Analysis of Teacher Candidates Career Decisions from Career Barriers and Career Future Perspective

Yıl 2020, Cilt: 28 Sayı: 2, 613 - 629, 20.03.2020

Hazel Duru Mustafa Bayraktar , Filiz Gültekin

https://doi.org/10.24106/kefdergi.693421

Cited By: 4

Öz

The increasing options of complex work life and expanding professions, as well as the career decision process today are challenging. Individuals can face various barriers that can impact their career future and their whole life. Although factors such as culture, gender, education policies, and occupational development levels change between societies, these factors are generally affect careers. Additionally, lifestyle, socio-economic level, value, skills, and interest of individuals both support career decisions and may also create certain barriers. When all these variables are combined, a career decision can be challenging. In this study, the purpose is to consider the career decisions of teacher candidates in terms of perceived career barriers and career futures. For data collection, the Career Decision Scale, Perceived Career Barriers Scale and Career Future Scale were applied to a total of 499 students in the education faculties of two public universities among which 383 were female and 116 were male. Based on the t-test results, it is found that unconscious career decisions and the environmental factors are sub-dimensions of the career decision scale; all subdimensions of career barriers and the knowledge sub-dimension of career futures are in favour of male participants while the optimism sub-dimension of career futures is in favour of female participants. Based on the Pearson correlation analysis results, a significant relationship was identified between the career decision sub-scale scores and the sub-scale scores of perceived career barriers and career future scales. Additionally, based on a multiple regression analysis, in perceived career-barrier scale factors such as gender discrimination, factors related with skill and lack of interest, lack of motivation and insufficient preparation, effects of family and environment predicted 65% of the scale and in career barriers scale, career compatibility predicted 65% of total variance of career decisions.

Anahtar Kelimeler

career, career barriers, career decision, career futures, teacher candidates

Öğretmen Adaylarının Kariyer Kararlarının Algılanan Kariyer Engelleri ve Kariyer Geleceği Açısından İncelenmesi

Öz

Günümüzde karmaşıklaşan iş yaşamında seçeneklerin artması ve uzmanlık alanlarının gelişmesiyle beraber kariyer kararı süreci zorlaşmaktadır. Kültür, cinsiyet, eğitim politikaları ve mesleklerin gelişim düzeyleri gibi faktörler toplumdan topluma değişiklik gösterse de genel anlamda kariyer üzerinde etkili olmaktadır. Bunun yanı sıra bireylerin yaşam tarzı, sosyoekonomik düzeyi, değer, yetenek ve ilgileri bir yandan kariyer kararını desteklerken diğer yandan da bazı engeller oluşturabilmektedir. Bütün bu değişkenler bir araya geldiğinde kariyer kararı vermek zor bir hale gelmektedir. Bu çalışmada, öğretmen adaylarının kariyer kararlarının algılanan kariyer engelleri ve kariyer geleceği açısından ele alınması amaçlanmıştır. Verilerin toplanması amacıyla iki devlet üniversitesinin eğitim fakültesinde öğrenim gören 383’ü kadın, 116’sı erkek olmak üzere toplam 499 öğrenciye Kariyer Kararı Ölçeği, Algılanan Kariyer Engelleri Ölçeği ve Kariyer Geleceği Ölçeği uygulanmıştır. Yapılan t testi sonuçlarına göre Kariyer Kararı Ölçeği’nin bilinçsiz kariyer kararı ve çevresel etmenler alt boyutlarında, Algılanan Kariyer Engelleri Ölçeğinin tüm alt boyutlarında ve Kariyer Geleceği Ölçeği’nin bilgi alt boyutunda erkeklerin lehine, iyimserlik alt boyutunda ise kadınların lehine anlamlı düzeyde farklılık bulunmuştur. Pearson korelasyon analizi sonucunda ise kariyer kararı alt ölçek puanları ile algılanan kariyer engelleri ve kariyer geleceği ölçeklerinin alt ölçek puanları arasında anlamlı ilişki tespit edilmiştir. Ayrıca çoklu regresyon analizine göre Algılanan Kariyer Engelleri Ölçeğinde cinsiyet ayrımcılığı, yetenek ve ilgi azlığı ile ilgili etmenler, motivasyon eksikliği ve yetersiz hazırlanma, aile ve çevre etkisi alt ölçek puanları ile kariyer engelleri ölçeğinin kariyer uyumluluğu alt ölçek puanı kariyer kararındaki toplam varyansın %65 yordamaktadır.

