Ortaokul Öğrencilerinin Dijital Oyun Bağımlılıkları ile Sosyal Anksiyeteleri Arasındaki İlişki

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 2, 691 - 712, 31.08.2024

Aysel Arslan

https://doi.org/10.17679/inuefd.1436193

Öz

Bu çalışmada ortaokul öğrencilerinin dijital oyun bağımlılıkları ve sosyal anksiyete düzeylerinin araştırma değişkenlerine göre incelenmesi, dijital bağımlılık ve sosyal anksiyete düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın örneklem grubunu random yöntemle Sivas il merkezinde 2023-2024 güz yarılında eğitimlerine ortaokul düzeyinde devam eden öğrenciler oluşturmaktadır. Örneklem grubunda 315 kız-297 erkek olmak üzere 612 öğrenci yer almıştır. Verilerin toplanmasında Şahin Keskin ve Yurdugül’ün (2019) geliştirdiği “Çocuklar İçin Oyun Bağımlılığı Ölçeği” ile La Greca, Dandes, Wick, Shaw ve Stone (1988) tarafından geliştirilen Türkçeye uyarlaması Demir, Eralp-Demir, Türksoy, Özmen ve Uysal (2000) tarafından yapılan “Çocuklar İçin Sosyal Anksiyete Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçeklerin geliştirilme süreçlerinde sırasıyla Cronbach Alpha katsayıları .78 ve .81, bu çalışmada ise .71 ve .85 olarak hesaplanmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin öncelikle normallik analizleri yapılmış ve elde edilen bulgular neticesinde parametrik testler uygulanmıştır. Yüzde ve frekans analizleri, bağımsız t testi, tek yönü ANOVA ve Pearson Korelasyon testi kullanılmıştır. Analizler neticesinde öğrencilerin dijital oyun bağımlılıklarının cinsiyet, sınıf düzeyi anne ve baba eğitim durumu; sosyal anksiyete düzeylerinin sınıf düzeyi ve baba eğitim durumu değişkenlerine göre istatistiki olarak anlamlı düzeyde farklılaştığı sonucuna ulaşılmıştır (p<.05). Öğrencilerin dijital oyun bağımlılıkları ve sosyal anksiyete düzeyleri arasında pozitif yönde düşük düzeyde (r=.056) bir ilişki belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dijital Bağımlılık, Oyun Bağımlılığı, Sosyal Anksiyete, Ortaokul, Öğrenci

