Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Üst Düzey Öğrenme Düzeyini Ölçen Soru Geliştirme Öz-Yeterlik Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik

Yıl 2021, Cilt: 22 Sayı: 1, 372 - 416, 30.04.2021

Ahmet Bolat Özgen Korkmaz Sevilay Karamustafaoğlu

Öz

Çalışmanın amacı, fen bilimleri öğretmenlerinin üst düzey öğrenme düzeyini ölçen soru geliştirme öz-yeterlik ölçeği geliştirmektir. Araştırmanın evreni Türkiye’deki Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı ortaokullarda görev yapan fen bilimleri öğretmenleridir. Çalışmanın örneklemini bu öğretmenler arasından gönüllü olarak katılan 518 fen bilimleri öğretmeni oluşturmaktadır. Ölçeğin madde havuzu oluşturulurken ilk olarak alanyazın taraması yapılmıştır. 53 maddelik ölçek deneme formu oluşturulmuştur. Ölçek madde havuzu, iki fen eğitimi uzmanı, iki ölçme değerlendirme uzmanı, iki dil uzmanı, bir bilgisayar eğitimi uzmanı ve bir ölçek geliştirme uzmanının görüşüne sunulmuştur. Gerekli düzeltmeler yapıldıktan sonra ölçek deneme formu öğretmenlere yanıtlamaları için uygulanmıştır. Ölçeğin yapı geçerliğini belirlemek amacıyla açımlayıcı faktör analizi, madde-toplam korelasyon analizi ve bağımsız örneklemler için t testi yapılmıştır. Faktör analizleri sonucunda ölçekten 23 madde çıkartılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda ölçeğin tek faktörden oluştuğu belirlenmiştir. Doğrulayıcı faktör analizi yapılarak oluşan modelin veriler tarafından doğrulandığı tespit edilmiştir. Ölçeğin Croncach alfa güvenirlik değeri 0,977 olarak hesaplanmıştır. Ayrıca ölçeğin kararlılığı test-tekrar test uygulaması yapılarak hesaplanmıştır. Yapılan ve hesaplanan değerler göz önünde bulundurulduğunda ölçeğin geçerli ve güvenilir olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Geçerlik ve Güvenirlik, Fen Bilimleri Öğretmeni, Ölçek Geliştirme, Öz-yeterlik, Üst Düzey Öğrenme

Question Development Self-Efficacy Scale Measuring High Level Learning Level of Science Teachers: Validity and Reliability

Öz

The aim of the study is to develop a question development self-efficacy scale that measures science teachers' high-level learning. The population of the study are science teachers working in secondary schools affiliated to the Ministry of Education in Turkey. The sample of the study consists of 518 science teachers who voluntarily participated. While creating the item pool of the scale, the literature was first reviewed. A scale trial form with 53 items was created. The item pool of the scale was presented to the opinion of two science education specialists, two assessment experts, two language experts, a computer education expert and a scale developer. After making the necessary corrections, the scale trial form was applied to the teachers to answer them. In order to determine the construct validity of the scale, exploratory factor analysis, item-total correlation analysis and independent samples t test were used. As a result of the factor analysis, 23 items were eliminated from the scale. As a result of the exploratory factor analysis, it was determined that the scale consists of a single factor. It was determined that the model formed by confirmatory factor analysis was verified by the data. Cronbach alpha reliability value of the scale was calculated as 0.977. In addition, the stability of the scale was calculated by performing a test-retest application. Considering the values made and calculated, it was concluded that the scale is valid and reliable.

Anahtar Kelimeler

Validity and Reliability, Science Teacher, Scale Development, Self-efficacy, High Level Learning

