Maneviyat ile Saldırganlık Arasındaki İlişkide Merhamet ve Affediciliğin Aracı Rolü

Yıl 2022, Sayı: 58, 105 - 115, 31.12.2022

Mehmet Çınar

https://doi.org/10.5152/ilted.2022.22104239

Öz

Araştırmada maneviyat ile saldırganlık arasındaki ilişkide merhamet ve affediciliğin aracılık
rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın yöntemi nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel araştırmadır. Veri toplama aracı olarak “Maneviyat Ölçeği,” “Saldırganlık Ölçeği,” “Affedicilik Ölçeği” ve “Merhamet Ölçeği” kullanılmıştır. Örneklemin 97’si (%22,8) erkek, 327’si (%77,5) kadındır. Aracılık analizinde maneviyatın saldırganlık üzerinde toplam, doğrudan ve dolaylı etki değerleri ile bootstrap güven aralıkları hesaplanmıştır. Toplam etki yani maneviyat, merhamet ve affediciliğin analize birlikte dâhil edilmesiyle saldırganlığa olan toplam etkisi negatif yönlü = −,4498, güven aralıkları ise BootLLCI = −,4972 ile BootULCI=−,0762 olarak hesaplanmıştır. Doğrudan etki yani maneviyatın saldırganlık üzerine etkisi negatif yönlü −,2867, güven aralıkları ise BootLLCI = −,6711 ile BootULCI = −,2284 olarak hesaplanmıştır. Toplam Dolaylı Etki yani merhamet, affedicilik ve merhametin affedicilik üzerinden birlikte aracılık etkisi negatif yönlü −,1631, güven aralıkları ise BootLLCI = −,2777 ile BootULCI = −,0543 olarak hesaplanmıştır. Bu bağlamda maneviyat ile saldırganlık arasındaki ilişkide affediciliğin kısmı aracılık rolüne sahip olduğu, merhametin aracılık rolüne sahip olmadığı, merhametin affedicilik üzerinden seri aracılık rolüne sahip olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Maneviyat, Saldırganlık, Affedicilik, Merhamet, Aracılık, Psychology of Religion, Spirituality, Aggression, Forgiveness, Mercy, Intermediary

The Intermediary Role of Forgiveness and Mercy in the Relationship Between Spirituality and Aggression

Öz

This study aims to analyze the intermediary role of forgiveness and mercy in the relationship between spirituality and aggression. The method for the study is relational research, which is a quantitative research method. As the data collection tools of the study, “Spirituality Scale,” “Aggression Scale,” “Forgiveness Scale,” and “Mercy Scale” were used. Of the sample group, 97 (22.8%) are male, and 327 (77.5%) are female. In the intermediary analysis, the total, direct, and indirect impact values of spirituality on aggression and their bootstrap confidence intervals were calculated. Its total impact, namely its total impact when spirituality, mercy, and forgiveness are included in the analysis altogether is negative, −.4498, and their confidence intervals are found to be BootLLCI = −.4972 and BootULCI = −.0762. Direct impact, in other words the effect of spirituality on aggression, is negative, −.2867, and their confidence intervals are found to be BootLLCI = −.6711 and BootULCI = −.2284. Total indirect impact, that is, the overall intermediary impact of mercy and forgiveness on forgiveness is negative, −.1631, and their confidence intervals are found to be BootLLCI= −.2777 and BootULCI = −.0543. In this context, it was concluded that forgiveness has a partial intermediary role in the relationship between spirituality and aggression, mercy does not play an intermediary role in the relationship between spirituality and aggression, and that mercy does not have a serial mediatory role on forgiveness in the relationship between spirituality and aggression.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Spirituality, Aggression, Forgiveness, Mercy, Intermediary