Kaynakça

• Aboujaoude, E. (2010). Problematic internet use: An overview. World Psychiatry, 9(2), 85. https://doi.org/10.1002/j.2051-5545.2010.tb00278.x
• Ağılgat, L. (2023). Ergenlerin sosyal kaygı düzeylerinin sosyal medya kullanım tutumları açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Alemdağ, S., & Öncü, E. (2015). Öğretmen adaylarının fiziksel aktiviteye katılım ve sosyal görünüş kaygılarının incelenmesi. International Journal of Science Culture and Sport, 3(3), 287-300. https://doi.org/10.14486/IJSCS291
• Almourad, M. B., McAlaney, J., Skinner, T., Pleya, M., & Ali, R. (2020). Defining digital addiction: Key features from the literature. Psihologija, 53(3), 237-253. https://doi.org/10.2298/PSI191029017A
• Altınay-Bor, H. (2018). Ergenlerde sosyal medyaya yönelik tutum, sosyal medya kullanımında gelişmeleri kaçırma korkusu ve sosyal kaygı arasındaki ilişkiler (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Altınok, M. (2021). Lise öğrencilerinin dijital bağımlılık ve yaşam doyumunun incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(1), 262-291. https://doi.org/10.37217/tebd.689774
• Arslan, A. (2019a). Ortaöğretim öğrencilerinin dijital bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Sivas ili örneği. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 63-80. https://dx.doi.org/10.30855/gjes.2019.05.02.004
• Arslan, A. (2019b). Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin sosyal kaygıları ve genel öz-yeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. International e-Journal of Educational Studies, 3(6), 78-96. https://doi.org/10.31458/iejes.524860
• Arslan, A. (2020). Ortaöğretim öğrencilerinin dijital bağımlılık düzeyleri ve şiddet eğilimlerinin belirlenmesi. Journal of Computer and Education Research, 8(15), 86-113. https://doi.org/10.18009/jcer.652390
• Arslan, A. (2022). Ortaokul öğrencilerinin dijital oyun bağımlılıklarının öz-yeterlik düzeylerine etkisi: Yapısal eşitlik modeli çalışması. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13(5), 132-150. https://doi.org/10.19160/e-ijer.1135981
• Arslan, A., & Bardakçı, S. (2020). Üniversite öğrencilerinin dijital bağımlılık düzeylerinin iletişim becerileri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 8(20), 36-70.
• Arslan, A., Kırık, A. M., Karaman, M., & Çetinkaya, A. (2015). Lise ve üniversite öğrencilerinde dijital bağımlılık. Uluslararası Hakemli İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 8, 34-58.
• Aydoğdu, B. (2013). Üniversite öğrencilerinin sosyal kaygı, kaygı duyarlılığı ve madde kullanım durumları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, Türkiye.
• Bal, P. N., & Öner, M. (2014). Sosyal kaygı ile başa çıkma psiko-eğitim programının ortaokul öğrencileri üzerindeki etkisi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(1), 335-348. http://dx.doi.org/10.12973/jesr.2014.41.17
• Baltacı, Ö. (2010). Üniversite öğrencilerinin sosyal kaygı, sosyal destek ve problem çözme yaklaşımları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya, Türkiye.
• Bao, Y., Gao, M., Luo, D., & Zhou, X. (2022). The influence of outdoor play spaces in urban parks on children’s social anxiety. Frontiers in Public Health, 10, 1-10. http://doi.org/10.3389/fpubh.2022.1046399
• Bardakçı, S., & Arslan, A. (2021). Üniversite öğrencilerinin dijital bağımlılıklarının sosyal kaygı düzeyleri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 50(230), 899-922. https://doi.org/10.37669/milliegitim.710703
• Caplan, S. E. (2002). Problematic internet use and psychosocial well-being: Development of a theory-based cognitive–behavioral measurement instrument. Computers in Human Behavior, 18(5), 553-575. https://doi.org/10.1016/S0747-5632(02)00004-3
• Caplan, S. E. (2005). A social skill account of problematic internet use. Journal of Communication, 55(4), 721-736. https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.2005.tb03019.x
• Cerniglia, L., Zoratto, F., Cimino, S., Laviola, G., Ammaniti, M., & Adriani, W. (2017). Internet addiction in adolescence: Neurobiological, psychosocial and clinical issues. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 76, 174-184. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2016.12.024
• Cham, S., Algashami, A., Aldhayan, M., McAlaney, J., Phalp, K., Almourad, M. B., & ... (2019). Digital addiction: Negative life experiences and potential for technology-assisted solutions. In new knowledge in information systems and technologies: Volume 2 (pp. 921-931). Springer International Publishing.
