LAMENTATION (MOURNING), FUNERAL (BURIAL) CEREMONY AND ELEGY RECITATION TRADITION IN “THE EPIC OF MANAS”

Yıl 2022, Sayı: 55, 1 - 11, 15.09.2022

Erdoğan Altınkaynak , Shalala, Shelale, Şelale Ramazanova

https://doi.org/10.17498/kdeniz.1128859

Cited By: 1

Öz

Death is a physiological phenomenon that will eventually confront every living thing. Curiosity for the unknown has led to more reflection and research. For this reason, death has been the focus of attention of researchers in many fields such as religion, philosophy, sociology, psychology, and medicine, as well as in the field of literature. Likewise, death appears as the main theme in both Turkish and Kyrgyz epics.
In this study, based on the Manas Epic, the mourning, funeral, and lament traditions of the Kyrgyz people will be examined and the information on these issues will be revealed in terms of their similarities with the mourning, funeral, and lament beliefs and practices of the Avshar tribes living in Turkey.
Epics are cultural assets that carry people's cultural memory from their historical depths to the present. Based on these features, in this study, firstly, the concept of death in the Manas Epic is discussed. The "Manas" epic, which has a very important place not only in the Turkish epic tradition but also among the world epics, is the longest and only living epic in the world. So it has a good reputation. The traditions, customs, and celebrations of "Marriage-Birth and Death", called "Mourning and Burial", are directly related to the world of myths and beliefs. There are two kinds of death. The first is physical death, the second is spiritual death. As a result of spiritual death, the hero is cleansed of sins, reborn, and continues to fulfill his obligations. There is death, but there is also resurrection due to duty and death again after the mission is completed. Thus, national heroes have immortal characters. When the society is in trouble, while this problem is being tackled, the spirit of the heroes emerges and stands on the side of those who struggle, often fighting in the eyes of the enemy.
In the analysis, the funeral ceremony after the death phenomenon was mentioned. It is customary to give food and clothing to the poor after the burial. Today, in both Kyrgyz and Anatolian funeral homes, food is cooked and served to those who come. Although the cost of this meal is supposed to be met by the funeral home, it is usually shared among relatives. The main reason for delaying the burial of the dead, in Anatolia, in the epic of Manas, and among today's Kyrgyz people, is to ensure that distant relatives can attend the funeral on time.
Finally, the lament ceremony is discussed. As in the epic of Manas, today's Kyrgyz also bury their dead before taking them to the cemetery. The Qur'an is recited during the burial. Before and after the burial, women continue to lament in the tent. In both cultures, on the 3rd, 7th and 40th days of the death, the Qur'an is recited for the soul of the deceased. Among the Kyrgyz, if the relatives of the deceased do not know how to recite “koshok”, a koshok reciter is found and they get him to recite it. The laments continue for three days after the death event takes place. When the men returning home after the burial are seen, the koshok reciting begins again.

Anahtar Kelimeler

“The Epic of Manas”, Lamentation (Mourning), Elegy, Death, Kyrgyz Turks

MANAS DESTANINDA YAS TUTMA, CENAZE MERASİMİ VE AĞIT SÖYLEME GELENEĞİ

Öz

Ölüm, eninde sonunda her canlının karşısına çıkacak olan fizyolojik bir olgudur. Bilinmeyene olan merak, daha fazla düşünmeye ve araştırmaya yol açmıştır. Bu nedenle ölüm, edebiyat dahil; din, felsefe, sosyoloji, psikoloji ve tıp gibi birçok alanda araştırmacıların ilgi odağı olmuştur. Hem Türk hem de Kırgız destanlarında ana tema olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bu çalışmada Manas Destanından hareketle Kırgız halkının yas tutma, cenaze töreni ve ağıt yakma geleneği irdelenerek bilgiler Türkiye’de yaşayan Avşar boylarının yas tutma, cenaze merasimi ve ağıt yakmaları ile bunların benzeyen yönleri ortaya konulmuştur.
Çalışmada ilk olarak Manas destanında ölüm kavramında bahsedilmiştir. Destanlar, insanların kültürel belleğini tarihsel derinliklerinden günümüze taşıyan bir kültür varlığıdır. Sadece Türk destanında değil, dünya destanında da çok önemli bir yer tutan "Manas" destanı dünyanın en uzun ve yaşayan tek destanıdır. Bu yüzden iyi bir üne sahiptir. "Yas ve defin" adı verilen "Evlilik- Doğum ve Ölüm" gelenek, görenek ve kutlamaları mitler ve inançlar dünyasıyla doğrudan ilişkilidir. İki türlü ölüm vardır. Birincisi fiziksel ölümdür. İkincisi ise manevi ölüm. Manevi ölümün bir sonucu olarak, kahraman günahlardan arınır, yeniden doğar ve yükümlülüklerini yerine getirmeye devam eder. Ölüm vardır ancak görev gereği yeniden diriliş ve görev tamamlandıktan sonra tekrar dünyadan göçüş de vardır. Böylece ulusal kahramanlar ölümsüzdür. Toplum sıkıntıya düştüğünde, bu sorunla mücadele edilirken bu kahramanların ruhu ortaya çıkar ve mücadele edenlerin yanında savaşır, çoğu zaman düşmanın gözüne görünerek savaşılar.
Ardından cenaze merasiminde bahsedilmiştir. Cenazeden sonra fakirlere yiyecek ve giyecek vermek âdettendir. Günümüzde hem Kırgızlar hem Anadolu’da cenaze evlerinde yemek pişirilir ve gelenlere ikram edilir. Bu yemeğin maliyeti cenaze evine ait olsa bile genellikle akrabalar arasında paylaşılır. Hem Anadolu’da hem Manas destanı içinde hem günümüz Kırgız halkı içinde ölülerin defnedilmesinin geciktirilmesinin başlıca nedeni, cenazeye uzak akrabaların zamanında katılabilmelerini sağlamaktı.
Daha sonra ağıt yakma merasiminde bahsedilmiştir. Manas destanında olduğu gibi günümüz Kırgızları da ölülerini kabristana götürmeden önce naaş yakartırlar. Defin esnasında Kur’an-ı Kerim okunur. Defin öncesi ve sonrasında çadırda kadınlar ağıt yakmaya devam ederler. Her iki kültürde ölümün 3., 7. ve 40. günlerinde ölenin ruhu için Kur’an-ı Kerim okutulur. Kırgızlar ’da eğer ölenin akrabaları koşok söylemeyi bilmiyor ise bir koşokçu bulunarak koşok söyletilir. Ağıtlar, ölüm hadisesi gerçekleştikten sonra üç gün devam eder. Cenaze gömüldükten sonra eve dönen erkekler görülünce koşok söyleme tekrar başlar.

