REHBER ÖĞRETMENLERİN REHBER ÖĞRETMEN (PSİKOLOJİK DANIŞMAN) KAVRAMINA İLİŞKİN ALGILARININ METAFOR ANALİZİ YOLUYLA İNCELENMESİ

Yıl 2013, Cilt: 21 Sayı: 3, 883 - 918, 15.07.2016

Taner Altun Fatih Camadan

Öz

Bu araştırmanın amacı; rehber öğretmenlerin rehber öğretmen (psikolojik danışman) kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesidir. Araştırmanın problemi ve toplanan verilerin özellikleri dikkate alındığında nitel ve nicel araştırma yöntemleri birlikte kullanılmıştır. Araştırma 2011-2012 eğitim-öğretim yılında Rize il merkezi ve ilçelerinde görev yapmakta olan 98 rehber öğretmenle yapılmıştır. Katılımcıların ifadeleri incelendiğinde ürettikleri metaforların metafor sayısına göre sırasıyla Yol Gösteren, Fark ettiren, Geliştiren, Önemli, Koşulsuz Kabul Eden, Problem Çözen, Abartılan, Rahatlatan, Arabulucu, Lider, Belirsiz ve Bilgi Veren kavramsal kategorileri altında toplanabildiği görülmüştür. Elde edilen bulgular ışığında bu konuda yöneticiler, öğretmenler, öğrenciler de ve velilerle araştırmalar yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Rehber öğretmen, Psikolojik danışman, Metafor analizi

EXAMINATION OF COUNSELING TEACHERS’ PERCEPTIONS ON SCHOOL COUNSELOR (PSYCHOLOGICAL COUNSELOR) CONCEPT THROUGH METAPHOR ANAYLYSIS

Öz

The main purpose of this study is determined as examination of counseling teachers’ perceptions of school counselor (psychological counselor) concept through metaphor analysis. When the research problem and the properties of gathered data are taken into consideration, both qualitative and quantitative research methods have been tried to be utilized. This study has been performed with 98 school counselors who work in Rize city center and in its districts in 2011-2012 academic years. When the statements of the participants are examined, it is seen that metaphors which they produce can gather under twelve different conceptual categories. Guide This category is followed by the categories below according to the produced metaphor number: The one who guides, The one who raises awareness, The one who makes development, Important, The one who accepts unquestioned, The one who solves problems, The one who is exaggerated, The one who makes you relax, Mediator, Leader, Ambiguous and Information Source. Consequently, in this regard studies can be conducted with administrators, teachers, students and parents.