Anahtar Kelimeler

kariyer, kariyer engelleri, kariyer geleceği, kariyer kararı, öğretmen adayları

Kaynakça

• Akoğlan-Kozak, M. ve Dalkıranoğlu, T. (2013). Mezun öğrencilerin kariyer algılamaları: Anadolu Üniversitesi örneği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 41-52. Ann-Yi, S. (2010). Predictors of career decision-making self-efficacy in Asian American college students (Unpublished doctoral dissertation). University of Houston, Houston. Aytaç, S. (2005). Çalışma Yaşamında Kariyer. (1. Baskı), İstanbul: 4 Nokta Matbaacılık. Aytekin, A. (2005). Meslek seçimini etkileyen sosyo-ekonomik ve kültürel faktörler Isparta örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta. Ayık, Y. Z., Özdemir, A. ve Yavuz, U. (2007). Lise türü ve mezuniyet başarısının kazanılan fakülte ile ilişkisinin veri madenciliği tekniği ile analizi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 441-454. Bacanlı, F. ve Sürücü, M. (2011). İlköğretim öğrencilerinin kariyer gelişimleri ile ebeveyne bağlanmaları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(4), 679-700. Balın, E. (2008). The role of perceived career barriers and gender in predicting commitment to career choices of university students (Unpublished Master’s Thesis). Middle East Technical University, The graduate School of Social Sciences, Ankara. Betz, N. E. (2000). Self-efficacy theory as a basis for career assessment. Journal of CareerAssessment, 8(3), 205-222. Bozgeyikli, H., Bacanlı, F. ve Doğan, H. (2009). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin mesleki karar verme yetkinliklerinin yordayıcılarının incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21. Büyükgöze-Kavas, A. (2011). Testing a model of career indecision among university students based on social cognitive career theory (Unpublished Doctorate Thesis). Middle East Technical University, The graduate School of Social Sciences, Ankara. Büyükgöze-Kavas, A. (2012). Kariyer Karar Ölçeği’nin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(38), 159-168. Camadan, F. ve Sezgin, F. (2012). İlköğretim okulu müdürlerinin okul rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşleri üzerine nitel bir araştırma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (38), 199-211. Cardoso, P., and Marques, J. F. (2008). Perception of career barriers: The importance of gender and ethnic variables. International Journal forEducational and Vocational Guidance, 8, 49-61. Cenkseven, F., Kırdök, O. ve Işık, E. (2008, April). Investigating career decisions of high school students regarding to their parenting and parent attachment styles. Paper presented at the International Congress of Counseling, Istanbul, Turkey. Creed, P. A., Patton, W. and Bartrum, D. (2004). Internal and external barriers, cognitivestyle, and the career development variables of focus and indecision. Journal of Career Development, 30(4), 277-294. Crespin, A. C. (2006). Contributors to college women’s career decision-making self-efficacy: Support, barriers, and coping (Unpublished doctoral dissertation). Fordham University, New York. Crites, J. O. (1969). Vocational Psychology. New York: McGraw-Hill. Conner, N.L. and Sharp, W. L. (1992). Restructuring schools: Will there be a place for women? 3 Mayıs 2006 tarihinde http: search-epnet.com adresinden alınmıştır. Constantine, M. G., Wallace, B. C., and Kindaichi, M. M. (2005). Examining contextual factors in the career decision status of African-American adolescents. Journal of CareerAssessment, 13(3), 307-319. Çakır, M. A. (2003). Bir mesleki grup rehberliği programının lise öğrencilerinin mesleki kararsızlık düzeylerine etkisi (Doktora tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Çakır, M. A. (2011). Meslek Seçimi, Mesleki Karar ve Mesleki Karasızlık. Ankara: Anı Yayıncılık. Çelikten, M. