AN ICONIC REVOLUTIONARY EXAMPLE IN THE MAPPING ATTEMPT OF LEFT NATIONALISM IN TURKEY: BEHİCE SADIK BORAN

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 25, 561 - 601, 29.06.2022

Turgay Kahveci

https://doi.org/10.36543/kauiibfd.2022.024

Öz

Nationalism is a universalized ideology since the French Revolution. Nationalism, which is an artificial design according to some approaches, is the spirit of the human community that has been taken place in culture since ancient times and established a connection with history according to some approaches. It passes through the mediation of many factors such as geography, language, religion, ethnicity, and the world of common meaning. It is rather difficult to identify a single descriptive criterion. The fact that has no substantive determination allows nationalism to fill its content with many different factors. In this study, theoretical approaches on nationalism are transferred by moving forward according to the classifications in the literature. Then, the position of the nationalism design in Turkey’s left ideological line among socialist approaches was examined. Behice Boran’s academic and political career and theoretical studies against the “Yön” and “MDD” movement, her position in the composition of the left movement and her theoretical struggle in the axis of national leftism debates are discussed. In the study, content analysis was applied from methodologically, books, articles, newspapers, magazine archives and interviews were interpreted within an analytical framework. In the second part, Behice Boran’s own works, statements, columns and secondary sources are examined within the framework of the problematic.

Anahtar Kelimeler

Nationalism, socialist revoulation, Behice Sadık Boran

TÜRKİYE’DE SOL MİLLİYETÇİLİĞİ HARİTALANDIRMA GİRİŞİMİNDE İKONİK BİR DEVRİMCİ ÖRNEĞİ: BEHİCE SADIK BORAN

Öz

Milliyetçilik, Fransız Devrimi’nden bu yana evrenselleşmiş bir ideolojidir. Kimi yaklaşımlara göre yapay bir tasarım olan milliyetçilik, kimi yaklaşımlara göre ise kültürde kadim zamanlardan bu yana yer etmiş, tarih ile rabıtayı kuran insan topluluğunun ruhudur. Milliyetçilik, coğrafya, dil, din, etnisite, ortak anlam dünyası gibi pek çok öğenin dolayımından geçer. Tek bir tanımlayıcı kriter tespit etmek oldukça zordur. Tözsel bir belirlenimi olmaması, milliyetçiliğin içeriğini pek çok farklı öğeyle doldurabilmesine olanak tanır. Bu çalışmada milliyetçilik üzerine kuramsal yaklaşımlar literatürdeki sınıflandırmalara göre ilerlenerek aktarılmıştır. Ardından Türkiye’nin sol ideolojik hattındaki milliyetçilik tasarımının sosyalist yaklaşımlar arasındaki konumu irdelenmiştir. “Yön” ve “MDD” hareketi karşısında Behice Boran’ın akademik ve politik kariyeri ile teorik çalışmaları, sol hareketin kompozisyonu içerisindeki pozisyonu ve milli solculuk tartışmaları ekseninde kuramsal mücadelesi tartışılmıştır. Çalışmada yöntem bilimsel açıdan içerik analizi uygulanmış, kitap, makale, gazete, dergi arşivleri ve söyleşiler analitik bir çerçeve dahilinde yorumlanmıştır. Behice Boran’ın kendi eserleri, demeçleri, köşe yazıları ve ikincil kaynaklar sorunsal çerçevesinde incelenmiştir

