Ahkâm Hadisleri Edebiyatındaki Yeri Bağlamında ‘Âsâru’s-sünen’: Mahiyet, Literatür ve Metin Dili Merkezli Bir Analiz

Yıl 2022, Sayı: 58, 95 - 104, 31.12.2022

Abdulhamit Kılıç , Salih Kesgin

https://doi.org/10.5152/ilted.2022.22102236

Öz

Müslüman bireyin hayatının Hz. Peygamber’in sünnetine uygun olarak inşa edilmesi gayesiyle oluşan ve farklı evrelerden geçen ahkâm hadisleri literatürü, son dönemde de çeşitli eserler ile genişlemeye devam etmiştir. Hindistanlı Hanefî fakih ve muhaddis Zahîr Ahsen Nîmevî’nin Âsâru’s-sünen isimli eseri ve üzerine kaleme aldığı ta‘lîkler de literatürün son dönem örneklerindendir. Hanefî Mezhebini dönemindeki ehl-i hadîse karşı kendilerinin de kabul ettiği kaynaklar üzerinden argüman üreterek ve ağırlıklı olarak da isnâd tenkidi yapmak suretiyle savunmayı amaçlayan eser, henüz aşılamamış bir çalışma olan İ‘lâü’s-sünen müellifi Zafer Ahmed Tehânevî’ye tesir etmesi ve Keşmîrî, Kevserî, Ebü’l-Hasen Nedvî gibi isimlerin övgülerine konu olması açısından önem arz etmekte; bugün Hint-Alt kıtasında okutularak bir misyon üstlenmeye devam etmektedir. Bu nedenle çalışmamızda Nîmevî ve Âsâru’s-sünen isimli eseri üzerinde odaklanılarak modern dönemde ahkâm hadisleri edebiyatının karakteristiği, eserin mahiyeti, literatürdeki yeri ve metin dili açısından analiz edilerek tartışılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Ahkâm Hadisleri, Âsâru’s-sünen, Nîmevî, Hadis Edebiyatı, Hadith, Legal Hadiths (Ahadith al-Ahkām), el-Âsâr al-sunan, al-Nîmawî, Hadith Literature

Âsâr al-sunan’ in the Context of Its Place in the Literature of Legal Hadiths (Ahadith al-Ahkām): An Analysis Based on Nature, Literature And Text Structure

Öz

The literature of legal hadiths (ahādith-al-ahkām), which was formed with the aim of constructing the life of the Muslim individual in accordance with the Sunnah of the Prophet, has continued to expand with various works in the last period. Indian Hanafi jurist and muhaddis Zahir Ahsen en- Nimawî’s work called al-Âsâr al-sunan and the ta'liks he wrote on the work are also examples of the last period of literature. The work, which aims to support the Hanafi Sect by producing arguments against the Ahl al-Hadith of its time, by making arguments based on the sources they also accept, and mainly by criticizing the isnād, is important in that it influenced Zafer Ahmad Tahânawi, the author of I’la al-sunan, and was the subject of praise of names such as Kashmiri, Kawthari, and Abu'l-Hasan an-Nadwi, and today it is taught in some madrasas in India and Pakistan and undertakes a mission. For this reason, in our study, focusing al-Âsâr al-sunan, the characteristic of the ahkam hadith literature in the modern period has been tried to be discussed by analyzing it in terms of the nature of the work, its place in the literature, and the language of the text.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Legal Hadiths (Ahadith al-Ahkām), el-Âsâr al-sunan, al-Nîmawî, Hadith Literature