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(19), 207- 237. Çınar, Ç. (2011). Lise son sınıf öğrencilerinin meslek seçimi kararlarında benlik algısının önemi (Yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Çimen, M. (1998) Cinsiyet ve bazı sosyo- ekonomik değişkenlerin lise öğrencilerinin mesleki ilgilerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Doğan, H. ve Bozgeyikli H. (2014). İşsizlik Sorununa Farklı Bir Bakış Açısı: Kariyer Engelleri, II. Uluslararası İş ve Meslek Danışmanlığı Kongresi, Antalya, The Proceedings Book, 97-105. Edwards, K. and Quinter, M. (2011). Factors Influencing Students Career Choices among Secondary School students in Kisumu Municipality, Kenya. Journal of Emerging Trends in Educational Research and Policy Studies (JETERAPS), 2(2), 81-87. Erdemir, N. (2010). Fizik öğretmeni adaylarının bölümü tercih nedenleri ve mekanik konularında akademik başarı düzeylerine etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 1-14. Genç, G., Kaya, A. ve Genç, M. (2007). İnönü Üniversitesi tıp fakültesi öğrencilerinin mesleki seçimini etkileyen faktörler. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(14), 49-63. Gushue, G. V., Clarke, C. P., Pantzer, K. M., and Scanlan, K. R. (2006). Self efficacy, perceptions of barriers, vocational identity, and the career exploration behavior of Latino/a high school students. The Career Development Quarterly, 54(4), 307-317. Hamamcı, Z. ve Esen Çoban, A. (2007). Mesleki olgunluk ve mesleki kararsızlığın akılcı olmayan inançlarla ilişkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(27), 31-42. Hamamcı, Z. ve Hamurlu, M. K. (2005), Anne babaların meslek gelişimine yardımcı olmaya yönelik tutumları ve bilgi düzeylerinin çocuklarının mesleki kararsızlıkları ile ilişkisi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (10). Havighurst, R. J. (1956). Research on the developmental-task concept. The University of Chicago Press, 64, 215-223. Hawkins-Breaux, A. (2004). The impact of cooperative education participation on career indecision, career decision-making self-efficacy and career decision making style among college students (Unpublished doctoral dissertation). The Temple University, Philadelphia. Kalafat, T. (2012). Kariyer Geleceği Ölçeği (KARGEL): Türk örneklemi için psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (38), 169-179. Kelly, R. R., and Hatcher, T. (2013). Decision-making self-efficacy and barriers in career decision making among community college students. Community College Journal of Research and Practice, 37(2), 103-113. Kesici, Ş. (2007). Ortaöğretim Öğrencilerinin Anne Baba Tutumlarının ve Rehberlik İhtiyaçlarının Mesleki Karar Verme Zorluklarını Yordaması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 329-339. Kuzgun, Y. (2006). Meslek Gelişimi ve Danışmanlığı. Ankara: Nobel Yayınları. Kuzgun, Y. (2008). Meslek Danışmanlığı: Kuramlar Uygulamalar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Korkut-Owen, F. (2008), “Meslek Seçimi, Önemi ve Meslek Seçimini Etkileyen Etmenler, Kariyer Yolculuğu”, (Ed. R.