İlkokul 4. Sınıf Öğrencilerinin Akıcı Okuma Becerileri: Basılı Metin ve Hipermetin Türlerine Göre Karşılaştırmalı Bir Analiz

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 16 - 30, 30.04.2025

Sezgi Özarslan Kayıkcı , Seher Çetinkaya

https://doi.org/10.31464/jlere.1615144

Öz

Dijital çağda çocuklar günlük yaşamlarında ve okullarında basılı metinlerin yanı sıra ekrandan da metinler okumaktadır. Ekranların çocukların akıcı okuma becerilerine etkileri merak konusu olmuştur. Araştırmada ekran ile kâğıt arasındaki farkın yanı sıra metnin doğrusal ve doğrusal olmamasının öğrencilerin akıcı okuma becerilerine etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma nicel araştırma modellerinden ilişkisel tarama modeline dayanmaktadır. Çalışma grubunu oluşturan 99 4. sınıf öğrencisi okuma hızlarına göre homojenlik gösteren üç gruba bölünmüştür. Aynı hikâye edici metin, gruplardan birine kâğıt üzerinden, birine ekrandan doğrusal hipermetin, diğerine ise doğrusal olmayan hipermetin türünde okutulmuştur. Grupların doğru okuma, okuma hızı ve prozodi puanlarına ilişkin verilerinin analizi sonucunda metin türlerinin akıcı okuma becerilerinde anlamlı bir farklılık yaratmadığı tespit edilmiştir. Dijital çağın çocuklarının akıcı okuma becerilerinin gelişiminde zayıf -güçlü yanları dikkate alınarak basılı metinlerden ve hipermetinlerden bütüncül bir şekilde yararlanılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Akıcı Okuma , Kağıttan Okuma , Ekran Okuma , Doğrusal Hipermetin , Doğrusal Olmayan Hipermetin

A Comparative Analysis Of Fourth-Grade Students' Fluent Reading Skills Based On Printed And Hypertext Types

Öz

In the digital age, children read texts not only in print but also on screens in their daily lives and at school. The impact of screens on children's fluent reading skills has been a subject of interest. This study aims to examine the effects of both the medium (screen vs. paper) and the structure of the text (linear vs. non-linear) on students' fluent reading skills. The research is based on the correlational survey model, one of the quantitative research designs. The study group consisted of 99 fourth-grade students, who were divided into three groups based on their reading speed to ensure homogeneity. The same narrative text was presented to each group in a different format: one group read the text on paper, another read it as a linear hypertext on a screen, and the third group read it as a non-linear hypertext on a screen. Analysis of the data on accuracy, reading speed, and prosody scores revealed that text formats did not create a significant difference in fluent reading skills. Considering both the strengths and weaknesses of digital-age children's fluent reading development, it is recommended that print texts and hypertexts be utilized in an integrated manner.

Anahtar Kelimeler

Fluent Reading , Reading from Paper , Reading on Screen , Linear Hypertext , Non-linear Hypertext

