Tercih Edilen Sınıf Öğretmenlerinin Mesleğe Yönelik Metaforik Algıları

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 10, 165 - 177, 29.12.2021

Sami Aydın , Serkan Ünsal

Öz

Bu araştırmanın amacı, tercih edilen sınıf öğretmenlerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin algılarını metafor analizi yoluyla ortaya koymaktır. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim deseninde yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu 2019–2020 eğitim öğretim yılında Kahramanmaraş ili Onikişubat ve Dulkadiroğlu ilçelerinde görev yapan öğretmenlerden amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme ile belirlenen 4’ü kadın, 11’i erkek olmak üzere toplam 15 tercih edilen sınıf öğretmeni oluşturmuştur. Araştırmada veri toplanırken tercih edilen sınıf öğretmenlerine “Öğretmenlik mesleği … gibidir. Çünkü … ” cümlesinde boş bırakılan yerlere uygun metaforlar üreterek, doldurmaları istenmiştir. Toplanan verilerin çözümlenmesinde içerik analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucuna göre tercih edilen sınıf öğetmenleri mesleklerine ilişkin 13 farklı metafor üretmiştir. Elde edilen metaforlar 7 ayrı kategoride gruplandırılmıştır. Bu yedi kategori; bireysel gelişimi destekleyen, yol gösterici, yenilikçi, bilgi kaynağı, fedakâr, şekillendirici, model olma şeklindedir. Araştırmanın sonucunda frekans değeri olarak ilk üç sırada oluşturulan metaforlar bireysel gelişimi destekleyen, yol gösterici ve yenilikçi kategorilerinde yer almıştır. İlk üç sırada oluşturulan kategoriler diğer araştırmalardan farklı olarak tercih edilen sınıf öğretmenlerinin yapılandırmacı eğitim anlayışının öğretmene biçtiği rollere uygun metaforlar geliştirdikleri yönünde yorumlanabilir. Tercih edilen sınıf öğretmenlerinin oluşturdukları metaforlar öğretmenlik mesleğine yönelik olumlu algı içerdiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