Özyürek), Avrupa Rehberlik Merkezi (Euroguidance), Ankara. Lee, S. A., and Park, H. S. (2012). Influence of temporal distance on the perceived importance of career-related self efficacy and outcome expectations. Journal of Career Development Quarterly, 60(3), 194-206. Lent, R. W., Brown, S. D. and Hackett, G. (1994). Toward a unifying socia lcognitive theory of career and academic interest, choice and performance. Journal of Vocational Behavior, 45, 79–122. Lent, R. W., Brown, S. D., and Hackett, G. (2002). Social cognitive career theory. In. D. Brown (Ed.). Career Choice and Development, (pp. 255-311). John Wiley and Sons. London, M. (2014). Career barriers: How people experience, overcome, and avoid failure. New York: Psychology Press. Lowman, R. L. (1992). The Clinical Practice of Careeer Assessment: Interest, Ability and Personality. Washington DC: American Psycohlogical Association (Third edition). Lopez, F. G. and Ann-Yi, S. (2006). Predictors of career indecision in three racial/ ethnic groups of college women. Journal of Career Development, 33, 29-46 Mann, L., Harmoni, R. and Power, C. (1989). Adolescent decision-making: The development of competence. Journal of Adolescence, 12, 265-278. Mansor, M. and Rashid, A. M. (2013). Career indecision: A cross-sectional survey among students of National Youth Skills Training Institutes. Middle-East Journal of Scientific Research, 17(8), 1073-1079. Osipow, S. H. (1999). Acessing career indecision. Journal of Vocational Behavior, 55, 147–154. Patton, W., Creed, P. A., and Watson, M. (2003). Perceived work related and non work related barriers in the career development of Australian and South African adolescents. Australian Journal of Psychology, 55(2), 74-82. Pekkaya, M ve Çolak, N. (2013). Üniversite öğrencilerinin meslek seçimlerini etkileyen faktörlerin önem derecesinin AHP ile belirlenmesi. International Journal Of Social Science, 6(2), 797-218. Pişkin, M. (2002). Çocuğun Kariyer Planlamasında Ailenin Rolü içinde: 2001 yılı Aile Raporu. (s.245-272). Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları. Quimby, J. L., and O'Brien, K. M. (2004). Predictors of student and career decision making self efficacy among on traditional college women. The Career Development Quarterly, 52(4), 323-339. Raque-Bogdan, T.L., Klingaman, E.A., Martin, H. M. and Lucas, M.S. (2012). Career-related parent support and career barriers: An ınvestigation of contextual variables. The Career Development Quarterly, 61, 333-359. Robberts, S. (2002). Parents. University of Minnesota, Counseling and Career Services. http://www.crk.umn.edu/people/services/CAREER/parents.html adresinden alındı. Rottinghaus, P. J., Day, S. X. and Borgen, F. H. (2005). The Career Futures Inventory: A measure of career related adaptability and optimism. Journal of CareerAssessment, 13(1), 3-24. Saka, N., and Gati, I. (2007). Emotional and personality-related aspects of persistent career decision-making difficulties. Journal of Vocational Behavior, 71, 340 –358. Saunders, D. E., Peterson, G. W., Sampson, J. P. and Reardon, R. C. (2000). Relation of depression and dysfunctional career thinking to career indecision. Journal of Vocational Behavior, 56, 288-298. Savickas, M. L. (2005). The theory and practice of career construction. (Ed. S. D. Brown, and R. W. Lent). Career development and counseling: Putting theory and research to work (pp. 42-70). New York: Wiley. Sarıkaya, M. (1998). Öğrencilerin endüstri meslek liselerine olan taleplerini etkileyen etmenler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Sarıkaya, T. ve Khorshid, L. (2009). Üniversite öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen etmenlerin incelenmesi: Üniversite öğrencilerinin meslek seçimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 393-423. Simpson, R. (1997). Have the choice of profession is one of the turning points in the lives of individuals. Times changed career barriers and the token women manager. British Journal of Managemnet, 8, 121-130. Swanson, J. L., and Woitke, M. B. (1997). Theory into practice in career assessment for women: Assessment and interventions regarding perceived barriers. Journal of CareerAssessment, 5(4), 