Kaynakça

• Akdeniz, Seher - Deniz, M. Engin. “Merhamet Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. The Journal of Happiness & Well-Being 4/1 (2016), 50-61.
• Ashy, Majed vd. “Apology, Forgiveness, and Reconciliation: An Ecological World View Framework”. Individual Differences Research 8/1 (2010), 17-26.
• Austin, Jennifer L. - Falconier, Mariana K. “Spirituality and Common Dyadic Coping: Protective Factors From Psychological Aggression in Latino Immigrant Couples”. Journal of Family Issues 34/3 (01 Mart 2013), 323-346. https ://do i.org /10.1 177/0 19251 3X124 52252
• Ay, Mustafa Fatih. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Eğitimi, Dindarlık, Ahlaki Olgunluk ve Saldırganlık Arasındaki İlişkiler”. Milli Eğitim Dergisi 50/232 (24 Kasım 2021), 313-334. https ://do i.org /10.3 7669/ milli egiti m.747 847
• Ayten, Ali. “Affedicilik ve Din: Affetme Eğilimi ve Dindarlıkla İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Araştırma”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 37 (2009), 111-128. https ://do i.org /10.1 5370/ muifd .3650 8
• Baron, Reuben M. - Kenny, David A. “The Moderator–Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations”. Journal of Personality and Social Psychology 51/6 (1986), 1173-1182. https ://do i.org /10.1 037/0 022-3 514.5 1.6.1 173
• Bayram, Nuran. Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş. Bursa: Ezgi Kitabevi, 2.Baskı., 2013.
• Berry, Jack W. vd. “Dispositional Forgivingness: Development and Construct Validity of the Transgression Narrative Test of Forgivingness (TNTF)”. Personality and Social Psychology Bulletin 27/10 (01 Ekim 2001), 1277-1290. https ://do i.org /10.1 177/0 14616 72012 71000 4
• Berry, Jack W. vd. “Forgivingness, Vengeful Rumination, and Affective Traits”. Journal of Personality 73/1 (Şubat 2005), 183-225. https ://do i.org /10.1 111/j.1467 -6494 .2004 .0030 8.x
• Brown, Ryan P. - Phillips, April. “Letting Bygones Be Bygones: Further Evidence for the Validity of the Tendency to Forgive Scale”. Personality and Individual Differences 38/3 (01 Şubat 2005), 627-638. https ://do i.org /10.1 016/j .paid .2004 .05.0 17
• Burns, James Patrick. The Relationship of Spirituality to Adolescent Male Anger and Aggression. Ann Arbor, United States, Ph.D., 2003.
• Buss, Arnold H. - Warren, W. L. Aggression Questionnaire:(AQ). Western Psychological Services Torrence, CA, 2000.
• Büte, Mustafa. “İşyeri Maneviyatının Bireylerarası Saldırgan Davranışlar Üzerine Etkilerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”. Journal of Academic Value Studies 4/22 (2019), 898-913.
• Büyüköztürk, Şener vd. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi, 30. Basım, 2021.
• Büyüköztürk, Şener. Sosyal Bilimler Için Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi, 17. Basım, 2011.
• Daaleman, Timothy P. vd. “Spirituality and Well-Being: An Exploratory Study of the Patient Perspective”. Social Science and Medicine 53/11 (2001), 1503-1511. https ://do i.org /10.1 016/S 0277- 9536( 00)00 439-1
• Davis, Don E. vd. “Research on Relig ion/S pirit ualit y and Forgiveness: A Meta-Analytic Review”. Psychology of Religion and Spirituality 5 (2013), 233-241. https ://do i.org /10.1 037/a 00336 37
• Demirtaş Madran, H. Andaç. “Buss-Perry Saldırganlık Ölçeği’nin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Türk Psikoloji Dergisi 24/2 (2012), 1-6.
