KONUŞMA EĞİTİMİ YÖNTEM VE TEKNİKLERİNİN TÜRKÇE DERSİNDE UYGULANMA DURUMLARI VE YAŞANAN SORUNLAR

Yıl 2021, Cilt: 29 Sayı: 3, 574 - 588, 01.09.2021

Bayram Erden

Öz

Bu araştırmanın amacı, 2006 Türkçe Dersi Öğretim Programı (TDÖP) ve literatürde yer alan konuşma becerisi yöntem/tekniklerine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesidir. Araştırmanın modelini nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim (fenomenoloji) deseni oluşturmaktadır. Veriler 2013-2014 eğitim öğretim yılında Bolu’nun Merkez ilçesinde görev yapan 26 Türkçe öğretmeninden elde edilmiştir. Çalışma grubunda yer alan öğretmenlerin belirlenmesinde amaçlı örnekleme türlerinden ölçüt örnekleme yöntemine baş vurulmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak 8 maddeden oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi yöntemine göre çözümlenmiştir. Araştırma bulgularına göre öğretmenlerin konuşma eğitimi yöntem/tekniklerini yeterince tanımadıkları, yöntem/teknikler konusunda kavramsal karmaşa yaşadıkları, yöntem/tekniklerin uygulanmasında teorik bilgi eksikliği içerisinde oldukları ya da bildikleri halde uygulama becerisine dönüştüremedikleri sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenler yöntem/tekniklere ilişkin yetersizliklerini, lisans eğitimindeki eksikliğe, program ve kılavuz kitapların karmaşıklığına, literatürün yeterli olmayışına bağlamaktadır. Araştırmada bu bulgular kapsamında eğitime yönelik bazı çıkarımlara ve önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Konuşma eğitimi, yöntem ve teknikler, program, öğretmen görüşleri

Teşekkür

Sayın Editör, sağlık, afiyet ve esenlikler dilerim.

Methods and Techniques of Speaking Education and Their Problems in Application In Turkish Course

Öz

The aim of this research was to examine the teachers' views on the 2006 Turkish Lesson Curriculum (TLC)
and speaking skill methods/techniques in the literature. The model of the research was a
phenomenology pattern, which is one of the qualitative research methods. The data were obtained from
26 Turkish teachers working in the central district of Bolu in the 2013-2014 school year. Criteria sampling
method, one of the purposeful sampling types, was used to determine the participant teachers in the
study group. In the research, a semi-structured interview form consisting of 8 items was used as a data
collection tool. The data obtained were analyzed according to the content analysis method. According
to the findings of the research, it was concluded that the teachers did not know the methods/techniques
of speaking education sufficiently, that they experienced conceptual confusion about the
methods/techniques, they lacked theoretical knowledge in the application of the methods/techniques;
however, they could not turn them into practice skills. Teachers attribute their insufficiency in
methods/techniques to the deficiencies in undergraduate education, the complexity of programs and
guidebooks, and the inadequacy of the literature. In the research, some of the implications and
suggestions for education are included within the scope of these findings.