Kaynakça

• Açıkgöz, D., Sağır, Ş. U., & Ozan, F.(2018). Araştırma sorgulamaya dayalı öğretim hakkında öğretmen tutumları ölçek uyarlama çalışması. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(11), 1-14.
• Akpınar, E., & Ergin, Ö. (2006). Fen bilgisi öğretmenlerinin yazılı sınav sorularının değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 35(172), 225-231.
• Akpınar, B., & Aydın, K. (2010). Eğitimde değişim ve öğretmenlerin değişim algıları. Eğitim ve Bilim, 32(144), 71-80.
• Anderson, L.W. (Ed.), Krathwohl, D.R. (Ed.), Airasian, P.W., Cruikshank, K.A., Mayer, R.E., Pintrich, P.R., Raths, J., & Wittrock, M.C. (2001). A taxonomy for learning, teaching, and assessing: A revision of Bloom’s Taxonomy of Educational Objectives (Com- plete edition). New York: Longman.
• Anderson, L. W., & Krathwohl, D. R. (2010). Bloom’un eğitim hedefleri ile ilgili sınıflamasının güncelleştirilmiş biçimi. Durmuş Ali Özçelik (Çev.). Ankara: Pegem Akademi.
• Ar, M. E. (2019). Fen bilimleri öğretmenlerine yönelik geliştirilen nitelikli yaşam temelli açık uçlu soru hazırlama kursunun uygulanması ve değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Ardahanlı, Ö., (2018). TEOG sınavı matematik soruları ile 8. sınıf matematik yazılı sınav sorularının yenilenmiş bloom taksonomisine göre incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Ayvacı, H. Ş., & Türkdoğan, A. (2010). Yeniden yapılandırılan bloom taksonomisine göre fen ve teknoloji dersi yazılı sorularının incelenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7(1), 13-25.
• Balcı, A. (2013). Sosyal bilimlerde araştırma: yöntem teknik ve ilkeler. (10. Basım). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: the exercise of control. New York, NY: W.H. Freeman and Co.
• Biçer, B. G., Uzoğlu, M., & Bozdoğan, A. E. (2018). Fen bilimleri öğretmenlerinin stem hakkındaki görüşlerinin belirlenmesine yönelik ölçek geliştirme çalışması. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 551-574.
• Bilgin, A., & Balbag, M. Z. (2016). Personal Professional Development Efforts Scale for Science and Technology Teachers Regarding Their Fields. Acta Didactica Napocensia, 9(2), 67-78.
• Bloom, B.S. (Ed.), Engelhart, M.D., Furst, E.J., Hill, W.H., & Krathwohl, D.R. (1956). Taxonomy of educational objectives: The classification of edu- cational goals. Handbook 1: Cognitive domain. New York: David McKay.
• Bloom, B. S., Krathwohl, D. R., & Masia, B. B. (1984). Bloom taxonomy of educational objectives. In Allyn and Bacon. Pearson Education.
• Boekaerts, M., Zeidner, M., & Pintrich, P. R. (Eds.). (1999). Handbook of self-regulation. Elsevier.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. (16.Basım). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Cansız Aktaş, M. (2019). Nitel Veri Toplama Teknikleri. H.Özmen ve O. Karamustafoğlu içinde, Eğitimde Araştırma Yöntemleri (113-136), Ankara: Pegem Akademi.
• Cansüngü Koray, Ö., & Yaman, S. (2002). Fen bilgisi öğretmenlerinin soru sorma becerilerinin bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 10(2), 317-324.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: Spss ve Lisrel uygulamaları. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Dindar, H., & Demir, M. (2006). Beşinci sınıf öğretmenlerinin fen bilgisi dersi sınav sorularının bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(3), 87-96.
• Doğan, N. (2019). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Pegem Akademi.
• Doğanay, A. (1997). Ders dinleme sırasında bilişsel farkındalıkla ilgili stratejilerin kullanımı,Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(15), 34-42.
• Durmuş, Y. T., & Ok, A. (2014). Öğretmenlerin fen ve teknoloji öğretim programına yönelik görüşleri ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elementary Education Online, 13(1).
• Ekinci, H. Y., & Köksal, E. A. (2011). İlköğretim fen ve matematik öğretmenleri için ölçme ve değerlendirme yeterlikleri ölçeğinin geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(1), 167-184.
• Erkuş, A. (2016). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme. (3.Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Eroğlu, A. (2008). Faktör analizi. Ş. Kalaycı (Ed.), SPSS Uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (ss. 321-331). Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Farr, S. (2010). Teaching as leadership: the highly effective teacher's guide to closing the achievement gap. San Francisco: John Wiley & Sons.