Anahtar Kelimeler

Milliyetçilik, Sosyalist Devrim, Behice Sadık Boran

Kaynakça

• Açıkkaya, S. (2009). Türkiye’de Sol Akımların Türk Devrimini Algılamaları 27 Mayıs 1960-12 Mart 1971. Yayınlanmış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Alakel, M. (2011). İlk Dönem Cumhuriyet Türkiye’si Ulus İnşası Sürecinde Milliyetçilik ve Sivil-Etnik İkilemine Dair Teorik Tartışmalar. Akademik Bakış Dergisi, 5(9), 1-30.
• Altunoğlu, M. (2010). Millet İnşâı: Özcü, Modernist ve Etno-Sembolcü Yaklaşımlar. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(26), 1-7.
• Anderson, B. (2006). Imagined Communities.. London: Verso Books.
• Atılgan, G. (2007a). Behice Boran: Öğretim Üyesi, Siyasetçi, Kuramcı. İstanbul: Altın Kitap Yayınevi.
• Atılgan, G. (2007b). Behice Boran. T. Bora, M. Gültekingil (Ed.). Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Sol, içinde (ss. 436-477). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Atılgan, G. (2007b). Yön-Devrim Hareketi. T. Bora, M. Gültekingil (Ed.). Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Sol, içinde (ss. 597-647). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Atılgan, G. (2008). Kemalizm ile Marksizm Arasında Geleneksel Aydınlar: Yön-Devrim Hareketi. İstanbul: Yordam Yayınevi.
• Atılgan, G. (2009). Sosyalist Milliyetçilik Söylemi (Türkiye 1961-1968): Temeller, Ayrılıklar. Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 64 (3), 1-25.
• Atsuka, I., Uzelac, G. (2005). When is The Nation?, Oxfordshire: Taylor&Francis Group.
• Avcıoğlu, D. (1964). Milliyetçilere Sesleniş. Yön Dergisi (78), 3.
• Avcıoğlu, D. (1966). TİP’e Dair. Yön Dergisi (168), 3.
• Avcıoğlu, D. (1996). Türkiye’nin Düzeni İkinci Kitap. İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Atatürk (1997). Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I. Ankara: Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınları.
• Aydemir, Şevket S. (1963). Türk Sosyalizminin İlkeleri. Yön Dergisi (56), 8-10.
• Aydın, S. (1993). Modernleşme ve Milliyetçilik. İstanbul: Gündoğan Yayınları.
• Belli, M. (1966). Demokratik Devrim: Kime Karşı, Kiminle Birlikte. Yön Dergisi (175), 10-11.
• Belli, M. (1970). Milli Demokratik Devrim. Ankara: Aydınlık Yayınları.
• Belli, M. (2000). İnsanlar Tanıdım Mihri Belli’nin Anıları. İstanbul: Doğan Kitapçılık.
• Bora, T. (2017). Cereyanlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Boran, B. (1941). Dünyanın Gidişi. Yurt ve Dünya, (11), 263-272.
• Boran, B. (1943a). Sosyal Evrim Meselesi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 1 (2), 229-235.
• Boran, B. (1943b). Sosyoloji Anlayışında İkilik. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 1 (3), 369-376.
• Boran, B. (1947). Sociology in Retrospect. American Journal of Sociology, 52 (4), 312-320.
• Boran, B. (1960). Cemal Gürsel. Akekmekçioğlu & T. Yıldırım (Ed) Behice Boran’ın Mektupları-I1 içinde (ss. 144-149). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Boran, B. (1969). Azıtan Sağ Karşısında Dağınık Sol. Emek Dergisi (7), 2-3.
• Boran, B. (1970). Türkiye ve Sosyalizm Sorunları, İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Boran, B. (1971). Son Gelişmelerin Anlamı ve Partimizin Tutumu: 12 Mart Muhtırasından Yarına. Parti Gazetesi (5), 1-4.
• Boran, B. (1987). 60. Yılda Ekim Devrimi ve Türkiye. Gün Dergisi (33), 31-32.
• Boran, B. (1992). Toplumsal Yapı Araştırmaları: İki Köy Çeşidinin Mukayeseli Tetkiki. İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Cornay, M. (2014). Devlet ve Siyaset Teorisi. Çev: Simten Coşar, Mehmet Yetiş, Aykut Örküp, Ankara: Dipnot Yayınları.
• Çayan, M. (1970). Sağ Sapma Devrimci Pratik ve Teori. Aydınlık Sosyalist Dergi (15), 188-222.
• Çayan, M. (1976). Bütün Yazıları. İstanbul: Boran Yayınevi.
• Çayan, M. (1979). Bütün Yazılar. İstanbul: Devrimci Sol Yayınları.
• Çelik, M. (2019). Pertev Naili Boratav: Bir Akademisyen ve Düşünce Adamı. İstanbul: İletişim Yayınevi.
• Dawisha, A. (2002). Nation and Nationalism: Historical Antecedents to Contemporary Debates. International Studies Review 4(1), 3-22.
