Examination of Children’s Books on Istanbul in Terms of Transfer of City Culture

Yıl 2023, Sayı: 13, 1132 - 1146, 31.12.2023

Bilge Gök , Özlem Baş , Fahri Temizyürek

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1360773

Öz

The aim of this study is to describe how urban culture is conveyed and how space, history and human relations are handled in children’s books about Istanbul. A holistic multiple case study design, one of the qualitative research methods, was used in the study. The data source consists of sixteen books about urban culture with the theme of Istanbul. Criterion sampling, one of the purposeful sampling methods, was used in the selection of data sources. In this framework, the inclusion of children’s books with the theme of Istanbul and related to urban culture was taken as a criterion. In this study, data were collected through document analysis. Content analysis and descriptive analysis methods were used to analyze the data. As a result of the research, it was determined that all of the books mentioned the places, places and artifacts set in Istanbul, while historical figures, events and legends about the foundation of the city were found to be included in a limited number of children’s books. The textual features of the books examined that a text should have in order to be understood were analyzed through descriptive analysis. It was determined that the books developed children’s vocabulary in terms of coherence, achieved the purpose of giving the city culture in terms of purposefulness, and included information about Istanbul in terms of informativeness. However, the analysis of the textuality features under the code of suitability to the situation shows that some of the authors used misconceptions in order to reflect the perspective of primary school children. The results of the research are important since this situation may cause confusion of the information about the places, history and people that are tried to be conveyed in the books at the addressed age level. It is hoped that the results of the research will shed light in terms of bringing a scientific perspective and pedagogical standards in the writing of children’s books.

Anahtar Kelimeler

Children’s literature, city culture, Istanbul.

İstanbul Konulu Çocuk Kitaplarının Şehir Kültürünü Aktarımı Açısından İncelenmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı, İstanbul konulu çocuk kitaplarında şehir kültürünün nasıl aktarıldığını ve mekân, tarih, insan ilişkilerinin nasıl ele alındığını betimlemektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden bütüncül çoklu durum çalışması deseni kullanılmıştır. Veri kaynağını İstanbul temalı olan şehir kültürüyle ilgili on altı kitap oluşturmaktadır. Veri kaynaklarının seçiminde amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örneklemesi kullanılmıştır. Bu çerçevede ölçüt olarak İstanbul temalı ve şehir kültürüyle ilgili olan çocuk kitaplarının araştırmaya dâhil edilmesi esas alınmıştır. Bu çalışmada veriler doküman incelemesi yoluyla toplanmıştır. Verilerin analizinde içerik analizi ve betimsel analiz yöntemleri kullanılmıştır.
Araştırma sonucunda kitapların tamamında İstanbul’da geçen mekânlar, yerler, eserlerden bahsedildiği tespit edilirken tarihî şahıslar, olaylar ve şehrin kuruluşuyla ilgili efsanelerin sınırlı sayıda çocuk kitabında yer aldığı tespit edilmiştir. İncelenen kitapların bir metnin anlaşılması yolunda sahip olması gereken metinsellik özellikleri ise betimsel analiz yoluyla analiz edilmiştir. Kitapların bağdaşıklık açısından çocukların kelime hazinesini geliştirdiği, amaçlılık açısından şehir kültürünü verme amacına ulaştığı, bilgilendiricilik açısından ise İstanbul’la ilgili bilgilere yer verdikleri tespit edilmiştir. Ancak metinsellik özelliklerinden duruma uygunluk kodu altında yapılan incelemeler göstermektedir ki ilkokul çocuklarının bakış açısını yansıtmak amacıyla yazarların bazıları kavram yanılgılarını kullanma yoluna gitmişlerdir. Bu durum kitaplarda aktarılmaya çalışılan mekân, tarih ve kişilerle ilgili bilgilerin hitap edilen yaş seviyesinde karıştırılmasına neden olacağından araştırma sonuçları önem teşkil etmektedir. Araştırma sonuçlarının çocuk kitaplarının yazımında bilimsel bir bakış açısı ve pedagojik standartlar getirmesi açısından dikkati çekmesi beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk edebiyatı, şehir kültürü, İstanbul.

