İLKÖĞRETİM BİRİNCİ KADEME DÜZEYİNDE ÇEVRE İÇERİKLİ DERS KAZANIMLARININ DİSİPLİNLER ARASI YAKLAŞIM AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 29 Sayı: 2, 306 - 325, 25.05.2021

Arefe Yurttaş , Eda Erdaş Kartal , Atila Çağlar

https://doi.org/10.24106/kefdergi.699761

Öz

Çevre; sosyal, kültürel, psikolojik, ekonomik ve toplumsal pek çok alanla ilgili disiplinler arası bir çalışma alanıdır. Dolayısıyla çevre eğitiminde planlanacak bir çalışmanın başarısı bu disiplinleri de göz önüne alarak çalışmaya yön verilmesini gerektirir. Çevre ve çevre sorunlarının hayatımızdaki birçok alanı etkilemesi sebebiyle, eğitim programlarındaki çevre eğitiminin disiplinler arası bir yaklaşımla ele alınması gerekmektedir. Araştırmada ilköğretim birinci kademe ders öğretim programlarındaki çevre içerikli kazanımlar, disiplinler arası yaklaşıma dayalı olarak diğer disiplinlerle ilişkilendirme bağlamında incelenmiştir. Çalışma nitel araştırma olup verilerin analizinde doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. İlköğretim birinci kademe seviyesinde çevre içerikli kazanımların sayısı 95 olarak tespit edilmiştir. İlköğretim birinci kademe ders öğretim programlarındaki çevre içerikli kazanımların Hayat Bilgisi, Fen Bilimleri, Sosyal Bilgiler gibi bazı derslerde yoğunlaştığı, bu kazanımların bazı derslerin öğretim programında ise hiç yer almadığı tespit edilmiştir. Tespit edilen kazanımların diğer disiplinlerdeki kazanımlarla ilişkilendirilme düzeyinin zayıf olduğu görülmüştür. Ayrıca öğretim programında çevre içerikli kazanımların disiplinler arası bir yaklaşımla ele alınması gerekliliği konusunda net bir açıklamaya rastlanmamıştır. Araştırma ilköğretim birinci kademe seviyesinde öğretim programlarındaki çevre içerikli kazanımların disiplinler arası yaklaşım açısından yetersiz olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

çevre eğitimi, disiplinler arası yaklaşım, ilköğretim, eğitim, öğretim programı

Investigation of Environmental Related Course Gains at the First Level of Primary Education in Terms of Interdisciplinary Approach

Öz

Purpose: Environment is an interdisciplinary research field related to many social, cultural, psychological, economic and social fields. Therefore, the success of a study to be planned in environmental education requires directing the study by considering these disciplines. Since environment and environmental problems affect many areas in our lives, environmental education in education programs should be handled with an interdisciplinary approach. In the research, environmental related gains in primary education curriculum were examined in the context of associating with other disciplines based on integrated interdisciplinary approach.
Design/Methodology/Approach: The study is qualitative research and document analysis method was used in the analysis of the data.
Findings: The number of environmental related gains at primary level was determined to be 96. It has been determined that the environmental related gains in primary education curriculum are concentrated in some courses such as Life Science, Science and Social Studies, and these gains are not included in the curriculum of some courses. It has been observed that the level of association of the determined gains with other disciplines is weak. In addition, no clear explanation has been found in the curriculum about the necessity of handling environmental related gains with an interdisciplinary approach.
Highlights: The research shows that environmental gains in primary education curriculum are insufficient in terms of integrated interdisciplinary approach.

Anahtar Kelimeler

Environmental education, Interdisciplinary approach, Primary education Education, Curriculum

