Effects of the Activities Designed in the Context of Science-Pseudoscience Distinction on the 7th Grade Students’ Pseudoscientific Beliefs, Criteria for Scientific Validity and Critical Thinking Skills

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 26, 1445 - 1482, 21.10.2025

Gülşah Atasoy , Doğan Güllü

https://doi.org/10.18009/jcer.1691866

Öz

The present study aims to determine the effects of teaching activities designed for science-pseudoscience distinction on pseudoscientific beliefs and critical thinking skills of 7th-grade students, in addition to revealing their correct and incorrect criteria for scientific validity. A mixed research method was employed in this study. There are 59 students (29 students in the experimental group and 30 students in the control group) in the quantitative section of this study. Those in the experimental group were included in the qualitative section. Data collection was performed by using the Student Interview Forms prepared by the author, the Pseudoscience Belief Scale (PBS), and the Critical Thinking Scales Set (CTSS). Given the results achieved, the students were found to have a moderate level of critical thinking skills and a high level of pseudoscientific beliefs. The designed teaching activities enhanced their critical thinking skills and reduced their pseudoscientific beliefs.

Anahtar Kelimeler

Demarcation , criteria for scientific validity , critical thinking , teaching activities

Kaynakça

• Adam, A. & Manson, T. M. (2014). Using a pseudoscience activity to teach critical thinking, Teaching of Psychology, 41(2), 130-134.
• Ağlarcı, O. & Kabapınar, F. (2016). Kimya öğretmen adaylarının bilime ve sözde bilime ilişkin görüşlerinin geliştirilmesi,[Developing pre-service chemistry teachers’ views on science and pseudoscience] Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 248-286.
• Akgun, A., & Duruk, U. (2016). The investigation of preservice science teachers’ critical thinking dispositions in the context of personal and social factors. Science Education International, 27(1), 3-15.
• Allum, N. (2011). What makes some people think astrology is scientific?, Science Communication, 33(3), 341-366.
• Arık, M. (2016). Argümantasyon tabanlı öğrenme yönteminin yedinci sınıf öğrencilerinin bilim sözdebilim ayrımı farkındalığının geliştirilmesi üzerine etkisi,[The effect of argumentation-based learning on developing seventh-grade students’ awareness of the demarcation between science and pseudoscience] Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Ayvacı, H. Ş., & Bağ, H. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının bilim sözdebilim ayrımına ilişkin görüşlerinin incelenmesi [An investigation of pre-service elementary teachers’ views on the demarcation between science and pseudoscience], Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 539-56.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı istatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum [Handbook of data analysis for the social sciences: Statistics, research design, SPSS applications and interpretation], 24. Basım, Pegem Akademi Yayıncılık.
• Can, A. (2013). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi [Quantitative data analysis in the process of scientific research with SPSS], 5. Basım, Pegem Akademi Yayıncılık.
• Canan, L. N. (2019). Ortaokul öğrencilerinin bilim, sözdebilim algılarının kavram karikatürleri aracılığıyla incelenmesi [Examining middle school students’ perceptions of science and pseudoscience through concept cartoons], Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences, Hillsdale, Erlbaum.
• Creswell, J. W. (2018). Nitel araştırma yöntemleri beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma Deseni [Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches], 4. Basım, Siyasal Kitabevi.
• Creswell, J. W., & Clark, V. L. (2018). Karma yöntem araştırmaları tasarımı ve yürütülmesi [Designing and conducting mixed methods research], 3. Basım, Anı Yayıncılık.
