Fen Lisesi Öğrencilerinin Çevre Duyarlılıklarının Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 102 - 118, 31.12.2023

Ömer Cem Karacaoğlu Abdulkadir Özkaya Aysel Töre Demet Karacaoğlu

https://doi.org/10.47156/jide.1377541

Öz

Araştırmanın amacı fen lisesi öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının belirlenmesidir. Öğrencilerinin çevre duyarlılıkları ile yaşları ve cinsiyetleri arasında bir ilişki olup olmadığı incelenmiştir. İncelemeler tarama modeli kullanılarak Çiğli Fen Lisesindeki 199 öğrencileri ile yürütülmüştür. Araştırmada Çabuk ve Karacaoğlu (2003) tarafından geliştirilen “Çevre Duyarlılığı Anketi” kullanılmıştır. Çevre duyarlılığı anketi ile elde edilen veriler bilgisayar ortamında SPSS programı kullanılarak analiz edilmiştir. Bulgular frekans, aritmetik ortalama ve yüzdeliklerden faydalanılarak yorumlanmıştır. Fen lisesi öğrencilerinin yaşları ve cinsiyetleri ile çevre duyarlılıkları arasındaki ilişkiyi belirlemek için Kruskal-Wallis H ve Mann-Whitney U testleri yapılarak elde edilen bulgular yorumlanmıştır. Bulguların analiziyle fen lisesi öğrencilerinin kısmen çevreye duyarlı oldukları belirlenmiştir. Öğrencilerin ekolojik dengeye ilişkin yüksek düzeyde duyarlı oldukları; hava, su ve toprak kirliliğine ilişkin orta düzeyde çevreye duyarlı oldukları belirlenmiştir. Öğrencilerin en çok ekolojik denge konularında duyarlı oldukları, en az çevre çalışmalarına katılma ilişkin konularda duyarlı oldukları belirlenmiştir. Fen lisesi öğrencileri en çok atıkların çöp kutusuna ulaşmasına dikkat etme konusunda duyarlıdır. Öğrencilerin çevre konusunda çalışan gönüllü kuruluşların çalışmalarına katılma konusunda diğer çevre konularına göre daha az duyarlı oldukları belirlenmiştir. Ayrıca fen lisesi öğrencileri orta düzeyde çevre eğitimi aldıklarına inanmaktadır. Fen lisesi öğrencilerinin yaşları ile çevreye duyarlılıklarının yaşa göre fark etmediği buna karşın fen lisesindeki kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre çevreye daha duyarlı oldukları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fen lisesi öğrencisi, çevre, çevre duyarlılığı, çevre eğitimi, iklim değişikliği

Evaluation of Science High School Students' Environmental Awareness

Öz

The aim of the research is to determine the environmental awareness of science high school students. It was examined whether there is a relationship between the environmental awareness of the students and their age and gender. The investigations were carried out with 199 students in Çiğli Science High School using the survey model. "Environmental Awareness Questionnaire" developed by Çabuk and Karacaoğlu (2003) was used in the study. The data obtained with the environmental awareness questionnaire were analysed using SPSS software in computer environment. The findings were interpreted by using frequency, arithmetic mean and percentages. Kruskal-Wallis H and Mann-Whitney U tests were performed to determine the relationship between the age and gender of science high school students and their environmental awareness. The analysis of the findings revealed that science high school students were partially environmentally sensitive. It was determined that students were highly sensitive about ecological balance and moderately sensitive about air, water and soil pollution. It was determined that students were most sensitive about ecological balance and least sensitive about participating in environmental studies. Science high school students are most sensitive about making sure that waste reaches the waste bin. It was determined that students were less sensitive about participating in the activities of voluntary organisations working on the environment compared to other environmental issues. In addition, science high school students believe that they have received a moderate level of environmental education. It was determined that the age of science high school students and their sensitivity to the environment did not differ according to age, but female students in science high school were more sensitive to the environment than male students.

Anahtar Kelimeler

Science high school student, environment, environmental awareness, environmental education, climate change

Etik Beyan

The data for this study were collected in 2019. Therefore, ethics committee permission was not obtained.