• Gorsuch, R. L. (1983). Factor analysis. Hillsdale: Lawrence Erlbaum Associates.
• Gül, Ş., & Sözbilir, M. (2015). Fen ve matematik eğitimi alanında gerçekleştirilen ölçek geliştirme araştırmalarına yönelik tematik içerik analizi. Eğitim ve Bilim, 40(178),85-102.
• Güneş, F. (2012). Öğrencilerin düşünme becerilerini geliştirme. Türklük Bilimi Araştırmaları, (32), 127-146.
• Hovardaoğlu, S. (2000). Davranış bilimleri için araştırma teknikleri. Ankara: Ve-Ga Yayınevi.
• Kahraman, M., & Polat, D. Fen bilimleri öğretmenlerinin laboratuvar ve öğretim sürecine ilişkin kaygı ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 757-780.
• Karasar, N. (2000). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. London and New York: Routledge.
• Kline, R.B., (2005). Principles and practice of structural equation modeling, 2nd ed, New York: Guilford Press.
• Koray, Ö., Altunçekiç, A., & Yaman, S. (2005). Fen bilgisi öğretmen adaylarının soru sorma becerilerinin bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(17), 33-39.
• Krathwohl, D.R., Bloom, B.S., & Masia, B.B. (1964). Taxonomy of educational objectives: The classifi- cation of educational goals. Handbook II: The af- fective domain. New York: David McKay.
• Kuzu, B. S. (2016). Öğretmenlerin ölçme değerlendirme sürecine yönelik tutumlarını ölçen bir ölçek geliştirme çalışması. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Lewis, A., & Smith, D. (1993). Defining higher order thinking. Theory into practice, 32(3), 131-137.
• McDonald, R. P., & Ho, M. H. R. (2002). Principles and practice in reporting structural equation analyses. Psychological Methods, 7(1), 64.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB,2018). İlköğretim kurumları fen bilimleri dersi öğretim programı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• Moon, J. A. (2004). A Handbook of Reflective and Experiential Learning Theory and Practice. London: Routledge Flamer.
• Mutlu, M., Uşak, M., & Aydoğdu, M. (2003). Fen bilgisi sorularının bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 87-95.
• Özcan, S., & Akcan, K. (2010). Fen bilgisi öğretmen adaylarını hazırladığı soruların içerik ve bloom taksonomisi'ne uygunluk yönünden incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(1), 323-330.
• Park, S., & Oliver, J. S. (2008). Revisiting the conceptualisation of pedagogical content knowledge (PCK): PCK as a conceptual tool to understand teachers as professionals. Research in Science Education, 38(3), 261–284.
• Pohlmann, J. T. (2004). Use and ınterpretation of factor analysis in the journal of educational research: 1992-2002. The Journal of Educational Research, 98(1), 14-23.
• Scherer, R. F., Wiebe F. A., Luther, D. C. & Adams J. S. (1988). Dimensionality of coping: factor stability using the ways of coping questionnaire, psychological reports. 62(3), 763-770. PubMed PMID: 3406294.
• Simpson, B.J. (1966). The classification of educational objectives: Psychomotor domain. Illinois Journal of Home Economics, 10(4), 110-144.
• Sosniak, L. A. (1994). Bloom's taxonomy. L. W. Anderson (Ed.). Chicago, IL: Univ. Chicago Press.
• Sosniak, L. A. (1994). The taxonomy, curriculum, and their relations. Bloom’s taxonomy: A forty-year retrospective, 103-125. Sönmez, V. (1993). Program geliştirmede öğretmen el kitabı. Ankara: Adım Yayıncılık.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları. 3(6). 49-74.
• Şahin, M.G., & Boztunç Öztürk, N. (2018). Eğitim alanında ölçek geliştirme süreci: Bir içerik analizi çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(1), 191-199. doi:10.24106/kefdergi.375863
• Şahinel, S. (2002), Eleştirel düşünme. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Şimşek, Ö.F., (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş. Ankara: Ekinoks.
• Taşkın, G., & Aksoy, G. (2018). Ortaöğretime geçiş sistemi ile ilgili “fen bilimleri öğretmeni görüş ölçeği” geliştirme çalışması. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 4(1), 27-41.
• Tosun, C. & Taşkesenligil, Y. (2015). The instruments used in science education in Turkey: a descriptive content analysis. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 364- 383.
• Turgut, M. F., & Baykul, Y. (2012). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Pegem Akademi.
• Woolfolk, A. E., Winne, P. H., Perry, N. E., & Shapka, J. (2009). Educational psychology (4th Canadian ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson Education.