USING THE VERSES OF THE QUR'AN İN THE HİSTORY OF NAİMA

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 13, 33 - 48, 26.06.2022

Kayhan Atik

Öz

History, Ottoman, Nâimâ, History of Nâimâ, Verses of the Qur'an.

Anahtar Kelimeler

History, Ottoman, Nâimâ, History of Nâimâ

Naîmâ Tarihi’nde Kur'an Ayetlerinin Kullanılışı

Öz

Halep’te doğan yazarımızın asıl adı Mustafa’dır. Devlet hizmetine girince yaygın olan Nâimâ mahlası verilmiştir. Babası ve dedesi devlet görevinde bulunmuş, önemli şahsiyetlerindendir. Eğitimini Halep’te tamamlayan Nâimâ, 1680’ te İstanbul’a gitmiş, Sâray-ı Atik baltacıları ocağına girmiştir. Daha sonra 1686 veya 1687 yılında Dîvan-ı Hümâyûn kâtipleri arası¬na girmiştir. Mustafa Naîmâ Efendi, dürüst ve açık fikirli bir şahsiyete sahipti. Bu tavrı zaman zaman aleyhine olmuştur. Bazı devlet adamları tarafından gözden düşürülerek daha alt memuriyetlere indirilmiştir. Mustafa Nâimâ Efendi, 13. Yüzyıldaki ilk Osmanlı vak’anüvisi olmuş, asıl adı ‘’Ravzatü’l-Hüseyn fî Hulâsati Ahbâri’l-Hâfikayn’’ olan eseriyle birçok yönden diğer Osmanlı tarih yazıcılarından ayrılmaktadır. Osmanlı kronikleri genel olarak Allah’a hamd ü senâ, Hz. Peygamber’e salât u selâm, dönemin hükümdarını medh ü sena ve dua ile başlar. Daha sonra müellif kendini tanıtır ve eserinin adını verir. Ardından eserini niçin yazdığını belirtir ki bu genelde “sebeb-i telif” kaydı olarak bilinir. Eserlerinin içinde ayet, hadis ve şiirleri gerek gördükleri yerlerde konuya uygun bir şekilde yerleştirmişlerdir. Osmanlı tarih yazarları, Kur’an Kerim’den ve Hadis-i Şeriflerden geçmişle ilgili haberleri, tarihî olaylarla anlatımlarını yeni bir bakışla ele alarak onlardan, sonraki nesiller için ibret verici ve yönlendirici sonuçlar çıkarmışlardır. Mustafa Naîmâ Efendi de eserinde diğer tarih yazarları gibi, savaş sebebini kuvvetlendirmek, sebebi dini zemine oturtmak, savaşı meşrulaştırmak ve dini temele dayandırmak, askere cesaret vermek, savaşa teşvik etmek, anlattığı konuyu açıklamak, manayı desteklemek, bazen de konuyu zenginleştirmek amacıyla ayet ve hadisleri kullanmıştır. Ayetleri ve hadisleri kullanırken ayetin tamamını değil de, konuyla ilgili olana kısmını eserine almıştır.

Anahtar Kelimeler

Tarih, Osmanlı, Naima, Naiama Tarihi, Kur'an Ayetleri

Kaynakça

• Afyoncu, E. (2007). Tanzimat Öncesi Osmanlı Tarihi Araştırma Rehberi, İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Arıkan, Z. (2011). “Tarih”, DİA, Cilt: XL, İstanbul: TDV Yayınları.
• Babinger, F. (2000). Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri, Çev. Coşkun Uçok, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Banarlı, N.S. (1971). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: I., Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Baysun, M. C. (1964). “Naîmâ”, İA, Cilt: IX, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Eliaçık, M. (2020). Fuzûlî'nin Sıhhat u Maraz'ında Ahlât-ı Erbaanın İşlenişi ve Bir Tıp Eseri Terceme-i Hulâsa-i Tıb ile Mukayesesi, Selçuk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Cilt, sayı 27.
• İpşirli, M. (2006). “Naîmâ”, DİA, Cilt: XXXII, İstanbul: TDV Yayınları.
• Kemal Paşa-zade. (1996). Tevarih-i Al-i Osman X. Defter, Haz. Şefaettin Severcan, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Köprülü, F. (1980). Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Kütükoğlu, B. (2001). “ Vekâyinüvis”, İA, Cilt: XXIII, Eskişehir.
• Menage, V.L. (1978). Osmanlı Tarihçiliğinin Başlangıcı, TED, IX.
• Naîmâ Mustafa Efendi. (2007). Ravzatü’l-Hüseyn fî Hulâsati Ahbâri’l-Hâfikayn, Haz: Mehmet İpşirli, Cilt: I-VI, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Okumuş, E. (2002). “Osmanlı Devleti’nde Değişim Süreci ve III. Selim Öncesi Yenileşme Çabaları’’, Türkler, Cilt: XI, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Ortaylı, İ. (2011). Tarih Yazıcılık Üzerine, Ankara: Cedid Neşriyat.
• Polat, K. (2012). “Naîma’ya Göre Devlet Adamları Arasında Mu¬halefet”, Tarih Okulu, Sayı: XIII.
• Rasonyı, L. (1971). Tarihte Türklük, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Şahiner, Y. (2017). Mustafa Naîmâ Efendinin Hayatı, Tarihçiliği Ve Eseri Hakkında Kısa Bir Değerlendirme, ANASAY, Sayı 1 , 85-100.
• Tekindağ, Ş. (1971). Osmanlı Tarih Yazıcılığı, Belleten, XXXV/140, Ankara.
• Turan, O. (1984). İstanbul'un Fethinden Önce Yazılmış Tarihi Takvimler, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Uğur, A. (1987). İbn. Kemal, İzmir: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Uzunçarşılı, İ. H. (2011). Osmanlı Tarihi, Cilt: IV/ II, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Yediyıldız, B. (2002). “Klasik Dönem Osmanlı Toplumuna Genel Bir Bakış”, Türkler, Cilt: X, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.