experiences: a new research area in environmental education. The Journal of Environmental Education, 11(4), 20–24.
• Tecer, S. (2007). Çevre için eğitim: Balıkesir ilköğretim öğrencilerinin çevresel tutum, bilgi, duyarlılık ve aktif katılım düzeylerinin belirlenmesi üzerine bir çalışma, Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak: Karaelmas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Çevre Mühendisliği Anabilim Dalı.
• Tilbury, D. (1994). The critical learning years for environmental education. In R. A. Wilson (Ed), Environmental education at the early childhood level (pp.11-13). Washington, DC: North American Association for Environmental Education.
• Uzun, N. (2007). Ortaöğretim öğrencilerinin çevreye yönelik bilgi ve tutumları üzerine bir çalışma. Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanlar Anabilim Dalı.
• Uzun, N., Sağlam, N. (2006). Orta öğretimde çevreye yönelik bilgi ve tutumun öğrenci profiline göre değerlendirilmesi. XV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiri Özetleri Kitabı, 310.
• Venkataraman, B. (2008), Why environmental education? Retriwed on 25-October-2008, at URL: http://www.
• Environment magazine, Org. 50(5), 8-11.
• Wilson, R. A. (1994). Environmental education at the childhood level. Washington DC: North American Association for Environmental Educaiton, 11–13.
• Wilson, R.A. (1996). Starting early: Environmental education during the early childhood years. ED4021247, [Online] Retriwed on 5-May-2010, at URL: http://www.ericdigests.org
• Woolfolk, A.E. (1993). Educational psychology. Boston: Allyn&Bacon.
• Yıldırım, A. , Şimşek, H. (1999). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara:Seçkin Yayınevi.
• Yılmaz, Ö., Bone, W. J.& Andersen, H. O. (2004). Views of elementary and middle school Turkish students toward environmental issues. International Journal of Science Education, 26 (12), 1527–1546.
• Yurdakul, B. (2004). Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının öğrenenlerin problem çözme becerilerine, bilişötesi farkındalık ve derse yönelik tutum düzeylerine etkisi ile öğrenme sürecine katkıları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yurtal, F., Artut, K. (2008). Çocuklarda şiddeti algılama biçimlerinin çizdikleri resimlerine yansımaları. Çocuk ve Gençlik Ruh Dergisi, 15 (3), 149-155.