Kant’ın Etik Anlayışı Doğrultusunda İnsanın Değeri Tartışması

Yıl 2023, Sayı: 1, 1 - 16, 28.04.2023

Ece Saraçoğlu

Öz

İnsanın değeri problemi, Antik Çağdan günümüze uzanan çok köklü bir felsefi ve tarihsel birikime sahiptir. Immanuel Kant, bu problemi mantıksal düzlemde sistematikleştiren en önemli filozoflardan biridir. Çünkü Kant insanın değeri meselesi açısından saf aklın bağımsız, içeriksiz yasa, özgür isteme ve eyleme etkinliği adına dikkate değer bir bakış açısı sergilemiştir. Bu bağlamda Kant'ın etik öğretisinde iki temel özellik ön plana çıkar. Bunlardan ilki özgürlüğün ahlak yasasının bir varlık koşulu olması ve ahlak yasasının da özgürlüğün bilinme nedeni olmasıdır. İkinci özelik ise, insanın değeri ile ahlak yasası ilişkisinin, insanın etik eylemlerinin ölçütünü veren pratik aklın ilkelerini inşa eden bir çerçeve sunmasıyla alakalıdır. Kant’a göre iyi isteme, ahlak yasasına uygun olan istemedir. İnsanın değeri de yalnızca genel ve içeriksiz ahlak yasasına göre istemeyle korunabilmektedir. Dolayısıyla bu makalede öncelikle özgürlük ve ahlak yasası arasındaki ilişki tartışılmakta ve buradan hareketle insanın değerini açığa çıkartanın ahlak yasasına göre isteyip eylemek olduğuna dikkat çekilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İnsan, Değer, Ahlak Yasası, Özgürlük, Etik

Kaynakça

• Abela, Paul (2006). The Demands of Systematicity: Rational Judgment and The Structure of Nature. Graham Bird (Ed.), A Companion to Kant, Oxford: Blackwell Publishing.
• Allison, Henry E. (1986). Morality and Freedom: Kant’s Reciprocity Thesis. The Philosophical Review, (3)1, 393-425.
• Aristotle (1906). The Nicomachean Ethics, (F. H. Peters, Çev.), London: Kegan Paul Trench Trübner and Co.
• Aristoteles (2012). Fizik, (Saffet Babür, Çev.), İstanbul: YKY.
• Balcı, Elif Ç. (2018). İsteme Özgürlüğünden Eylem Özgürlüğüne: Kant’ın Özgürlük Görüşü, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (35)1, 20-32.
• Descartes, René (1946). Felsefenin İlkeleri, (Mehmet Karasan, Çev.), Ankara: MEB.
• Descartes, René (2013). Metafizik Üzerine Düşünceler, (Çiğdem Dürüşken, Çev.), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Gardner, Sebastian (2006). The Primacy of Practical Reason, A Companion to Kant, Graham Bird (Ed.), Oxford: Blackwell Publishing.
• Guyer, Paul (2006). Kant, London: Routledge. Heistermann Walter (1968). Kant’ın Felsefesinde İnsanın Yeri. (Tomris Mengüşoğlu, Çev.), Felsefe Arkivi, (16), 49-62.
• Hume, David (1896). A Treatise of Human Nature, Oxford: The Clarendon Press.
• Kant, Immanuel (1929). Critique of Pure Reason, (Norman Kemp Smith, trans.), London: Macmillan and Co.
• Kant, Immanuel (1996). An Answer to The Question: What is Englightenment?, Practical Philosophy, Mary J. Gregor, (Ed.), Cambridge: Cambridge University Press.
• Kant, Immanuel (1998). Cririque of Pure Reason, (Paul Guyer ve Allen W. Wood, Çev.), Cambridge: Cambridge University Press.
• Kant, Immanuel (1999). Pratik Aklın Eleştirisi, (Ülker Gökberk, İoanna Kuçuradi, Gertrude Durusoy, Füsun Akatlı, Çev.), Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Kant, Immanuel (2000). Prolegomena, (Ioanna Kuçuradi ve Yusuf Örnek, Çev.), Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Kant, Immanuel (2007). Critique of the Power of Judgment, (P. Guyer ve E. Matthews, Çev.), Cambridge: Cambridge University Press.
• Kant, Immanuel (2015). Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi, (İoanna Kuçuradi, Çev.), Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Kuçuradi, İoanna (2015). Etik, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Kuçuradi, İoanna (2016a). İnsan ve Değerleri, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Kuçuradi, İoanna (2016b). İnsan Hakları: Kavramları ve Sorunları, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Kuçuradi, İoanna (2017). Uludağ Konuşmaları, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu. Kant'ın Etik Anlayışı Doğrultusunda İnsanın Değeri Tartışması |16|
• Saraçoğlu, Ece (2021). Kant Felsefesinde Özgür İstemenin Olanaklılığı, Ethos: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, (14)1, 1-13.
• Ware, Owen (2017). Kant’s Deductions of Morality and Freedom. Canadian Journal of Philosophy, (47), 116-147.
• Wood, Allen (1999). Kant’s Ethical Thought, Cambridge: Cambridge University Press