• Chemnad, K., Alshakhsi, S., Al-Harahsheh, S., Abdelmoneium, A. O., Al-Khalaf, M. S., Baghdady, A., & … (2022). Is it contagious? Does parents’ internet addiction impact their adolescents’ internet addiction? Social Science Computer Review. https://doi.org/10.1177/08944393221117408
• Çam, E. (2012). Öğretmen adaylarının eğitsel ve genel amaçlı facebook kullanımları ve facebook bağımlılıkları (SAÜ Eğitim Fakültesi örneği) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya, Türkiye.
• Çam, H. H., & Nur, N. (2015). Adölesanlarda internet bağımlılığı prevalansı ile psikopatolojik semptomlar ve obezite arasındaki ilişkinin incelenmesi. TAF Prev Med Bull, 14(3), 181-188. https://doi.org/10.5455/pmb.20141016033204
• Dasen, P. R. (2000). Rapid social change and the turmoil of adolescence: A cross-cultural perspective. International Journal of Group Tensions, 29(1), 17-49. https://doi.org/10.1023/A:1005126629553
• Demir, T., Eralp-Demir, D., Türksoy, N., Özmen, E., & Uysal, Ö. (2000). Çocuklar için sosyal anksiyete ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirliği. Düşünen Adam, 13, 42-8.
• Doğan, U., & Tosun, N. İ. (2016). Lise öğrencilerinde problemli akıllı telefon kullanımının sosyal kaygı ve sosyal ağların kullanımına aracılık etkisi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (22), 99-128. https://doi.org/10.14520/adyusbd.66762
• Dresp-Langley, B., & Hutt, A. (2022). Digital addiction and sleep. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(11), 6910. https://doi.org/10.3390/ijerph19116910
• Eryılmaz, S., & Çukurluöz, Ö. (2018). Lise öğrencilerinin dijital bağımlılıklarının incelenmesi: Ankara ili, Çankaya ilçesi örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(67), 889-912. https://doi.org/10.17755/esosder.311314
• Gençer, S. L. (2011). Ortaöğretim öğrencilerinin internet bağımlılık durumlarının internet kullanım profilleri ve demografik özelliklere göre farklılıklarının incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, Türkiye.
• Gökçearslan, Ş., & Durakoğlu, A. (2014). Ortaokul öğrencilerinin bilgisayar oyunu bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(14), 419-435.
• Gönüç, S. (2009). İnternet bağımlılık ölçeğinin geliştirilmesi ve bazı demografik değişkenler ile internet bağımlılığı arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van, Türkiye.
• Greca, A. M., & Lopez, N. (1998). Social anxiety among adolescents: Linkages with peer relations and friendships. Journal of Abnormal Child Psychology, 26(2), 83- 94. https://doi.org/10.1023/A:1022684520514 Griffiths, M. (2000). Internet addiction-time to be taken seriously? Addiction Research, 8(5), 413-418. https://doi.org/10.3109/16066350009005587
• Güler, Y. E. (2021). E-sporcularda dijital bağımlılık ve saldırganlık eğilimi. Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(1), 112-131. https://doi.org/10.33468/sbsebd.162
• Hamarta, E., Demirbaş, E. (2009). Lise öğrencilerinin utangaçlık ve benlik saygılarının fonksiyonel olmayan tutumlar açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 239-247.
• İzgiç, F., Akyüz, G., Doğan, O., & Kuğu, N. (2000). Üniversite öğrencilerinde sosyal fobi yaygınlığı. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 1(4), 207-214.
• Kalaycı, Ş. (2014). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (6. Baskı). Ankara: Asil Yayıncılık.
• Karaşar, B. (2014). Öğretmen adaylarının bağlanma stilleri ve sosyal kaygı düzeyleri arasındaki ilişki. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 27-49.
• Khang, H., Kim, J. K., & Kim, Y. (2013). Self-traits and motivations as antecedents of digital media flow and addiction: The internet, mobile phones, and video games. Computers in Human Behavior, 29(6), 2416-2424. https://doi.org/10.1016/j.chb.2013.05.027
• Kim, K., Ryu, E., Chon, M. Y., Yeun, E. J., Choi, S. Y., Seo, J. S., & … (2006). Internet addiction in Korean adolescents and its relation to depression and suicidal ideation: A questionnaire survey. International Journal of Nursing Studies, 43(2), 185-192. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2005.02.005
• Koyuncu, A. (2012). Sosyal fobi. İstanbul: Liman Yayınları.
• La Greca, A. M., Dandes, S. K., Wick, P., Shaw, K., & Stone, W. L. (1988). Development of the social anxiety scale for children: Reliability and concurrent validity. Journal of Clinical Child Psychology, 17(1), 84-91. https://doi.org/10.1207/s15374424jccp1701_11
• Merriam-Webster. (2023, 7 Şubat). Social anxiety. Retrieved from https://www.merriamwebster.
• Minaz, A., & Bozkurt, Ö. Ç. (2017). Üniversite öğrencilerinin akıllı telefon bağımlılık düzeylerinin ve kullanım amaçlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(21), 268-286. https://doi.org/10.20875/makusobed.306903