• Demir, C. K. (2017). Sebeplerinden Mücadele Yöntemlerine Etnik Ayrılıkçı Terörizm: PIRA, ETA, PKK. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Eagleton, T. (1996). İdeoloji. Çev: Muttalip Özcan, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2016). Özne ve İktidar. İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
• Gellner, E. (1992). Uluslar ve Ulusçuluk. Çev: Büşra Ersanlı & Günay Göksu Özdoğan, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Gevrek, M. A. (1998). Yurt ve Dünya / 1941-1944: 1940’ların “solunun” Ankara Çevresi. Toplum ve Bilim Dergisi (78), 255-273.
• Güzel, Süleyman Ç. (2021). Sosyalist Devrimden Önce “Zorunlu Uğrak”: Milli Demokratik Devrim Hareketinin Aşamalı Devrim Stratejisinde Kemalizm ve Ordu. Alternatif Politika 13(2), 472-497.
• Hobsbawn, E. (2006). Geleneğin İcadı. Çev: Mehmet Murat Şahin, İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Hobsbawn, E. (2010). 1780’den Günümüze Milletler ve Milliyetçilik. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• “Janus”. 7 Kasım 2021 tarihinde https://en.wikipedia.org/wiki/Janus adresinden erişildi.
• Karsan, G. (2007). Türkiye’de Marksist Sol Popülizm-Milliyetçilik. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 26(2), 39-59.
• Karpat, K. (1966). The Turkish Left. Journal of Contemporary History 2(1), 169-186.
• Kaya, R. (2013). Sunuş. T. Akekmekçioğlu & T. Yıldırım (Ed) Behice Boran’ın Mektupları-1 içinde (ss. vii-xii). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Marx, K. & Engels, F. (2011). Komünist Manifesto. Ankara: Sol Yayınları. Mumcu, U. (1993). Bir Uzun Yürüyüş. İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Nesin, A. (1970). Kemalist Devrim İdeolojisi ve Bu Kuşağın Trajedisi. Ant Dergisi (171).
• Ortaylı, İ. (2016). Türklerin Tarihi 2. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Özkırımlı, U. (2008). Milliyetçilik Kuramları. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Perinçek, D. (1977). Kemalist Devrim. İstanbul: Aydınlık Yayınları.
• Polat, E. G. (2010). Anayasal Vatandaşlık. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Poulantzas, N. (1980). Faşizm ve Diktatörlük. Çev: Ahmet İnsel, İstanbul: Birikim Yayınları.
• Renan, E. (2016). Ulus Nedir?, Çev: Gökçe Yavaş, İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Schmidt, A. J. (1997). The Manage of Multiculturalism. USA: Praeger Publishers.
• Selçuk, İ. (1966). Maymunluğa Son Vermeli. Yön Dergisi (185), s. 3.
• Selçuk, S. S. (2012). Dünden Bugüne Milliyetçilik: Küresel Dünyada Yükselen Sesler. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 12 (3), 117-135.
• Smith, A. D. (1994). Milli Kimlik. Çev: Bahadır Sina Şeker, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Smith, A. D.(2002). Ulusların Etnik Kökeni. Çev: Sonay Bayramoğlu & Hülya Kendir, Ankara: Dost Kitabevi.
• Stanley, A. (2002). Paradigm Lost: State Theory Reconsidered. Minnesota: University of Minnesota Press.
• Şanlı, S. A. (2020). Kuramdan Eyleme Akademiden Aktif Siyasete: Behice Boran’ın Aydın Kimliği Üzerine Kuramsal Bir Değerlendirme. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (38), 19-38.
• Şener, M. (2015). Türkiye Solunda Üç Tarz-ı Siyaset: Yön, MDD ve TİP. İstanbul: Yordam Kitap.
• Tekeli, İ. (2011). Sosyal Bilimci ve Siyasetçi Olarak Behice Boran Hesabı Akılla Verilen Bir Yaşam. Sosyoloji Dergisi Sayısı, (23-24), 1-45.
• Tuncay, M. (1992). Türkiye’de Sol Akımlar II (1925-1936). İstanbul: BDS Yayınları.
• Türkiye İşçi Partisi (1975). Demokrasi Bildirgesi. Ankara: Çığ Yayıncılık.
• Uslu, A. (2019). İbrahim Kaypakkaya ve Proleter Devrimin Güncelliği. G. Atılgan (Der.) Mühürler: Türkiye Sosyalist Hareketinden Eserler içinde (ss. 459-496). İstanbul: Yordam Kitabevi.
• Üstel, F. (2002). Türkiye Cumhuriyeti’nde Resmi Yurttaş Profilinin Evrimi. T. Bora & M. Gültekingil (Ed.) Milliyetçilik içinde (ss. 275-283). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yetiş, M. (2008). Aydınlar ve Sınıflar: Üç Kuramsal Model. Praksis, (8), 63-78.