Anahtar Kelimeler

Manas Destanı, Yas Tutma, Ağıt, Ölüm, Kırgız Türkleri

ТРАДИЦИЯ ТРАУРА, ПОХОРОННОГО ОБРЯДА И ПРИЧИТАНИЯ В ЭПОСЕ “МАНАС”

Öz

Со смертью, как с физиологическим явлением сталкивается любое живое существо. Любопытство к неизвестному привело к большему размышлению и исследованиям. В связи с этим, смерть оказался в центре внимания исследователей из многих областей, таких как религия, философия, социология, психология, медицина и литература. Он выступает в качестве основной темы как в тюркских, так и в киргизских эпосах.
В данном исследовании на основе эпоса ”Манас” были рассмотрены традиции траура, похорон и причитаний киргизского народа и выявлены сведения о траурных, похоронных обрядах и причитаниях племен авшар, проживающих в Турции и их сходных аспектах.
В исследовании сначала уделяется внимание о понятии смерти, которое является одной из основных мотивов эпоса “Манас”. Эпосы – это культурные ценности, несущие культурную память людей из их исторических глубин в настоящее время. Эпос “Манас”, занимающий очень важное место не только в тюркском, но и в мировом эпосе, является самым продолжительным и единственным живым эпосом в мире. Исходя из этого, у него хорошая репутация. Традиции, обычаи и празднования “Брака-Рождения и Смерти”, именуемые “оплакиванием и погребением”, напрямую связаны с миром мифов и верований. Есть два вида смерти. Первая — физическая смерть. Вторая — духовная смерть. В результате духовной смерти герой очищается от грехов, перерождается и продолжает выполнять свои обязанности. Есть смерть, но есть и воскресение из-за долга и снова смерть после выполнения миссии. Таким образом, национальные герои бессмертны. Когда общество в беде, появляется дух этих героев и сражается вместе с вояками из общества для разрешения возникшей проблемы. большую часть времени они сражаются на глазах у врага.
Затем упоминается о церемонии похорон. После похорон принято раздавать еду и одежду беднякам. Сегодня и в Кыргызстане, и в Анатолии после похорон семя умершего человека готовит еду и подаёт гостям. Стоимость этой еды обычно делится между родственниками. Главной причиной отсрочки погребения умерших, как в Анатолии, в эпосе Манас, так и у современных киргизов, было обеспечение присутствие дальних родственников на похоронах.
Позже об этом упоминалось в церемонии плача. Как и в эпосе “Манас”, сегодняшние киргизы также омывают тела умерших перед тем, как отнести их на кладбище. Во время погребения читается Коран. До и после погребения женщины продолжают причитать в шатре. В обеих культурах на 3-й, 7-й и 40-й дни смерти Коран читается за душу умершего. У киргизов, если родственники покойного не умеют выплакивать кошок, тогда приглашают знающего. Плач продолжается в течение трех дней после смерти. После погребения возвратившие с кладбища мужчины снова начинается пение кошок.

Anahtar Kelimeler

эпос о Манасе, траур, оплакивание, смерть, тюрки-киргизы

Kaynakça

• Alptekin, A. B. (1993). Kazakistan ve Kırgızistan’dan Kucak Dolusu Selamlar, Ortadoğu gazetesi, 13 Ağustos.
• Altınkaynak, E. (2015). Ağıtlar (Pınarbaşı – Sarız – Tomarza), Ankara: Ardahan Üniversitesi.
• Baltaş, Z. (2000). Sağlık Psikolojisi, İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı.
• Cumakunova, G. (1995). Manas Dеstanı Kırgız Еdеbi Dilinin Tarihî Kaynağı, Ankara: TİKA.
• Çobanoğlu, Ö. (2003). Türk Dünyası Epik Destan Geleneği, Ankara: Akçağ.
• Dede Korkut Kitabı han’ım hey (2014). İ. Genç vd.(Haz.) C.I. Ankara: TOBB.
• Eberhard, W. (1942). Çin’in Şimal Komşuları, N. Uluğtuğ, (Çev.), Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• İnan, A. (1972). Tarihte ve Bugün Şamanizm, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• İnan, A. (1992). Manas Destanı, İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Kayıpov, S. (2009). Folklor Üzerine Yazılar, Ölüm Türküleri Üzerine, Bişkek.
• Orkun, Hüseyin N. (1987). Eski Türk Yazıtları, Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Ögel, B. (1989). Türk Mitolojisi 1, Ankara, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Ögel, B. (1995). Türk Mitolojisi 2, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Reichl, K. (2002). Türk Boylarının Destanları: Gelenekler, Şekiller, Şiir Yapısı, M. Ekici, (Çev.), Ankara: Türk Dil Kurumu.