Anahtar Kelimeler

School counselor, Psychological counselor, Metaphor analysis

Kaynakça

• Ada, Ş. (1990). Trabzon ili ortaöğretim okullarında yürütülmekte olan rehberlik hizmetlerinin de- ğerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Akbaş, S. ve Çam, S. (2003). Okullarda psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin yü- rütülmesinde oluşturulan işbirliğinin incelenmesi. VII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Bildiri Özetleri, 9-11 Temmuz, İnönü Üniversitesi, Malatya, Ankara: Cantekin Matbaası.
• Akın, B. (2007). Rehber öğretmenlerin görevlerine ilişkin öğretmenlerin beklentileri ve algı- ları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Akman, Y. (1992). İlköğretim düzeyindeki öğrencilerin rehberlik gereksinimleri. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 1(3), 4-6.
• Aktepe, İ. (2008). Rehber öğretmenlerin yönetici ve öğretmenlerden mesleki beklentileri (Ya- yınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Altıntaş, E. (2010). Çağdaş eğitim sisteminde öğrenci kişilik hizmetleri ve rehberlik. İçinde G. Can (Ed.). Psikolojik Danışma ve Rehberlik (11. Baskı). Ankara: PegemA.
• Aluede, O. & Egbochuku, E. (2007). The influence of personal characteristics on second- ary school teachers’ beliefs about school guidance and counseling programs. Education, 127(3), 440-446.
• Ametea, E. S., & Clark, M. A. (2005). Changing schools, changing counselors: A qualitative study of school administrators’ conceptions of the school counselor role. Professional School Counseling, 9(1), 16-27.
• ASCA (2009). Amerikan Okul Psikolojik Danışmanlar Birliği (American School Counselor Association). http://www.schoolcounselor.org/content.asp?contentid=240 (Adresinden 07.05.2012 tarihinde indirilmiştir).
• Aydın, F. (2010). Ortaöğretim öğrencilerinin coğrafya kavramına ilişkin sahip oldukları me- taforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(3), 1293-1322.
• Aydın, G. A. (1987).Öğrencilerin psikolojik danışma ve rehberlik uygulamalarına ilişkin algı ve beklentileri. Eğitim ve Bilim, 12(65), 61-69.
• Aydın, İ., Arastaman, G. & Akar, F. (2011). Türkiye’de ilköğretim okulu yöneticileri ile rehber öğretmenler arasındaki çatışma kaynakları. Eğitim ve Bilim, 36 (160), 199-212.
• Aydoğdu, E. (2008). İlköğretim okullarındaki öğrenci ve öğretmenlerin sahip oldukları okul algıları ile ideal okul algılarının metaforlar (mecazlar) yardımıyla analizi (Yayınlanmamış yük- sek lisans tezi). Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Başaran, M. (2008). İlköğretim okullarındaki yönetici ve sınıf rehber öğretmenlerinin psikolo- jik danışma ve rehberlik faaliyetlerinden beklentileri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Boyacı, A. (2009). İlköğretim okulu öğretmenlerinin eğitim planlaması süreçlerine yönelik kul- landıkları metaforlar. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 21, 111-123.
• Burnham, J. J. & Jackson, C. M. (2000). School counselor roles: Discrepancies between actu- al practice and existing models. Professional School Counseling, 4(1), 41-49.
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yönetici görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
• Corey, G. (2005). Psikolojik danışma, Psikoterapi Kuram ve Uygulamaları (Yedinci Baskı). Ankara: Mentis.
• Çam, S. (2010). Okullarda rehberlik hizmet alanları-birimleri. İçinde G. Can (Ed.). Psikolojik Danışma ve Rehberlik (11. Baskı). Ankara: PegemA.
• Çetinkaya, B. (2009). Rehberlikte temel kavramlar. İçinde B. Aydın (Ed.). Rehberlik. (2. Bas- kı) Ankara: Pegem A.
• Dilekmen, M. (2010). Rehberliğin başlıca türleri. İçinde G. Can (Ed.). Psikolojik Danışma ve Rehberlik (11. Baskı). Ankara: PegemA.
• Doğan, S. (2000). Pratik bir sınıf rehberlik ve psikolojik danışma programı. Eğitim Yönetimi Dergisi, 6 (21), 125-140.
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri (2. Baskı). Ankara: Anı.
• Erkan, S. (1997). İlköğretim öğrencilerinin rehberlik ihtiyaçlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma. Eğitim Yönetimi, 3, 333-406.
• Erkan, S. (2001). Okul psikolojik danışma ve rehberlik programlarının hazırlanması. Ankara: Nobel.
• Ersoy, A. & Türkkan, B. (2009). İlköğretim öğrencilerinin resimlerinde internet algısı. İlköğ- retim Online, 8(1), 57-73.
• Ginter, E., Joseph J.S. & Norman P. (1990). The elemantary school counselor’s role: Percep- tions of teachers, The School Counselor, 38(1), 19-23.
• Gögen, H. (1997). Okul Rehberlik Bürolarının Rolü (Eğitim Programları İçinde Yer Alan Lise 1. Sınıflarda Gerçekleşme Düzeyi) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniver- sitesi, Kocaeli.
• Güven, B. & Güven, S. (2009). İlköğretim öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde metafor oluş- turma becerilerine ilişkin nicel bir inceleme. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17 (2), 503-512.
• Güven, M. (2005). İlköğretimde çocuğu olan velilerin çocuklarının okullarındaki psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine ilişkin algı ve beklentileri. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
• Hackney, H. & Cormier, S. (2008). Psikolojik Danışma İlke ve Teknikleri: Psikolojik Yardım Süreci El kitabı (Çev. Ergene, T. & Aydemir Sevim, S.). Ankara: Mentis.
• Hamamcı, Z., Murat, M. ve Çoban, A. (2004). Gaziantep’teki okullarda çalışan psikolojik danışmanların mesleki sorunlarının incelenmesi. (Bildiri kitabında özet basılan bildiri). XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, Malatya.
• İlgar, L. (2010). Rehberlikte hizmet alanları-servisleri. İçinde E. İşmen Gazioğlu ve Ş. Mertol İlgar (Ed.). Öğretmen ve Öğretmen Adayları İçin Rehberlik (2. Baskı). Ankara: PegemA.
• Kalın, Ş. (1999). Ankara ili ilköğretim okullarında görevli rehber öğretmenlerin “ilköğre- timde rehberlik” konusundaki görüşleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Karakuş, S. (2008). İlköğretim okullarında çalışan psikolojik danışmanların sınıf öğretmen- leri ve sınıf rehber öğretmenleriyle yaptıkları konsültasyon çalışmalarının incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Kepçeoğlu, M. (1999). Rehberlik ve psikolojik danışma. Ankara: Alkım.