sınıf öğretmeni, Öğretmenlik mesleği, metafor

Kaynakça

• Ağırman, N. ve Ercoşkun, M. H. (2017). Sınıf öğretmenlerinin öğretmen yeterlik ve öğretmen liderlik düzeylerinin değerlendirilmesi. Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), 715-728.
• Akcan, E. ve Polat, S. (2016). Eğitim konulu Türk filmlerinde öğretmen imajı: Öğretmen imajına tarihi bakış. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(3), 293-320. doi: 10.14527/kuey.2016.012
• Aldan-Karademir, Ç. ve Akgül, A. (2019). Öğretmenlerin etkili sosyal bilgiler öğretmeni algısı: nitel bir araştırma. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 17(3), 186-207. doi: 10.18026/cbayarsos.532411
• Amir A., & Roghaıeh J., (2012). The Role of management, physical education, technologyand sports on primary education. International Journal of Engineering Researchand Technology,1(7), 1-4.
• Aslan, G. (2015). Öğretmen adaylarının toplumsal cinsiyet algılarına ilişkin metaforik bir çözümleme. Eğitim ve Bilim, 40(181), 363-384.
• Aslan, O. (2019). Velilerin ‘öğretmen’ kavramına ilişkin metaforik algılarının incelenmesi. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 4(8), 78-95.
• Aslan, S. (2013). Birleştirilmiş sınıflarda görev yapan öğretmenlerin ‘öğretmen’ kavramı ile ilgili algılarının metaforik incelenmesi. Turkish Studies, 8(6), 43-59.
• Balyer, A. (2016). Öğretmen liderler: öğretmen algıları üzerine nitel bir araştırma. Elementary Education Online, 15(2), 391-407. https://doi.org/10.17051/io.2016.81764
• Ben-peretz, M., Mendelson, N., & Kron, F. W. (2003). How teachers in different educational context view their roles. Teachingand Teacher Education, 19, 277-290.
• Brıght, N. H. (2011). Five habits of highly effective teachers. School Administrator, 9(68), 33-35.
• Can, N., Yıldırım, N., Bedir, G. ve Atalmış, E. H. (2019). İdealist öğretmen ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(4), 405-418. doi: 10.18026/cbayarsos.628634
• Çelik, Ö. ve Çelik, M. A. (2017). Sınıf öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının bir meslek olarak sınıf öğretmenliğine ilişkin metaforik algılarının karşılaştırılması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 75-91.
• Çelikten, M. (2006). Kültür ve öğretmen metaforları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1), 1-7.
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
• Çetin, A. (2017). Özel dershanelerden resmi okullara atanan ilköğretim fen bilimleri öğretmenleri üzerine bir durum çalışması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Çetin, A. ve Ünsal, S. (2020). Öğretmen algılarına göre fark oluşturan öğretmen. İnsan ve Toplum, 10(2), 35-64. doi: dx.doi.org/10.12658/M0331
• Çulha Özbaş, B. ve Aktekin, S. (2013). Tarih öğretmeni adaylarının tarih öğretmenliğine ilişkin inançlarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(13), 211-228.
• Demirtaş, H., Cömert, M. ve Özer, N. (2011). Öğretmen adaylarının özyeterlik inançları ve öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Eğitim ve Bilim, 36(159), 96-111.
• Duman, B. (2004). Öğrenme-öğretme kuramları ve süreç temelli öğretim. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ekinci, A. (2010). Aday öğretmenlerin iş başında yetiştirilmesinde okul müdürlerinin rolü. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 63-77.
• Ekiz, D. ve Koçyiğit, Z. (2013). Sınıf öğretmenlerinin "öğretmen" kavramına ilişkin metaforlarının tespit edilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(2), 439-458.
• Erden, M. (2005). Öğretmenlik mesleğine giriş. İstanbul: Alkım Yayınları
• Ertürk, R. (2017). İlkokul öğrencilerinin “öğretmen” kavramına ilişkin metaforik algıları. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(3), 1-15. doi: 10.19160/ijer.285232
• Gözel, Ü., & Gündoğdu, K. (2021). Students’ metaphorical perceptions about the concept of play. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 11(1), 135-158. doi: 10.18039/ajesi.741036
• Gültekin, M. (2020). Değişen toplumda eğitim ve öğretmen nitelikleri. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 10(11), 654-700. doi: 10.18039/ajesi.682130
• Gür, H. (2012). Öğretmen adaylarının öğretmen ve öğretmenlik mesleği ile ilgili metaforları: Kosava örneği. e-Journal of New World Sciences Academy, 7(3), 885-897.
• Işıktaş, S. (2015). Öğretmen adaylarının iyi öğretmen olma ile ilgili görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(4), 119-131.
• Jaiyeoba, A. (2011). Primary school teachers’ knowledge of primary education objectives&pupils development. The African Symposium, 11(1), 4-11.
• Kahramanoğlu, R. ve Ay, Y. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının özel alan yeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 2(2) , 285-301. doi: 10.7884/teke.149
• Karadoğan, A. (2019). Z kuşağı ve öğretmenlik mesleği. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergis, 5(2), 9-42. https://doi.org/10.31463/aicusbed.597636
• Khan, F., Fauzee, M. S., & Daud, Y. (2015). Significance of teachers and education in promoting national economic development: a case study of Pakistan. Asian Social Science, 11(12), 290-296.doi: 10.5539 / ass.v11n12p290
• Kılcan, B. (2019). Eğitim bilimlerinde metaforların bir veri toplama aracı olarak kullanılması, örnek bir uygulama. Kılcan, B. (Ed.), Metafor ve eğitimde metaforik çalışmalar için bir uygulama rehberi içinde (ss. 89-108). Ankara: Pegem Akademi.
• Koç, E. S. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen ve öğretmenlik mesleği kavramlarına ilişkin metaforik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 47-72. doi: 10.17679/iuefd.79408
• Korkmaz, F. ve Ünsal, S. (2016). Okul öncesi öğretmenlerin ‘‘teknoloji’’ kavramına ilişkin metaforik algılarının incelemesi /An investigation of preschool teachers’ perceptions on the concept of “technology”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(35), 194-212.