• Faul, Franz vd. “G*Power 3: A Flexible Statistical Power Analysis Program for the Social, Behavioral, and Biomedical Sciences”. Behavior Research Methods 39/2 (01 Mayıs 2007), 175-191. https ://do i.org /10.3 758/B F0319 3146
• Genç, Muhammet Fatih. “Merhamet Eğitiminin Saldırganlık Davranışını Azaltmadaki Rolü”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 45 (24 Aralık 2018), 61-82. https ://do i.org /10.1 7120/ omuif d.450 254
• Greeff, Abraham P. - Loubser, Karla. “Spirituality as a Resiliency Quality in Xhosa-Speaking Families in South Africa”. Journal of Religion and Health 47/3 (01 Eylül 2008), 288-301. https ://do i.org /10.1 007/s 10943 -007- 9157- 7
• Gupta, Ram vd. “Intensity and Duration of Spiritual Practice Predict self rated Aggression”. Proceedings of National Seminar on Ancient and Spiritual Sciences, 645-650, 2014.
• Gürbüz, Sait - Bayık, Mehmet Emin. “Aracılık Modellerinin Analizinde Modern Yaklaşım: Baron ve Kenny Yöntemi Artık Terk edilmeli mi?” 6. Örgütsel Davranış Kongresi Bildiriler Kitabı. 35-52. Isparta, 2018.
• Gürbüz, Sait - Şahin, Faruk. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık, 2014.
• Hacıkeleşoğlu, Hızır - Kartopu, Saffet. “Merhamet ve Dindarlık: Üniversite Öğrencileri Üzerine Ampirİk Bi̇r Araştırma”. The Journal of Academic Social Science Studies 6 (01 Ocak 2017), 203-227. https ://do i.org /10.9 761/J ASSS7 234
• Hayes, Andrew F. Introduction to Mediation, Moderation, and Conditional Process Analysis, Second Edition: A Regression-Based Approach. Guilford Publications, 2017.
• Huber, John Thomas. An Investigation of the Relations between Aggression and Spirituality. Ann Arbor, United States, Ph.D., 2012.
• Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel, 35. Basım, 2020.
• Karslı, Necmi. “Üniversite Öğrencilerinde Saldırganlık ve Dindarlık İlişkisi”. Trabzon İlahiyat Dergisi 7/1 (30 Haziran 2020), 305-338. https ://do i.org /10.33718/ tid.6 77889
• Kasapoğlu, Figen. “Manevi Yönelim Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik”. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 16/3 (03 Ocak 2016), 52-68. https ://do i.org /10.1 7679/ iuefd .1636 0640
• Leach, Mark M. vd. “Religious Activities, Religious Orientation, and Aggressive Behavior”. Journal for the Scientific Study of Religion 47/2 (2008), 311-319. https ://do i.org /10.1 111/j .1468 -5906 .2008 .0040 9.x
• MacDonald, Douglas A. - Holland, Daniel. “Spirituality and Boredom Proneness”. Personality and Individual Differences 32/6 (19 Nisan 2002), 1113-1119. https ://do i.org /10.1 016/S 0191- 8869( 01)00 114-3
• Mertler, Craig A. - Reinhart, Rachel. Advanced and Multivariate Statistical Methods. New York: Routledge, Sixth Edition., 2016.
• Meydan, Cem Harun - Şeşen, Harun. Yapısal Eşitlik Modellemesi AMOS Uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık, 2011.
• Milliman, John vd. “Workplace Spirituality and Employee Work Attitudes: An Exploratory Empirical Assessment”. Journal of Organizational Change Management 16/4 (01 Ocak 2003), 426-447. https ://do i.org /10.1 108/0 95348 10310 48417 2
• Neto, Félix - Mullet, Etienne. “Personality, Self-esteem, and Self-Construal as Correlates of Forgivingness”. European Journal of Personality 18/1 (2004),
• 15-30. https ://do i.org /10.1 002/p er.50 0
• Özcan, Zeynep. “Bireylerin Kendilerine ve ‘Öteki’lere Karşı Merhamet Düzeylerinin Dinî Yönelimleri Açısından İncelenmesi”. Kocatepe İslami İlimler Dergisi 5/1 (15 Haziran 2022), 47-66. https ://do i.org /10.5 2637/ kiid. 10921 26