• Çekbaş, Y. (2017). Argümantasyon tabanlı astronomi öğretiminin fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimin doğasına sözdebilim ve epistemolojik inançlarına etkisinin değerlendirilmesi [Evaluating the impact of argumentation-based astronomy instruction on pre-service science teachers’ views of the nature of science, their pseudoscientific beliefs, and their epistemological beliefs], Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Çepni, S. (2006). Kuramdan uygulamaya fen ve teknoloji öğretimi [Science and technology teaching: From theory to practice], 5. Basım, Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çetinkaya, E. (2017). Bilim sözdebilim ayrımı bağlamında tasarlanan argümantasyon temelli etkinliklerin 8. sınıf öğrencilerinin bilimin doğası görüşlerine sözdebilimsel inançlarına ve argümantasyon becerilerine etkisi [The effects of argumentation-based activities designed within the context of the science–pseudoscience distinction on eighth-grade students’ views of the nature of science, pseudoscientific beliefs, and argumentation skills], Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Çetinkaya, E., & Taşar, M. F. (2018). Sözdebilim inanış ölçeği’nin (PBS) geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması [Development of the pseudoscientific beliefs scale (PBS): A validity and reliability study], Trakya Eğitim Dergisi, 8(3), 497-512.
• Çetinkaya, E., Turgut, H. & Duru, M. K. (2015a). Bilim, sözdebilim ayrımı bağlamının ortaokul öğrencilerinin bilim algılarına etkisi: İridoloji vakası [The effect of the science–pseudoscience demarcation context on middle school students’ perceptions of science: The case of iridology], Eğitim ve Bilim, 40(181), 1-18.
• Çetinkaya, E., Turgut, H., Duru, M. K., & Ercan, S. (2015b). Bilimsel okuryazarlıkta ilk adım: Akademik bilgi düzeylerinin bilim sözdebilim ayrımı bağlamında geliştirilmesi [The first step in scientific literacy: Developing academic knowledge levels in the context of the science–pseudoscience distinction], Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 460-467.
• Demir, M. K. (2006). İlköğretim dördüncü ve beşinci sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler derslerinde eleştirel düşünme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi, [An investigation of the critical thinking levels of fourth- and fifth-grade elementary school students in social studies courses in terms of various variables], Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Durmuş, B., Yurtkoru, E.S., & Çinko, M. (2018). Sosyal bilimlerde SPSS’le veri analizi [Data analysis with SPSS in the social sciences], 7. Basım, Bata Yayınları.
• Duruk, Ü., Çavuş, E., & Akgün, A. (2023). The influence of concept cartoon-supported issue of demarcation-based scientific argumentation on argumentation skills and pseudoscientific beliefs. Journal of Computer and Education Research, 11(22), 643-670.
• Eve, R. A., & Harrold, F. B. (1986). Creationism cult archaeology and other pseudoscientific beliefs: A study of college students, Youth and Society, 17(4), 396-421.
• Feynman, R. P.(2016). Her şeyin anlamı [The meaning of it all], Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• Field, A. (2005). Discovering statistics using SPSS, 2nd Edition, Sage Publication.
• Gülseçen, S. (2014). Bir değer olarak bilgi ve bilginin yönetimi [Knowledge as a value and knowledge management], Türk Kütüphaneciliği, 28(1), 62-68.
• Gülveren, H. (2007). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme becerileri ve bu becerileri etkileyen eleştirel düşünme faktörleri [Critical thinking skills of faculty of education students and the critical thinking factors affecting these skills], Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Kallery, M. (2001). Early-years educators’ attitudes to science and pseudo-science: The case of astronomy and astrology, European Journal of Teacher Education, 24(3), 329-342.
• Mahner, M. (2007). Demarcating science from non-science, editor: Kuipers T., Handbook of the philosophy of science: General philosophy of science, Elsevier.
• MEB. (2018). Fen bilimleri dersi öğretim program [Science curriculum], Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Miandji, A. (2019). Türkiye’de sözdebilim uygulamaları üzerine bir çalışma [A study on pseudoscientific practices in Turkey], Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook, 2nd Edition.