Anahtar Kelimeler

speaking education, methods/ techniques, curriculum

Kaynakça

• Akyol, H. (2007). Okuma. A. Kırkkılıç ve H. Akyol (Ed.), İlköğretimde Türkçe öğretimi içinde (s. 15- 48). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Akyol, H. (2010). Yeni programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri (3. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Alperen, N. (1994). Okuma-yazma öğretimi metodları ve çözümleme metodunun Türkçe öğretimine uygulanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Altuntaş, İ. (2012). Yedinci sınıf Türkçe dersi konuşma eğitiminin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Arhan, S. (2007). Öğretmen görüşlerine göre ilköğretim okulları ikinci kademede konuşma eğitimi (Ankara İli Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Arslan, F. (2010). “Türkçe ve sınıf öğretmenlerinin konuşma eğitimi ve konuşma etkinlikleri hakkındaki görüşleri (Kırıkkale İli Örneği)” Yüksek Lisans Tezi.
• Arslan, M. (2007). Eğitimde yapılandırmacı yaklaşımlar, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(40), 41-61.
• Aşıcı, M. (1996). İlkokul 4.-5. sınıflarda ana dili öğretiminde karşılaşılan problemler ve öneriler. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ayrancı, B. B. (2016). Konuşma, konuşma eğitimi ve Türkçe programlarındaki yeri. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(1).
• Baş, B. (2011). Sözlü ve yazılı kültür ilişkileri çerçevesinde konuşma ve yazma becerilerine bir bakış. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29,109-117.
• Berko, R. M., Morreale, S. P., Cooper, P. J., ve Perry, C. D. (1998). Communication standards and competencies for kindergarten through grade 12: The role of the national communication association. Communication Education, 47(2), 174–182. doi:10.1080/03634529809379121
• Beyreli, L. (2006). Yazılı ve sözlü anlatım. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Binbaşıoğlu, C. (1995). Okullarda öğretim sorunları. Ankara: Özkan Matbaacılık.
• Calp, M. (2010). Özel eğitim alanı olarak Türkçe eğitimi (4. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Canbulat, M., Çelenk, S. ve Canbulat, A. (2004). Almanya ve Türkiye ilköğretim okullarının ana dil öğretiminde konuşma ve dinleme becerilerine yaklaşımları, XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı'nda sunulan bildiri (Temmuz).
• Chomsky, N. (1957). Syntactic structures. The Hague: Mouton.
• Dedeoğlu Orhun, B. (2009). İlköğretim 3. sınıflarda Türkçe derslerinde tekerleme kullanımının öğrencilerin konuşma becerilerine etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Demirel, Ö. Şahinel, M. (2006). Türkçe ve sınıf öğretmenleri için Türkçe öğretimi (7.Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Demirel, Ö. (2010). Öğretim ilke ve yöntemleri öğretme sanatı (12. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Dickson, W. P., ve Patterson, J. H. (1981). Evaluating referential communication games for teaching speaking and listening skills. Communication Education, 30(1), 11–21. doi:10.1080/03634528109378449
• Doğan, Y. (2009). Konuşma becerisinin geliştirilmesine yönelik etkinli örnekleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (1), 185-204.
• Eagleman,D. (2019) Beyin- Senin Hikayen. İstanbul: Domingo Yay.
• Er, S. (2011). Etkili ve güzel konuşma sanatı (14. bs.). İstanbul: Hayat Yayın Grubu.
• Ergin, A. ve Birol, C. (2005). Eğitimde İletişim. Ankara: Anı Yayınları.
• Ericsson, A.; Pool, R. (2018) Zirve, Uzmanlaşmanın bilimsel sırlar (Barış Satılmış,Çev.). Ankara: Buzdağı Yayınevi.
• Göğüş, B. (1978). Orta dereceli okullarımızda Türkçe ve yazın eğitimi. Ankara: Gül Yayınları.
• Güleryüz, H. (2002). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi, Kuram ve Uygulamaları (6. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Güneş, F. (2014) Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller. Ankara: Pegem Akademi.
• Hart, P. (2005). Rising to the challenge: Are high school graduates prepared for college and work. Washington, DC: Achieve Inc.
• Herbein, E., Golle, J., Tibus, M., Schiefer, J., Trautwein, U. ve Zettler, I. (2018). Fostering elementary school children’s public speaking skills: A randomized controlled trial. Learning and Instruction, 55, 158–168. doi:10.1016/j.learninstruc.2017.10.008.
• Hunt, S., Wright, A. ve Simonds, C. (2014). Securing the future of communication education: Advancing an advocacy and research agenda for the 21st century. Communication Education, 63(4), 449-461.
• Kavcar, C ve Oğuzkan, F. ve Sever, S. (2005). Türkçe öğ¬retimi- Türkçe ve sınıf öğretmenleri için. Ankara: Engin Yayınevi.
• Kartallıoğlu, N. (2018). Bilişsel farkındalık stratejilerinin 7. sınıf öğrencilerinin konuşma becerilerini geliştirmeye etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4), 1160-1186.