443-462. Swanson, J. L., and Tokar, D. M. (1991). College students’ perceptions of barriers to career development. Journal of Vocational Behavior, 38, 92-106. Sürücü, M. (2011). Mesleki seçim hedeflerinin kariyer engelleri ve sosyal bilişsel değişkenler tarafından yordanmasına ilişkin bir model sınaması (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara. Taylor, K. M. (1982). An investigation of vocational indecision in college students: Correlates and moderators. Journal of Vocational Behavior, 21, 318- 329. Tien, H. L. S., Wang, Y. F., and Liu, L. C. (2009). The role of career barriers in high school students' career choice behavior in Taiwan. The Career Development Quarterly, 57(3), 274-288. Tokar, D. M., Withrow, J. R., Hall, R. J. and Moradi, B. (2003). Psychological separation, attachment security, vocational self-concept crystallization, and career indecision: A structural equation analysis. Journal of Counseling Psychology, 50, 3-19. Öğüt, A. (2006). Türkiye’de kadın girişimciliğin ve yöneticiliğin önündeki güçlükler: Cam tavan sendromu. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 1(1), 56-78. Özsoy, O. (2003). Değişen İş Dünyasında Meslek Seçimi: Geleceğin Meslekleri. (2. Baskı). İstanbul: Hayat Yayıncılık. Özyer, K. ve Azizoğlu, Ö. (2014). İş hayatında kadınların önündeki cam tavan engelleri ile algılanan örgütsel adalet arasındaki ilişki. AİBÜ-İİBF Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 95-106. Özyürek, R. (1995). Fen bilimleri alanını seçen öğrencilerin kariyer yetkinlik beklentisi ile kariyer seçenekleri zenginliği ve üniversiteye giriş sınavlarındaki performansları arasındaki ilişkiler (Yayınlanmamış doktora tezi). Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çukurova Üniversitesi, Adana. Ulaş, Ö. ve Kızıldağ, S. (2018). Kariyer Engelleri Ölçeği’nin (KEÖ) geliştirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1-15. Ulaş, Ö., ve Özdemir, S. (2018). Üniversite son sınıf öğrencilerinde algılanan kariyer engellerinin yordayıcıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(3), 672-688. Usluer, L. (2000). Kadın öğretmenlerin yönetici konumlara yükseltilmeme nedenleri konusundaki öğretmen ve yönetici görüşlerinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara. Uzer, A. S. (1987). Lise öğrencilerinin yükseköğretim programlarını tercihleri ile kendi yetenek, ilgi ve mesleki olgunluk düzeyleri arasındaki ilişkiler (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Vupa, Ö. ve Gürünlü Alma, Ö. (2008). Doğrusal regresyon çözümlemesinde çoklu bağlantı probleminin sapan değer içeren küçük örneklemlerde incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi, 31, 97-107. Yayla, A. ve Bacanlı, F. (2011). An examination of the relationships between career development and decision making styles of 8th grade students. İlköğretim Online, 10(3), 1148-1159. Yeşilyaprak, B. (2014). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığına giriş. Mesleki Rehberlik ve Kariyer Danışmanlığı Kuramdan Uygulamaya (5. Baskı) içinde (ss. 2-39). Ankara: Pegem Akademi. Yiğit, A. (2005). Lise öğrencilerinin karar verme davranışlarının bazı değişkenlere göre yordanması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. Yusupu, R. (2015). Üniversite öğrencilerinde kariyer kararları ile mükemmeliyetçilik, öğrenme motivasyonu ve akademik başarı arasındaki ilişkiler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir. Ziebell, J. L. C. (2010). Promoting viable career choice goals through career decision-making self-efficacy and career maturity in Inner-City high schoo lstudents: A test of social cognitive career theory (Unpublished doctoral dissertation). University Of Minnesota, Minnesota, MN.