Destekleyen Kurum

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Ağacan, İ. (2014). Çevre kirliliği sorunları ile mücadelelerde Türkiye’de uygulanan çevre vergileri ve çevre vergisi bilinci [Doktora tezi], Sakarya Üniversitesi.
• Andreopoulou, Z. (2012). Green informatics: ICT for green and sustainability. Agrárinformatika/Journal of Agricultural Informatics, 3(2), 1-8.
• Anilan, B. (2014). A study of the environmental risk perceptions and environmental awareness levels of high school students. Asia-Pacific Forum on Science Learning & Teaching, Vol. 15(2). https://www.eduhk.hk/apfslt/download/v15_issue2_files/anilan.pdf
• Aslan, S. (2018). Proje okullarında görev yapan öğretmenlerin görüşlerine göre iş rotasyonu uygulamasının analizi [Master's thesis], İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Aydın, F., Kaya, H. & Kaya, H. (2011). Sosyal bilimler lisesi öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının değerlendirilmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, (24), 229-257. https://dergipark.org.tr/en/pub/marucog/issue/471/3839
• Bal, R. (2020). Türkiye’de ilk fen lisesinin açılış süreci, bilimsel gelişmeler ve değerlendirmeler. Kesit Akademi Dergisi, 6(25), 481-496. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1476410
• Bozak, A. (2021). Çevre eğitiminin tarihsel gelişimi ve dünyadaki çevre eğitiminin bazı ülkeler açısından incelenmesi. Tokcan, H. & Topkaya, Y. (Ed.), Çevre Eğitimi, içinde (s. 193-243).
• Bulut, A. E. & Yılmaz, M. (2021). Fen lisesi öğrencilerinin bilgi işlemsel düşünme beceri düzeylerinin belirlenmesi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 80-91. https://dergipark.org.tr/en/pub/gebd/issue/60851/877560
• Çabuk, B. & Karacaoğlu Ö.C. (2003). Üniversite öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının incelenmesi. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 36(1), 189-198. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000079
• Debrah, J. K., Vidal, D. G., & Dinis, M. A. P. (2021). Raising awareness on solid waste management through formal education for sustainability: A developing countries evidence review. Recycling, 6(1), 6. https://doi.org/10.3390/recycling6010006
• Deniş, H. & Genç, H. (2007). Çevre bilimi dersi alan ve almayan sınıf öğretmenliği öğrencilerinin çevreye ilişkin tutumları ve çevre bilimi dersindeki başarılarının karşılaştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 20-26.
• Ekici, G. (2005). Lise öğrencilerinin çevre eğitimine yönelik tutumlarının incelenmesi. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), (18).
• Eşme, A., Yağcı, Ç.& Demir, D. (2021). Öğretmen adaylarının çevre sorunları ve yenilenebilir enerjiye yönelik farkındalık düzeylerinin incelenmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research,8(73), 2154-2166.http://dx.doi.org/10.26450/jshsr.2669
• Gill, A. R., Viswanathan, K. K., & Hassan, S. (2018). The Environmental Kuznets Curve (EKC) and the environmental problem of the day. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 81, 1636-1642. https://doi.org/10.1016/j.rser.2017.05.247
• Gürler, T. (2019). Yeşil pazarlama çerçevesinde lise ve üniversite öğrencilerinin çevreye duyarlı ürünlere eğiliminin karşılaştırılması üzerine bir uygulama [Yüksek Lisans Tezi], Hitit Üniversitesi.
• Karahan, M., Görgün, B., & Oktay, A. (2017). Üniversite öğrencilerinin yeşil pazarlama ve çevre farkındalık düzeyleri: Fırat Üniversitesi örneklemi. Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi, 4(2), 57-76. https://dergipark.org.tr/en/pub/had/issue/33353/371233
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın, 23. Basım.
• Kaya, A. (2019). Proje okullarının yapı ve işleyişine ilişkin bir örnek olay incelemesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 49(49), 69-98. https://doi.org/10.15285/maruaebd.525253
