Öğretmen Adaylarının Engelli Bireylerin Mesleki Hayata Katılımlarına İlişkin Görüşlerinin Belirlenmesi

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 18 - 27, 31.03.2021

Hatice Gökdağ , Hakan Sarı , Özlem Aslan Bağcı

Öz

Toplumu oluşturan bireyler arasında dezavantajlı gruplardan olan yetersizliğe sahip bireylerin okul yaşamı sonrasında karşılaştıkları güçlüklerden biri de mesleki hayata katılım sağlayıp çalışma ortamlarında istihdam olanağı bulabilmeleridir. Ancak eğitim ortamlarında olduğu gibi mesleki hayatta da yetersizliğe sahip bireylerin önündeki en büyük engel toplumsal hayatta karşılaştıkları olumsuz tutumlardır. Bu tutumların şekillendirilmesinde öğretmenler en önemli role sahip meslek grubunu oluşturmaktadır. Alanyazını incelendiğinde yetersizliğe sahip bireylerin mesleki hayata katılımına yönelik öğretmen adaylarının tutumlarının incelendiği çalışmaların sınırlı olduğu gözlenmiştir. Dolayısıyla bu araştırmada, öğretmen adaylarının yetersizliğe sahip bireylerin mesleki hayata katılına ilişkin tutumlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında ‘ Engelli Bireylerin Mesleki Hayata Katılımına İlişkin Görüşler Ölçeği’ kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcılarını, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nin farklı bölümlerinde eğitim gören 146 lisans öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırma verileri, SPSS paket programı ile analiz edilmiştir. Araştırmada Eğitim fakültesinin İngilizce, Matematik ve Sınıf öğretmenliği bölümlerinde eğitim gören öğretmen adaylarının yetersizliğe sahip bireylerin çalışma hayatına katılımına ilişkin olumlu tutumlara sahip oldukları, tutumların cinsiyet faktörüne ve öğretmen adaylarının lisans eğitimine devam ettikleri bölümlere göre değişkenlik göstermediği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Engellilik, engellilere yönelik tutumlar, yetersizliğe sahip bireylerin istihdamı, mesleki hayat

Determining the Opinions of Teacher Candidates on the Participation of Persons with Disabilities in Professional Life

Öz

The integration of individuals with disabilities into the society, their participation in professional life is important in increasing their quality of life and leading a more prosperous life. However, as in educational environments, the biggestobstacle in front of individuals with disabilities in professional life is the negative attitudes they face in social life. Inshaping these attitudes, teachers form the most important occupational group. The factthat teachers developpositive attitudes towards the education and social life of individuals with disabilities during the irundergraduate educationperiod willenablethem to be effective actors in shaping positive attitudes towards the participation of individuals with disabilities in professional life. When the literature is examined, it is observed that the studies examining the attitudes towards the participation of individuals with disabilities in professional life arelimited. Therefore, in thisstudy, it is aimedtodeterminetheattitudes of teacher candidates towards the participation of individuals with disabilities in professional life. "OpinionsScale on Participation of Individuals with Disabilities in Professional Life" was used to collectresearch data. The researchconsists of 146 undergraduate students studying at different departments of Faculty of Education at Necmettin Erbakan University. Research data were analyzed with SPSS package program. Inthestudy, it wasconcludedthatteachercandidatesstudying in the English Language Teaching, Mathematics Teaching and Classroom Teaching departments of the Faculty of Education have positive attitudes regarding the participation of the individuals with disabilities in the working life, the attitudes do not varyaccording to the genderfactor and the departments where the teacher candidates continue the irundergraduate education.

Anahtar Kelimeler

Disability, attitudes towards individuals with disabilities, employment of individuals with disabilities, professional life

Kaynakça

• Akyıldız, S. (2017). Öğretmen adaylarının engelli bireylere yönelik tutumlarının incelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 17(39), 141-175.
• Aybay, R. (2006). Açıklamalı insan hakları evrensel bildirisi. Türkiye Barolar Birliği Yayınları.
• Barnes, C., & Mercer, G. (2005), Disability, work and welfare: challenging the social exclusion of disabled persons. Work, Employment & Society, 19(3), 527-545.
• Baybora, D. (2006). Çalışma hayatında özürlülere karşı ayrımcılık. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 51, 229-269.
• Borg, W.R. Gall, J.P., & Gall, M. D. (1993). Applying educational research: a practical guide. White Plains. NY: Longman.
• Civelek, H.A. (1990). Eğitilebilir zihinsel özürlü çocukların sosyal kabul görmelerinde normal çocukların bilgilendirilmelerinin ve iki grubun resim iş ile beden eğitimi derslerinde bütünleştirilmelerinin etkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çakmak, Z. A., & Çiftçi, G. E. (2010), Akademik personelin engelli bireyin istihdamına ilişkin görüşleri üzerine bir araştırma. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 10 (1-2), 67-83.
• Gönülaçan, A. (2016), Engelli istihdamına yönelik işveren tutumları: Trabzon örneği, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(3), 111-130.
• Karataş, K. (2002). Engellilerin toplumla bütünleşme sorunları bir sosyal politika yaklaşımı. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 2(2), 1-14.
• Korkut, G., & Avcı, Ö. (2019). Üniversite personelinin engelli bireylere yönelik tutumlarının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(3), 900-915.
• Mamatoğlu, N. (2015). Türkiye'de engelli istihdamının genel görünümü işveren gözüyle engelli istihdamı araştırma konusunda önerilen politikalar. Alternatif Politikalar Dergisi, 7(3), 514-561.
• Sarı, H., & Bozgeyikli, H. (2002), Öğretmen adaylarının özel eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi: karşılaştırmalı bir araştırma. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 193, 183-203.
• Seyyar, A. (2009). Özürlü dostu istihdam politikaları. Öz-Veri, 6(1).
• Şen, M. (2018), Türkiye’de engellilere yönelik istihdam politikaları: sorunlar ve öneriler. Sosyal Güvenlik Dergisi, 8(2), 129-152.
• Şenel, H. G. (1995). Yetersizliğe sahip kardeşi olanlarla, olmayanların yetersizliğe yönelik tutumları ve kaygı düzeyleri yönünden karşılaştırılması. Özel Eğitim Dergisi, 2(1), 33-39.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multi variate statistics. Boston: Pearson.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982), Türkiye Cumhuriyeti resmî gazetesi, https://www.mevzuat.gov.tr
• Yıldırım, F., & Dökmen, Z. Y. (2004). Engellilere ilişkin tutumlarla sosyal üstünlük yönelimi, adil dünya inancı ve kontrol odağı inancı arasındaki ilişkiler. 6. Ulusal Sosyal Hizmetler Konferansı, 21 Mayıs 2004, Hacettepe, Ankara.