• Polat, M., & Taşar, M.F . (2013). An alternative method for evaluating views on the nature of science: The short story method. Mersin University Faculty of Education Journal, 9(2), 258-274.
• Sagan, C. (1998). Karanlık bir dünyada bilimin mum ışığı [The demon-haunted world: Science as a candle in the dark], 3. Basım, TUBİTAK Popüler Bilim Yayınları.
• Saka, M., & Sürmeli, H. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sözde bilimsel senaryolarda bilimin doğasını kullanımı [The use of the nature of science in pseudoscientific scenarios by pre-service science teachers], Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 504-525.
• Simanek, D. E. (2005). What is science? What is pseudoscience?, https://lockhaven.edu/~dsimanek/pseudo/scipseud.htm , (Date of access: 1 June 2020).
• Şenşekerci, E., & Bilgin, A. (2008). Eleştirel düşünme ve öğretimi [Critical thinking and its instruction], Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(14), 15-43.
• Tan, Ş., & Erdoğan, A. (2001). Öğretimi planlama ve değerlendirme [Instructional planning and evaluation], 5. Basım, Anı Yayıncılık.
• Teddlie, C., & Tashakkori, A. (2015). Karma yöntem araştırmalarının temelleri [Foundations of mixed methods research], 1. Basım, Anı Yayıncılık.
• Thagard, P. R. (1978). Why astrology is a pseudoscience, Proceedings of the Bienal Meeting of the Philosophy of Science Association, 1, 223-228.
• Turgut, H. (2009). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının bilimsel, sözdebilimsel ayrımına yönelik algıları [Science and technology preservice teachers’ perceptions of the demarcation between science and pseudoscience], Eğitim ve Bilim, 34(154), 50-68.
• Turgut, H., Akcay, H., & Irez, S. (2010). Bilim sözdebilim ayrımı tartışmasının öğretmen adaylarının bilimin doğası inanışlarına etkisi [The impact of the science–pseudoscience debate on preservice teachers’ beliefs about the nature of science], Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(4), 2621-2663.
• Tutar, H. (2014). Bilim ve sözde bilim [Science and pseudoscience], 1. Basım, Seçkin Yayıncılık.
• Türkmen, L. (2006). Fen ve teknoloji öğretimi [Science and technology instruction], Pegem Akademi, 33-58.
• Wynn, C. M., & Wiggins, A. W. (2008). Yanlış yönde kuantum sıçramalar [Quantum leaps in the wrong direction], 5. Basım, TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları.
• Yalçınkaya, T. (2016). Sözdebilim temalı bilimin doğası öğretiminin fen bilgisi öğretmen adaylarının sözdebilim algılarına ve eleştirel düşünme becerilerine etkisi [The effect of nature of science instruction with a pseudoscience theme on preservice science teachers’ pseudoscience perceptions and critical thinking skills], Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Yardımcı, A. B. (2019). Bilim ve sözde bilim: bilimsel topluluğun doğasının belirlenmesi ve sözde bilimin ayırt edilmesine yönelik sosyal bir ölçüt [Science and pseudoscience: Determining the nature of the scientific community and a social criterion for distinguishing pseudoscience], Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 18(2), 567-588.
• Yaşar, Ş. (1998). Çağdaş yaşam çağdaş insan [Contemporary life, contemporary human], 1. Basım, Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri [Qualitative research methods in the social sciences], 11. Basım, Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, H. İ. (2009). Eleştirel düşünmeye dayalı fen eğitiminin öğrenme ürünlerine etkisi [The effects of science education based on critical thinking on learning outcomes], Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Yurdakul, I. K., Çolak, C., & Yaman, N. D. (2016). Nitel veri analizinde adım adım NVIVO Kullanımı [Step-by-step use of NVIVO in qualitative data analysis], Anı Yayıncılık.
• Yücel, A. G., & Köçer, M. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eleştirel düşünme düzeylerinin gelişiminde tartışmalı konuların etkisi [The effect of controversial issues on the development of social studies preservice teachers’ critical thinking levels], Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 129-139.