• Michael, K., & Katerina, M. (2009). Exploring greek teachers‟ beliefs using metaphors. Australian Journal of Teacher Education, 34(2), 63-83.
• Ocak, G. ve Gündüz, M., 2006. Eğitim fakültesini yeni kazanan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine giriş dersini almadan önce ve aldıktan sonra öğretmenlik mesleği hakkındaki metaforlarının karşılaştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 293-311.
• Organısatıon for economıc co-operatıon and development (OECD), (2018). The future of education and skills: education 2030, OECD Publishing, 23. https://www.oecd.org/education/2030/E2030%20Position%20Paper%20(05.04.2018).pdf.
• Ökmen, B., Şahin, S. ve Kılıç, A. (2020). A Critical view to the primary school teaching. International Journal of Contemporary Educational Research, 7(1), 54-70. doi: https://doi.org/10.33200/ijcer.633051
• Parziale, F., & Scotti, I. (2016). Education as a resource of socialinnovation. Sage Open, 6(3), 1-9.
• Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri [Qualitative research&evaluation methods]. (Çev.: M. Bütün ve S.B. Demir). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğetmeni adaylarının ‘öğretmen’ kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2),131-155.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• Saban, A., Koçbeker, B.N. ve Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 6(2), 461-522.
• Saban, A. ve Ersoy, A. (2019). Eğitimde nitel araştırma desenleri. Anı Yayıncılık, Ankara.
• Sarıbaş, S. ve Babadağ, G. (2015). Temel eğitimin temel sorunları. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 3(1), 18-34.
• Sarıtaş, S. (2013). Ortaöğretim öğrencilerine göre ideal öğretmen özellikleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Schreiner, J. K. (2010). Theimpact of teachers' attitudesand perceptions on theunder representation of African American students in gifted education programs. Master of Education, Wichita State University, Department of Counseling, Educationaland School Psychology.
• Sezer, Ş.(2018). Öğretmenlerin sınıf yönetimi tutumlarının öğrencilerin gelişimi üzerindeki etkileri: fenomenolojik bir çözümleme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 534-549. doi: 10.16986/HUJE.2017031319
• Sihem, B. (2013). Social responsibility of educators. International Journal of Educational Researchand Technology, 4(1), 46-51.
• Soh, T. M. T., Osman, K., & Arsad, N. M. (2012). A validated 21st century skills ınstrument for secondary science students. Asian Social Science, 8(16), 38-44.
• Sökmen, Y., Yıldırım, G. ve Kılıç, D. (2020). Sınıf öğretmeni adaylarının ve sınıf öğretmenlerinin öğretmen kavramına yönelik metaforlarının incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 1-13.
• Şahin, A. (2011). Öğretmen algılarına göre etkili öğretmen davranışları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 239-259.
• Şimşek, C. ve Tuzluca, S. (2015). Yetişkinlerin düşünce hayatında olumlu iz bırakan öğretmenlerin ortak kişilik ve davranış özellikleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(3), 131-141.
• Taşkaya, S. M. (2012). Nitelikli bir öğretmende bulunması gereken özelliklerin öğretmen adaylarının görüşlerine göre incelenmesi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33(2), 283-298.
• Tatlıdil, E. ve Günder, E. E. (2013). Küreselleşen değerlerin eğitim kurumları üzerine etkisi. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(26), 259-277.
• Tolunay Ateş, Ö. (2016). Öğrencilerin öğretmen ve okul metaforları. International Journal of Contemporary Educational Studies, 2(1), 78-93.
• Ünsal, S. ve Korkmaz F. (2018). Eğitim ve sosyoloji ilişkisi. S.Ünsal ve A.Çetin (Ed.), Eğitim sosyolojisi içinde (ss. 35-89). Ankara: Nobel Yayınları.
• Ünsal, S. (2015). Sosyalleşmede değişen roller kitle iletişim araçları ve informal eğitimin artan önemi. The Journal of Kesit Academy, 0–0.
• Üredi, L. ve Üredi, I. (2007). Sınıf öğretmenlerinin tercih ettikleri öğretim stillerinin yordayıcısı olarak öğretmenlik mesleğine ilişkin algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 133-144.
• Wan. W., Low, G. D., & Li, M. (2012). From students‟ and teachers‟ perspectives: Metaphor analysis of beliefs about EFL teachers‟ roles. System, 39, 403-415.
• Wrıght, S. P., Horn, S. P., & Sanders, W. L. (1997). Teacherand classroom context effects on student achievement: ımplications for teacher evaluation. Journal of Personnel Evaluation in Education, 11, 57-67.
• Yanarateş, E. ve Yılmaz, A. (2020). Öğretmen adaylarının “çevre duyarlılığı” kavramına yönelik metaforik algıları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(3), 1019-1050.
• Yıldırım, A., Ünal, A. ve Çelik, M. (2011). Öğretmen kavramına ilişkin öğretmen, yönetici ve müfettiş algılarının analizi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 2(8), 92-109.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, N. ve Öner, S. (2016). Etkili/başarılı sınıf öğretmenleri üzerine nitel bir analiz. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(3), 135-155.
• Yıldız, A. Z. (2015). Birden fazla sınıf öğretmeni değişen ilkokul öğrencilerinin yaşadıkları sorunlara ilişkin eğitimcilerin görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi), Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Ana Bilim Dalı Sınıf Öğretmenliği Bilim Dalı, Elazığ.
• Yıldız, Y. (2018). Değişim ve eğitim. Eğitime Bakış, 14(43), 65-72.
• Yıldızlı, H., Acar-Erdol, T., Baştuğ, M. ve Bayram, K. (2018). Türkiye’de öğretmen kavramı üzerine yapılan metafor araştırmalarına yönelik bir meta-sentez çalışması. Eğitim ve Bilim, 43(193), 1-43. doi: http://dx.doi.org/10.15390/EB.2018.7220
• Yılmaz, F., Göçen, S. ve Yılmaz, F. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algıları: bir metafor çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 151-164.