Kaynakça

• Abbott M., Wills H., Greenwood CR., Kamps D., Heitzman-Powell L., & Selig J., (2009). The combined effects of grade retention and targeted small-group intervention on students’ literacy outcomes. Reading & Writing Quarterly, 26(10), 4-25. http://dx.doi.org/10.1080/10573560903396876.
• Akyol, H. (2006). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi. Pegem Akademi.
• Akyol, H., Yıldırım, K., Ateş, S., Çetinkaya, Ç., & Rasinski, T. V. (2014). Okumayı değerlendirme öğretmenler için kolay ve pratik bir yol. Pegem Akademi.
• Allington, R. L. (2006). Fluency: Still waiting after all these years. In S. J. Samuels & A. E. Farstrup (Eds.), What research has to say about fluency instruction (pp. 94-105). International Reading Association.
• Ateşman, E. (1997). Türkçe’de okunabilirliğin ölçülmesi. Dil Dergisi, 58, 171-174.
• Başaran, M. (2014). 4. sınıf seviyesinde ekrandan ve kâğıttan okumanın okuduğunu anlama, okuma hızı ve metne karşı geliştirilen tutum üzerindeki etkisi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 248-268. https://doi.org/10.12780/UUSBD307
• Baştuğ M., & Keskin H. (2012). Okuma becerilerinin okuma ortamı açısından karşılaştırılması: ekran mı kâğıt mı?. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (3), 73-83.
• Baştuğ, M. (2012). İlköğretim birinci kademe öğrencilerinin akıcı okuma becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. [Yayınlanmamış doktora tezi], Gazi Üniversitesi.
• Baştuğ, M. (2021). Akıcı okumayı geliştirme: kavramlar, uygulamalar, değerlendirmeler. Pegem Akademi.
• Blom, H., Segers, E., Knoors, H., Hermans, D., & Verhoeven, L. (2018). Comprehension and navigation of networked hypertexts. Journal of Computer Assisted Learning, 34(3), 306-314. https://doi.org/10.1111/jcal.12243
• Cazacu, S. T., & Banica, L. (2001). Reading long (continuous) texts on paper and on computer. In Arabski, J. (Ed.) Challenging tasks for psycholinguistics in the new Century, Proceedings of the 7th ISAPL Congress, Katowice, University of Silesia, 188-292.
• Clinton, V. (2019). Reading from paper compared to screens: A systematic review and meta‐analysis. Journal of Research in Reading, 42(2), 288-325. https://doi.org/10.1111/1467-9817.12269
• Çetinkaya, S. (2022). Okumanın evrimi. İçinde S. E. Sulak ve S. Çetinkaya (Ed.) Dijital çağda okuma eğitimi (ss. 1-44). Vizetek Yayıncılık
• Delgado, P., Vargas, C., Ackerman, R., & Salmerón, L. (2018). Don't throw away your printed books: A meta-analysis on the effects of reading media on reading comprehension. Educational Research Review, 25, 23-38. https://doi.org/10.1016/j.edurev.2018.09.003
• DeStefano, D., & LeFevre, J.-A. (2007). Cognitive load in hypertext reading: A review. Computers in Human Behavior, 23(3), 1616–1641.
• Dowhower, S. L. (1991). Speaking of prosody: Fluency's unattended bedfellow. Theory İnto Practice, 30(3), 165-175.
• Dündar, H., & Akçayır, M. (2012). Tablet vs. Paper: The effect on learners' reading performance. International Electronic Journal of Elementary Education, 4(3), 441-450. https://iejee.com/index.php/IEJEE/article/view/188
• Elkatmış, M. (2015). Kağıttan ekrana: Ekran okuma. International Journal Of Eurasia Social Sciences, 6(18), 1-15. Goodwin, A. P., Cho, S. J., Reynolds, D., Brady, K., & Salas, J. (2020). Digital versus paper reading processes and links to comprehension for middle school students. American Educational Research Journal, 57(4), 1837-1867.
• Güneş, F. (2016). Kâğıttan ekrana okuma alanındaki gelişmeler. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 1-18. Johnson B., & Cristensen L. (2014). Eğitim araştırmaları nicel, nitel ve karma yaklaşımlar. (Çev. Ed. Demir, S.B.) Eğiten Kitap.
• Kazan, G., & Gökbulut, B. (2021). Öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin ekran ve kâğıttan okuma düzeylerinin belirlenmesi. Uluslararası Karamanoğlu Mehmetbey Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 27-34. https://doi.org/10.47770/ukmead.903654
• Keskin, H., & Akyol, H. (2014). Yapılandırılmış okuma yönteminin okuma hızı, doğru okuma ve sesli okuma prozodisi üzerindeki etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(4), 107-119. https://doi.org/10.16916/aded.09329
• Keskin, H.K., Baştuğ, M., & Akyol, H. (2013). Sesli okuma ve konuşma prozodisi: ilişkisel bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 168-180. https://doi.org/10.17860/efd.92252
• Kilmen, S. (2020). Eğitim araştırmacıları için SPSS uygulamalı. Anı Yayıncılık.
• Kong, Y., Seo, Y. S., & Zhai, L. (2018). Comparison of reading performance on screen and on paper: A meta-analysis. Computers & Education, 123, 138-149. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2018.05.005
• Liu, Z. (2012). Digital reading. Chinese Journal of Library and Information Science, 5(1), 85-94.
• Mathson, D. V., Allington, R. L. & Solic, K. L. (2006). Hijacking fluency and instructionally informative assessments. In T. Rasinski, C. Blachowicz, K. Lems (Eds.), Fluency Instruction: Research-Based Best Practices. (pp.106-119). Guilford.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2019). Türkçe dersi öğretim programı. https://mufredat.meb.gov.tr/
• Millî Eğitim Bakanlığı (2024). İlkokul Türkçe dersi öğretim programları. Türkiye yüzyılı maarif modeli. https://mufredat.meb.gov.tr/
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Porion, A., Aparicio, X., Megalakaki, O., Robert, A., & Baccino, T. (2016). The impact of paper-based versus computerized presentation on text comprehension and memorization. Computers in Human Behavior, 54, 569-576.
• Rasinski, T.V. (2010). The fluent reader: Oral and silent reading strategies for building word recognition, fluency, and comprehension (2nd ed.). Scholastic.
• Schwabe, A., Brandl, L., Boomgaarden, H. G., & Stocker, G. (2021). Experiencing literature on the E‐reader: The effects of reading narrative texts on screen. Journal of Research in Reading, 44(2), 319-338. https://doi.org/10.1111/1467-9817.12337
• Schwabe, A., Lind, F., Kosch, L., & Boomgaarden, H. G. (2022). No negative effects of reading on screen on comprehension of narrative texts compared to print: A meta-analysis. Media Psychology, 25(6), 779-796. https://doi.org/10.1080/15213269.2022.2070216
• Sulak, S. E. (2022). Basılı metin ve dijital metin okumalarının karşılaştırılması. İçinde S. E. Sulak ve S. Çetinkaya (Ed.) Dijital çağda okuma eğitimi. (ss.205-210). Vizetek Yayıncılık.
• Sulak, S. E., & Sönmez, Y. (2019). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin sesli okuma prozodileri ve okuduğunu anlama düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 9(3), 521-527.
• Susar Kırmızı, F. (2021). Dijital dönüşümde Türkçe öğretimi. Anı Yayıncılık.
• Theng, Y. L., & Thimbleby, H. W. (1998). Addressing design and usability ıssues in hypertext and on the world wide web by re-examining the" lost in hyperspace" problem. Journal of Universal Computer Science, 4(11), 839-855.
• Uçar, G. (2022). Dijital okumanın ilkokul öğrencilerinin akıcı okuma becerileri üzerine etkisi. Uygulamada Eğitim ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 179-195.
• Walsh, G. (2016). Screen and paper reading research–A literature review. Australian Academic & Research Libraries, 47(3), 160-173.
• Wolf, M., & Barzillai, M. (2009). The importance of deep reading. Educational Leadership, 66(6), 32-37.
• Yılmaz, Ş. S., & Baydık, B. (2017). Okuma performansı düşük olan ve olmayan ilkokul öğrencilerinin okuma akıcılıkları. İlköğretim Online, 16(4), 1652-1671. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2017.342983
• Zarain, X. U. (2007). Growth mixture modeling with a distal outcome: an application to reading and high stakes testing. [Unpublished doctoral dissertion]. University of Delaware, Newark, USA.