Kaynakça

• Akınoğlı, O. & Sarı, A. (2009). İlköğretim programlarında çevre eğitimi. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 60, 5-29.
• Aydınlı, B. (2019). Do population and economic growth really effects pollution? Social Scientific Centered Issues, 1, 43–51.
• Bowen, G. A. (2009). Document Analysis as a Qualitative Research Method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
• Çoban, A. (2014). Doğa toplum ve yöntem. H. Reyhan, A. Mutlu, H. H. Doğan, A. S. Reyhan (Ed.), Sosyal çevre bilimleri (s. 37-55), Ankara: Siyasal.
• Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nasıl olmalıdır? Çevre ve İnsan Dergisi, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın Organı. Sayı 65/66. 2006/25 Ankara.
• Focht, W. & Abramson, C. I. (2009). The Case for Interdisciplinary Environmental Education and Research. American Journal of Environmental Sciences, 5 (2), 124-129. Date accessed: 26.04.2011, http://www.doaj.org/
• Güney, E.(2003). Çevre ve İnsan(Toplum Doğa İlişkileri), Çantay Kitapevi, İstanbul.
• Güven, E. & Hamalosmanoğlu, M. (2012). İlköğretim 4. sınıf fen ve teknoloji ders kitaplarındaki çevre içerikli etkinliklerin disiplinler arası yaklaşım yönünden incelenmesi. Journal of European Education, 2(2), 1-8.
• Güven, E. & Hamalosmanoğlu, M. (2012). İlköğretim 7. sınıf çevre eğitiminin disiplinler arası yaklaşım açısından incelenmesi. Journal of European Education, 2(2), 24-30.
• Hamalosmanoğlu, M. & Güven, E. (2014). Disiplinler arası yaklaşıma dayalı çevre eğitiminin öğrencilerin çevreye yönelik tutumlarına ve davranışlarına etkisi. Türkiye Fen Eğitimi Degisi, 11(4), 47-62.
• Jocobs, H. H. & Borland, J. H. (1986). The interdiciplinary concept model: Theory and practice. Gifted Child Quartely, 30(4), 159-163.
• Keleş, R. (2015). Çevre, yurttaş, sorumluluk. R. Keleş (Ed.), İnsan çevre toplum içinde (s. 537-546). Ankara: İmge Kitabevi
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2018). İlköğretim hayat bilgisi dersi öğretim programı (İlkokul 1,2,3.Sınıflar). Erişim: 28.11.2019, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=326
• MEB (2018). İlköğretim beden eğitimi ve oyun dersi öğretim programı (İlkokul 1,2,3. ve 4. Sınıflar). Erişim: 28.11.2019, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=326
• MEB (2018). İlköğretim Din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretim programı (İlkokul 4. ve Ortaokul 5, 6, 7, 8.sınıflar). Erişim: 28.11.2019, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=326
• MEB (2018). İlköğretim fen bilimleri dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Erişim: 28.11.2019, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=326
• MEB (2018). İlköğretim görsel sanatlar dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Erişim: 28.11.2019, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=326
• MEB (2018). İlköğretim İngilizce dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Erişim: 28.11.2019, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=326
• MEB (2018). İlköğretim insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersi öğretim programı (İlkokul 4.Sınıf). Erişim: 28.11.2019, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=326
• MEB (2018). İlköğretim matematik dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Erişim: 28.11.2019, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=326
• MEB (2018). İlköğretim müzik dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Erişim: 28.11.2019, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=326
• MEB (2018). İlköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6, 7. Sınıflar). Erişim: 28.11.2019, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=326
• Ravindranath, M. J. (2007). Environmental education in teacher education in India: Experiences and challenges in the United Nation’s decade of education for sustainable development, Journal of Education for Teaching, 33(2), 191-206.
• Revised School Programs (2003). ‘The Human Being and Nature’ and ‘Biology and Health Education’. Journal of Biology, Ecoogy and Biotechnology, 12 (3-4), 6-76.
• Serim, N. (2016). Çevre ve Doğal Kaynaklar Ekonomisi. Bursa: Ekin
• Stevenson, R. B.(2007). Schooling and envirolmental education: Contradiction in purpose and practice. Environmental Education Research, 13(2), 139-153.
• Stokes, E., Edge, A. & West, A. (2001). Environmental education in the educational systems of the European Union, Synthesis Report Commissioned by the Environment Directorate-General of the European Commission.
• Şimşekli, Y. (2004). Çevre bilincinin geliştirilmesine yönelik çevre eğitimi etkinliklerine ilkokullarının duyarlılığı, Eğitim Fakültesi Degisi, XVII(1), 83-92.
• Ünal, S. & Dımışkı, E. (1998). UNESCO uluslararası çevre eğitim programına (IEEP) göre ortaöğretim çevre eğitimi için öğretmenlerin yetiştirilmesi. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10, 299-308.
• Ünal, S. & Dımışkı, E. (1999).UNESCO-UNEP himayesinde çevre eğitiminin gelişimi ve Türkiye’de ortaöğretim çevre eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16/17: 142-154.
• Yıldırım, A. (1996). Disiplinler arası öğretim kavramı ve program açısından doğurduğu sonuçlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 89-94