• Pommier, Elizabeth Ann. The Compassion Scale. US, Dissertation Abstracts International Section A: Humanities And Social Sciences, 2011.
• Ross, Scott R. vd. “Maladaptive Correlates of the Failure to Forgive Self and Others: Further Evidence for a Two-Component Model of Forgiveness”. Journal of Personality Assessment 88/2 (27 Mart 2007), 158-167. https ://do i.org /10.1 080/0 02238 90701 26798 5
• Sadeghifard, Yasaman Zahra vd. “Relationship between Aggression and Individual Resilience with the Mediating Role of Spirituality in Academic Students – A path Analysis”. Journal of Education and Health Promotion 9 (30 Ocak 2020), 1-6. https ://do i.org /10.4 103/j ehp.j ehp_3 24_19
• Sandage, Steven J. - Crabtree, Sarah. “Spiritual Pathology and Religious Coping as Predictors of Forgiveness”. Mental Health, Religion & Culture 15/7 (01 Eylül 2012), 689-707. https ://do i.org /10.1 080/1 36746 76.20 11.61 3806
• Sarıçam, Hakan - Akın, Ahmet. “Affedicilik Ölçeğinin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. HAYEF Journal of Education 10/1 (06 Ağustos 2013), 37-46.
• Seçer, İsmail. SPSS ve LISREL ile Pratik Veri Analizi Analiz ve Raporlaştırma. Ankara: Anı Yayıncılık, 2013.
• Shorey, Ryan C. vd. “The Relationship between Spirituality and Aggression in a Sample of Men in Residential Substance Use Treatment”. International Journal of Mental Health and Addiction 14/1 (Şubat 2016), 23-30. https ://do i.org /10.1 007/s 11469 -015- 9565- y
• Sprung, Justin M. vd. “Spirituality as a Moderator of the Relationship between Workplace Aggression and Employee Outcomes”. Personality and Individual Differences 53/7 (01 Kasım 2012), 930-934. https ://do i.org /10.1 016/j .paid .2012 .06.0 11
• Şentepe, Ayşe. Ruh Sağlığı Belirtilerinin Yordayıcısı Olarak Affetme ve Dindarlık İlişkisi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016. https ://ac ikeri sim.s akary a.edu .tr/h andle /20.5 00.12 619/7 7296
• Thoresen, Carl E. “Spirituality and Health: Is There a Relationship?” Journal of Health Psychology 4/3 (Mayıs 1999), 291-300. https ://do i.org /10.1 177/1 3591053990 04003 14
• Ulu, Mustafa - İkis, Mehmet. “Lise Öğrencilerinde Saldırganlık ve Din İlişkisi”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 30/41 (28 Aralık 2016), 75-96.
• Uysal, Veysel. “Genç Yetişkinlerde Affetme Eğilimleri ve Dinî Yönelim/Dindarlık”. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 48 (2015), 35-56.
• Uysal, Veysel - Turan, Yahya. “Üniversite Öğrencilerinde Sürekli Kaygı, Dindarlık ve Saldırganlık Eğilimleri Arasındaki İlişkiler”. Bilimname 2019/40 (31 Aralık 2019), 67-104. https ://do i.org /10.2 8949/ bilim name. 57746 8
• Webb, Jon R. vd. “Forgiveness and Aggression Among College Students”. Journal of Spirituality in Mental Health 14/1 (01 Ocak 2012), 38-58. https ://doi.org /10.1 080/1 93496 37.20 12.64 2669
• Zinnbauer, Brıan J. vd. “Religion and Spirituality: Unfuzzying the Fuzzy”. Journal for the Scientific Study of Religion 36/4 (1997), 549-564. https ://do i.org/10.2 307/1 38768 9
• Zinnbauer, Brian J. vd. “The Emerging Meanings of Religiousness and Spirituality: Problems and Prospects”. Journal of Personality 67/6 (1999), 889-919.
• TÜİK - İstatistik Veri Portalı. “Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması, 2008, 2014″. Erişim 27 Kasım 2022. https ://da ta.tu ik.go v.tr/ Searc h/Sea rch?t ext=% C5%9F iddet