• Kızıl, D. (2007). Ortaöğretim kurumlarındaki rehber öğretmenlerin ve sınıf rehber öğretmen- lerin sınıf içi rehberlik etkinlikleri ile ilgili görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Koç, M. (2010). Psikolojik danışma ve rehberlikte başlıca hizmet türleri. İçinde M. Güven (Ed.). Psikolojik Danışma ve Rehberlik (3. Baskı). Ankara: Anı.
• Kurt, B. (2003). Ortaöğretim kurumlarında eğitsel rehberlik hizmetlerinin uygulama ve de- ğerlendirme boyutları açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ata- türk Üniversitesi, Erzurum.
• Kutlu, M. & Güven, M. (2002). Özel ve resmi ilköğretim okulu öğrencilerinin öğretmenle- rinden bekledikleri ve gözledikleri rehberlik davranışları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(18), 15-24.
• Kuzgun,Y. (2009). Rehberlik ve psikolojik danışma (10. Baskı). Ankara: Nobel.
• Maluwa-Banda D. W. (1998). School counselors’ perception of a guidance and counseling programme in Malawi’s secondary schools. British Journal of Guidance and Counseling, 26(2), 287-295.
• M.E.B. (2001). Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliği. http://mevzuat.meb. gov.tr/html/68.html (Adresinden 09.05.2012 tarihinde indirilmiştir).
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Nazlı, S. (2007). Okul yöneticilerinin rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini algılama- ları. Eğitim Araştırmaları, 26, 155-166.
• Ocak, G. ve Gündüz, M. (2006). Eğitim fakültesini yeni kazanan öğretmen adaylarının öğ- retmenlik mesleğine giriş dersini almadan önce ve aldıktan sonra öğretmenlik mesleği hakkındaki metaforlarının karşılaştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 293-311.
• Onur, M. (1997). Giresun ili merkez liselerindeki yönetici, öğretmen ve öğrencilerin rehberlik anlayışlarının incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üni- versitesi, Trabzon.
• Özan, M. B. & Özdemir, T. Y. (2010). Metaphors suggested by teachers and students on the concept of school health. African Journal of Business Management, 4(2), 191-202.
• Öztürk, Ç. (2007). Sosyal bilgiler, sınıf ve fen bilgisi öğretmen adaylarının ‘coğrafya’ kavra- mına yönelik metafor durumları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Der- gisi (KEFAD),8(2), 55-69.
• Paskal, K. (2001). Okul yöneticilerinin (ilköğretim okulu müdürlerinin) bu okullarda görev yapan rehber öğretmenlerin görevleri ve rehberlik hizmetleri ile ilgili bilinçlilik düzeyleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Pişkin, M. (1989). Orta dereceli okullarda görevli yönetici, öğretmen ve danışmanların ideal ve gerçek danışmanlık görevleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Polat, C. (2007). İlköğretim okulları sekizinci sınıf öğrencilerinin okul psikolojik danışma ve rehberlik servisinden yararlanma düzeylerinin belirlenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Poyraz, A. (1993). Ankara ortaöğretim kurumlarında personelin rehberlik hizmetleri ile ilgi- li görevleri kabullenme durumu (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Poyraz, C. (2007). Orta dereceli okullarda yürütülen rehberlik hizmetleri üzerine bir araştır- ma (Yayınlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği (2006). Psikolojik danışma ve rehberlik alanında çalışanlar için etik kurallar (6. Baskı). TÜRK PDR-DER.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının ‘öğretmen’ kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
• Saban, A. (2008). İlköğretim I. kademe öğretmen ve öğrencilerinin bilgi kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. İlköğretim Online, 7(2), 421-455.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip olduğu me taforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• Saylan, N. ve Gürkan, U. (2002). Rehberlik hizmetleri yönetmeliğine göre rehberlik hizmetle- rinin değerlendirilmesi (Bildiri kitabında özet basılan bildiri). VII. Eğitim Bilimleri Kong- resi, 9-11 Eylül 1998, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Şahin, C. (2010). Eğitim sürecinde öğrenci kişilik hizmetleri ve rehberlik. İçinde M. Güven (Ed.). Psikolojik Danışma ve Rehberlik (3. Baskı). Ankara: Anı.
• Sundin, K. (2005). Developmental guidance program needs as perceived by students and staff at falls high school in international falls (Unpublished master thesis). The Graduate School University of Wisconsin-Stout, Minnesota.
• Tan, H. (1992). Psikolojik danışma ve rehberlik. İstanbul: Milli Eğitim.
• Tatlılıoğlu, K. (1999). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık servisinden beklentiler üzerine bir araştırma (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Tokalı, H. (2007). 9. sınıf rehberlik programının (sınıf öğretmenleri için) rehber öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Ünal, A., Yıldırım, A. & Çelik, M. (2010). İlköğretim okulu müdür ve öğretmenlerinin velilere ilişkin algılarının analizi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, 260- 272.
• Vail, K. ( 2005). What do counselors do?. American School Board Journal, 192(8), 24–27.
• Weade, R. & Ernst, G. (1990). Pictures of life in classrooms, and the search for metaphors to frame them. Theory into Practice, 29(2), 133-140.
• Yeşilyaprak, B. (2003). Eğitimde rehberlik ve psikolojik danışmanlık hizmetleri. Ankara: Nobel.
• Yıldırm, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yumrutaş, A. (2006). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin rehberlik görevleriy- le ilgili görüş ve uygulamalarının incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yedi- tepe Üniversitesi, İstanbul.
• Yüksel-Şahin, F. (2002). Bazı değişkenlerin yönetici adaylarının, okul psikolojik danışmanla- rından görev beklentileri düzeylerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 27(123), 13-21.
• Zalaquett, C. P. (2005). Principals’ perceptions of elementary school counselors’ role and functions. Professional School Counseling, 8(5), 451-457.