• Kaya, E. , Akıllı, M. & Sezek, F. (2009). Lise öğrencilerinin çevreye karşı tutumlarının cinsiyet açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(18), 43-54. https://dergipark.org.tr/en/pub/maeuefd/issue/19392/205923
• Jinliang, W., Yunyan, H., Ya, L., Xiang, H., Xiafei, W., & Yuanmei, J. (2004). An analysis of environmental awareness and environmental education for primary school and high school students in Kunming. Chinese Education & Society, 37 (4), 24-31. https://doi.org/10.1080/10611932.2004.11031653
• Nathaniel, S. P., Yalçiner, K., & Bekun, F. V. (2021). Assessing the environmental sustainability corridor: Linking natural resources, renewable energy, human capital, and ecological footprint in BRICS. Resources Policy, 70, 101924. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2020.101924
• Noordin, T. A., & Sulaiman, S. (2010). The status on the level of environmental awareness in the concept of sustainable development amongst secondary school students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 1276-1280. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.03.187
• Oğuz, D., Çakcı, I., & Kavas, S. (2011). Yükseköğretimde öğrencilerin çevre bilinci. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 12(1), 34-39. https://core.ac.uk/download/pdf/148739627.pdf
• Oruç, Ş., Ateş, H., & Çağır, S. (2019). Türk eğitim sisteminde geçmişten günümüze üstün yetenekliler için yapılan uygulamalar. Uluslararası Ders Kitapları ve Eğitim Materyalleri Dergisi, 2(2), 253-273. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/887790
• Özkul, R., & Avcı, L. (2022).Fen Liseleri ile ilgili öğretmen ve yönetici görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Eğitimde Nitel Araştırmalarda Mükemmellik Arayışı Dergisi, 1(1), 19-26.
• Ott, W. R. (2018). Environmental statistics and data analysis. Routledge.
• Pirincci, E., Atıcı, E., Oguzoncul, A. F., Deveci, S. E., Ozan, A. T., Şen, M. A., & Arca, M. (2020). Bir yüksekokul öğrencilerinin çevreye karşı duyarlılıklarının değerlendirilmesi. Van Tıp Dergisi, 27(4), 480-488. https://jag.journalagent.com/vtd/pdfs/VTD-75547-CLINICAL_RESEARCH-ATICI.pdf
• Ramadhan, S., Sukma, E., & Indriyani, V. (2019). Environmental education and disaster mitigation through language learning. In IOP conference series: Earth and environmental science, 314(1), p. 012054. IOP Publishing. 10.1088/1755-1315/314/1/012054
• Torun, B. , Aydemir, K. & Gül, A. (2023). Öğretmen adaylarının çevre bilinci ve çevresel duyarlılıklarının farklı değişkenlere göre incelenmesi. Anadolu Öğretmen Dergisi, 7(1), 1-24. https://doi.org/10.35346/aod.1250635
• Singh, R.L. & Singh, P.K. (2017). Global Environmental Problems. In: Singh, R. (eds) Principles and Applications of Environmental Biotechnology for a Sustainable Future. Springer. https://doi.org/10.1007/978-981-10-1866-4_2
• Suluk, S. (2021). Sürdürülebilir kalkınma: G7 ülkelerinin ekonomik büyüme, doğrudan yabancı yatırımlar ve çevre kirliliği açısından incelenmesi (1991-2014) [Doktora Teiz], Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi. http://hdl.handle.net/20.500.11787/6001
• Suna, H. E., Gür, B. S., Gelbal, S. & Özer, M. (2020). Fen lisesi öğrencilerinin sosyoekonomik arka planı ve yükseköğretime geçişteki tercihleri. Yükseköğretim Dergisi, 10(3), 356-370. https://doi.org/10.2399/yod.20.734921
• Yavuz, M., Gülmez, D., & Özkaral, T.C. (2016). Fen lisesi öğrencilerinin akademik başarıları ile ilgili deneyimlerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(4), 1655-1672. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/316327
• Yeşil, M. & Turan, Y. (2020). Çevresel duyarlılık üzerine bir ölçek geliştirme çalışması. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 10(2), 418-435. https://dergipark.org.tr/en/pub/odusobiad/issue/56076/735009
• Yüksel, Y, & Yıldız, B. (2019). Lise öğrencilerinin sürdürülebilirlik bilinci. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 222-243. http://ihead.aksaray.edu.tr/en/download/article-file/911673