Kaynakça

• Atîkurrahman, Dr. Muhammed. el-Mu ḥaddi s̱ü’l -kebî r eş-Şeyḫ Ẓahîr Aḥsen Şevḳ en-Nîmevî ḥayâtuhu ve âs̱âruhu fi’l-ḥadîs̱. New Azimabad Colony-Patna: Merke zü’l- Buhûs i’l-İ slâmi yye, 2011.
• Aydınlı, Abdullah. “Ehl-i hadîs”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/507-508. Ankara: TDV Yayınları, 1994.
• Behlevî, Muhammed Abdullah b. Müslim el-. Edilletü’l-ḥanefiyye mine’ l-eḥâ dîs̱i ’n-ne beviy ye ‘ale’ l-mes âili’ l-fıḳ hiyye . Dımeşk: Dâru’l-Kalem, 2007.
• Brockelmann, C. “Begavî”, İslam Ansiklopedisi. 2/449. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi, 1979.
• Büyükmutu, Mehmet. Muhammed Abdülhayy el-Leknevî'nin Hayatı, Eserleri ve Fıkıh İlmindeki Yeri. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Daudî, Zaferullah. Şah Veliyyullah Dehlevî’den Günümüze Pakistan ve Hindistan’da Hadis Çalışmaları. İstanbul: İnsan Yayınları, 1995.
• Demirci, Selim. Tîbî’nin Mişkât Şerhi ve Hadis Literatüründeki Yeri. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015.
• Fihri sü’l- ḫizân eti’t -teym ûriyy e. Kahire: Dâru’ l-Küt übi’l -Mısr iyye, 1947.
• 9.İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed. Bulûġu’l-merâm min edilleti’l-aḥkâm. thk. Mâhir Yâsin el-Fahl. Riyad: Dâru’l-Kabes, 2014.
• Kehhâle, Ömer Rıza. Mu‘cemü’l-müellifîn. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 1994.
• Kesgin, Salih. Ahkâm Hadisleri Mahiyet, Tarihsel Süreç ve Literatür. Samsun: Üniversite Yayınları, 2016.
• Kevserî, Muhammed Zâhid el-. Maḳâlâtü’l-Kevserî. Kâhire: el-Me ktebe tü’t- Tevfî kiyye , ts.
• Nîmevî, Muhammed b. Ali en-. Âs̱âru’s-sünen ma‘a’ t-Ta‘ lîḳi’ l-ḥas en. Karaçi: Meclisü’d-Da‘ve ve’t- Tahkî ki’l- İslâm î, 2019.
• Nîmevî, Muhammed b. Ali en-. Âs̱âru’s-sünen ma‘a’ t-Ta‘ lîḳi’ l-ḥas en ve ta‘lîḳi’t-Ta‘lîḳ. thk. Mevlânâ Feyz Ahmed. Multan: Mektebe İmdâdiye, ts.
• Özcan, Azmi. “Dârülulûm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 8/553. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
• Özcan, Azmi. “Firengî Mahal”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 13/132-133. Ankara: TDV Yayınları, 1996.
• Özşenel, Mehmet. “Mübârekpûrî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31/429. Ankara: TDV Yayınları, 2020.
• Özşenel, Mehmet. “Nezîr Hüseyin”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33/73. Ankara: TDV Yayınları, 2007.
• Özşenel, Mehmet. Pakistan’da Hadis Çalışmaları. İstanbul: M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yay., 2014.
• Sıddîkî, Esrâru’l-Hakk es-. “A‘lâmu’l-muḥaḳḳıḳîn fî vilâyeti Bîhâr ve cühûduhum fî neşri ’t-tü râs̱i ’l-‘a rabiy yi’l- İslâm î”. Naqeebulhind. Erişim 11 Ekim 2022.
• http: //naq eebul hind. hdcd. in/3- 2/
• Sifil, Ebubekir. “Zafer Ahmed Tehânevî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/68. Ankara: TDV Yayınları, 2013.
• Tehânevî, Zafer Ahmed et-. İ‘lâü’s-sünen. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 2001.
• Tehânevî, Zafer Ahmed et-. Ḳavâ‘id fî ‘ulûmi’l-ḥadîs̱. thk. Abdulfettah Ebu Ğudde. Kahire: Dâru’s-Selâm, 2000.
• Tekin, Muhammet Ali. Zafer Ahmed Osmânî Tânevî ve Hadisçiliği. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2020.