• Kemiksiz, Ö. (2016). Doğrudan öğretim modeliyle 5. sınıf öğrencilerinin konuşma becerilerinin geliştirilmesi. Doktora Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Kılıç, M. (2000). Konuşma eğitimi. Milli Eğitim. Ocak-Şubat-Mart, 145. (http://yayim.meb.gov.tr/yayimlar/145/kilic.htm adresinden 19.09.2012 tarihinde erişildi.)
• Kurudayıoğlu, M. (2003). Konuşma Eğimi ve konuşma becerisini geliştirmeye yönelik etkinlikler. Türklük Bilimi Araştırmaları, (13), 287.
• Kutluata, A. (2008). Bilişsel öğrenme kuramı ışığında Türkçe dersi hedeflerine uygun olarak kullanılabilecek yöntem ve teknikler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Küçükahmet, L. (2011). Program geliştirme ve öğretim. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Maslow, A. H. (1943). A Theory of Human Motivation. Psychological Review, 50(4), 370- 96.
• MEB. (2006). İlköğretim okulları Türkçe dersi (6-8. Sınıflar) öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Yayınevi.
• MEB.(2008). Türkçe öğretmenlerinin özel alan yeterlilikleri, Öğretmen yeterlilikleri kitabı (44-57) İçinde. Ankara: Milli Eğitim Yayınevi.
• Morreale, S. P., & Pearson, J. C. (2008). Why communication education is important: The centrality of the discipline in the 21st century. Communication Education, 57(2), 224-240.
• Morreale, S. P., Osborn, M. M. and Pearson, J. C. 2000. Why communication is important: A rationale for the centrality of the study of communication. Journal of the Association for Communication Administration, 29: 1–25.
• Onan, B. (2010). Beynin bilişsel işlevleri üzerine yapılan araştırmalar ve ana dili eğitimine yansımaları. Tübar-XXVII-Bahar,521-561.
• Oğuzkan, A. F. (1989). Orta dereceli okullarda öğretim amaç, ilke, yöntem ve teknikler. Ankara: Emel Matbaacılık.
• Öztürk, K.B. ve Altuntaş, İ. (2012). İlköğretim ikinci kademede konuşma eğitimine yönelik öğretmen görüşleri: nitel bir çalışma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, Mayıs, Haziran, Temmuz,2(1),342-356.
• Özbay, M. (2005). Ana dili eğitiminde konuşma becerisini geliştirme teknikleri. Journal Of Qafqaz University, 16. (http://journal.qu.edu.az/article_pdf/1037_ 486. pdf adresinden 14 Eylül 2013 tarihinde erişildi.)
• Özbay, M. (2006). Türkçe özel öğretim yöntemleri I. Ankara: Öncü Kitap.
• Sağlam, Ö. (2010). 7. sınıf öğrencilerinin hazırlıksız konuşma becerileri üzerine bir araştırma Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Sargın, M. (2006). İlköğretim öğrencilerinin konuşma becerilerinin değerlendirilmesi Muğla ili örneğinde.Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sever, S. (2011). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. Ankara: Anı Yayınları.
• Şahin, E. Y. ve Kana, H. Z. (2013). Türk Eğitim Programlarında Konuşma Eğitimi (Konuşma Eğitimi Yöntemler ve Etkinlikler içinde, Ed.: Şahin, A.). Ankara: Pegem A Yayınları.
• Şişman, M. (2001). Öğretmenliğe giriş. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Taşer, S. (2000). Konuşma eğitimi. Ankara: Dost Kitabevi.
• Tazebay, A. ve Çelenk, S. (Ed), (2008). Türkçe öğretimi ilke-yöntem-teknikler. Ankara: Maya Akademi.
• Temizkan, M. (2009). Akran değerlendirmenin konuşma becerisinin geliştirilmesi üzerindeki etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (6) 12,90-112.
• Temizyürek, F. (2007). İlköğretim ikinci kademede konuşma becerisinin geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(2), 113-131.
• Temizyürek, F., Erdem, İ. ve Temizkan, M. (2011). Konuşma eğitimi (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Tompkins, G. E. (1998). Language arts content and teaching strategies. California State University. Prentice-Hall Inc
• Uçgun, D. (2007). Konuşma eğitimini etkileyen faktörler. Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 59-67. Ünalan, Ş. (2006). Türkçe öğretimi (3.baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Ünsal, F. (2019). Türkçe derslerinde rol alma modeli ile hazırlanan etkinliklerin öğrencilerin konuşma tutum ve kaygılarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Wilson, J. A. (1997). A Program To Develop the Listening and Speaking Skills of Children in a First Grade Classroom.
• Yaman, H., Tulumcu, M.F. ve Demirtaş, T. (2013). Türkçe öğretmenlerinin temel dil becerilerinin kazandırılmasında kullanılan yöntem ve tekniklere ilişkin kavram yanılgıları. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Kongresi Bildiri Kitabı I (17-19 Mayıs) Saraybosna.
• Yaşar, Ş. (1998). Yapısalcı kuram ve öğrenme-öğretme süreci. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Cilt:8, 1,2, 68-75.
• Yıldız, C. (Ed.), (2008). Yeni öğretim programına göre kuramdan uygulamaya Türkçe öğretimi, Ankara: Pagem A Yayıncılık.
• Yıldız, D. Ç. (2015). Etkileşimli öğretim stratejisinin Türkçe eğitimi ana bilim dalı öğrencilerinin konuşma becerilerine etkisi. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 1(1), 14-43.
• Zaher, A. A. E. M. (2006). The effectiveness of a task- based ınstruction program in developing the english language speaking skills of secondary stage students(Yayımlanmamış doktora tezi). Aın Shams University, Sham.