• Mo, P. K., Chan, V. W., Wang, X., & Lau, J. T. (2020). Gender difference in the association between internet addiction, self-esteem and academic aspirations among adolescents: A structural equation modelling. Computers & Education, 155, 103921. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2020.103921
• Park, L. E., & Maner, J. K. (2009). Does self-threat promote social connection? The role of self-esteem and contingencies of self-worth. Journal of Personality and Social Psychology, 96(1), 203-217. http://doi.org/10.1037/a0013933
• Rahmatullah, A. S., Mulyasa, E., Syahrani, S., Pongpalilu, F., & Putri, R. E. (2022). Digital era 4.0: The contribution to education and student psychology. Linguistics and Culture Review, 6(S3), 89-107. https://doi.org/10.21744/lingcure.v6nS3.2064
• Ramaiah, S. (2005). Endişe-anksiyete hakkında bilmek istediklerimiz. Ankara: Bileşim Yayınevi.
• Sharma, G. (2017). Pros and cons of different sampling techniques. International Journal of Applied Research, 3(7), 749-752.
• Shaw, L. H., & Gant, L. M. (2002). In defense of the internet: The relationship between Internet communication and depression, loneliness, self-esteem, and perceived social support. Cyberpsychology & Behavior, 5(2), 157-171. https://doi.org/10.1089/109493102753770552
• Shepherd, M. R., & Edelman, R.J., (2005), Reasons for internet use and social anxiety. Personality and individual Differences, 39, 949-958. https://doi.org/10.1016/j.paid.2005.04.001
• Soyöz-Semerci, Ö. U., & Balcı, E. V. (2020). Lise öğrencilerinde dijital oyun bağımlılığı üzerine bir alan araştırması: Uşak örneği. Journal of Humanities and Tourism Research, 10(3), 538-567. https://doi.org/10.14230/johut869
• Şahan, M., & Çapan, B. E. (2017). Ergenlerin problemli internet kullanımında kişilerarası ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmaların ve sosyal kaygının rolü. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 887-913. https://doi.org/10.12984/egeefd.336391
• Şahin, M., Keskin, S., & Yurdugül H. (2019). Impact of family support and perception of loneliness on game addiction analysis of a mediation and moderation. International Journal of Game-Based Learning (IJGBL), 9(4), 15-30. https://doi.org/10.4018/IJGBL.2019100102
• Taştepe, T., Özçelik, D., & Avcı Çoban, Ö. (2021). Çocuk gelişimi lisans öğrencilerinin çocukların karşılaştığı çevrimiçi risklere yönelik algılarının incelenmesi: Ankara Üniversitesi örneği. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(1), 14-24. https://doi.org/10.46971/ausbid.868899
• Telci, H. T. (2019). Liselerde akran zorbalığının yaygınlığı ve mağdurların sosyal kaygı düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum, Türkiye.
• Villiers, D. P. (2009). Perfectionism and social anxiety among college students (Unplashed doctoral dissertation) Northeastern University, Boston, USA.
• Wıttchen, H. U., & Fehm, L. (2003). Epidemiology and natural course of social fears and social phobia. Acta Psychiatrica Scandinavica, 108, 4-18. https://doi.org/10.1034/j.1600-0447.108.s417.1.x
• Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2014). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yen, Y. Y., Yen, C. F., Chen, C. S., Wang, P. W., Chang, Y. H., & Ko, C. H. (2012). Social anxiety in online and reallife interaction and their associated factors. CyberPsychology, Behavior, and Social Networking, 15(1), 712. https://doi.org/10.1089/cyber.2011.0015
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Yılmaz, E. (2013). Lise 9. ve 10. sınıf öğrencilerinin internet bağımlılık düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Yılmaz, G., Şar, A. H., & Civan, S. (2015). Investigation of adolescent mobile phone addiction by social anxiety effect of some variable. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying, 2(4), 20-37.
• Young, K. S. (2004). Internet addiction: A new clinical phenomenon and its consequences. American Behavioral Scientist, 48(4), 402-415. https://doi.org/10.1177/000276420427027
• Young, K. (2009). Understanding online gaming addiction and treatment issues for adolescents. The American journal of family therapy, 37(5), 355-372. https://doi.org/10.1080/01926180902942191
• Young, K. S., & De Abreu, C. N. (2017). Internet addiction in children and adolescents: Risk factors, assessment, and treatment. Springer publishing company.
• Zorbaz, O., & Dost, M. T. (2014). Lise öğrencilerinin problemli internet kullanımının cinsiyet, sosyal kaygı ve akran ilişkileri açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 298-310.