Etik Beyan

Bu araştırmada “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında uyulması belirtilen kurallara uyulmuş olup yönergenin ikinci bölümü olan “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında yer alan eylemlerden kaçınılmıştır. Bu araştırmanın tüm süreçlerinde bilimsel araştırma ve yayın etiğine uyulmuştur. Doküman incelemesi yapıldığından etik kurul iznine ihtiyaç duyulmamıştır.

Kaynakça

• Ak, B. (2022). Galata’nın Tembel Martısı. Günışığı Kitaplığı.
• Avcılar, M. Y. ve Kara, E. (2015). Şehir Markası Kavramı ve Marka Şehir Yaratma Stratejilerine Yönelik Literatür İncelemesi. Sosyal ve Beşerî Bilimler Araştırma Dergisi, Bahar, 34, 76-94.
• Bilgili, A. E. (Ed.) (2010). Şehir ve Kültür: İstanbul. Ebru Matbaacılık A.Ş.
• Crabb, P. B. ve Marciano, D. L. (2011). Representations Of Material Culture And Gender İn Award-Winning Children’s Books: A 20-Year Follow-Up. Journal of Research in Childhood Education, 25, 390–398.
• Çağlı Kaynak, E. (2022). Çocuklara Anlatılan İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Çocuk Kitaplarının Analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 190-202.
• Çelik, C. (2010). Şehrin Zamanından Zamanın Şehrine: Şehir Kültürünü Tanımlayıcı Bir Kod Olarak Zaman ve Zamansallık. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 6(23), 29-39.
• Çetinkaya, F. Ç. ve Durmaz, M. (2020). Çeviri Resimli Çocuk Kitaplarının Kültür Aktarımı Açısından İncelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 945-959.
• Dedeoğlu, H., İnce, N. B. ve Ulusoy Ünlü, A. (2021). Türkiye’de Yayımlanmış Resimli Çocuk Kitapları Üzerine Kültürel Bir Analiz. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(2), 561-576.
• Dilekçi, A. (2021). Metin Tutarlılığı Değerlendirme Çerçevesi Önerisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(4), 1488-1500. Ekim Özen, B. (2018). İstanbul’u Geziyorum Şirin Serisi. Timaş Çocuk Yay.
• Gay, L. R., Mills, G.E. ve Airasian, P. W. (2012). EducationalResearch: Competenciesfor Analysis and Applications. Pearson Publication.
• Karagöz, B. (2018). Resimli Çocuk Kitaplarında Gözden Kaçan Bir Alan İleti Problemi: Anne Tavuk Anlatıyor Serisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, (17), 68, 1765-1787.
• Karakoç Öztürk, B. ve Destegüloğlu, B. (2022). Çocuk Kitaplarının Kültürel Aktarım Açısından İncelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 214-235.
• Kavan, N. ve Akın, E. (2020). Zaman Bisikleti Fantastik Çocuk Roman Serisinin Kültürel Çözümlemesi. Asya Studies Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(11), 49-57.
• Khanduri, R. G. (2010) Comicology: Comic Books as Culture in India. Journal Of Graphic Novels And Comics, 1(2), 171-191.
• Klefstad, J. ve Martinez, K.C. (2013). Kindergarten Through Grade 1: Promoting Young Children’s Cultura Awareness and Appreciation through Multicultural Books. YC Young Children, 68(5), 74-81.
• Levi Erdoğdu, E. (2020). Masal’ın İstanbul Maceraları Beyoğlu. İstanbul: Epsilon Yay.
• Mert, O.; Albayrak, F. & Serin N. (2013). Çeviri Çocuk Kitaplarının Kültür Aktarımı Açısından İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 58-73.
• Miles, B. M. & Huberman, M. A. (2015). Nitel Veri Analizi. Pegem Akademi.
• Muraben Gürün, B. (2022). Çocuklar İçin İstanbul. İstanbul: Can Yay.
• Orakçı, M. (2022). Hazerfen’leBir Gün. Ankara: Timaş Çocuk Yayıncılık.
• Pellicioli, A. (2022). İstanbul’un Şarkısı. (Çev. Şiirsel Taş). Redhouse Kidz.
• Pescosolido, B. A. Grauerholz E. ve Milkie M. A. (1997). Culture and Conflict: The Portrayal of Blacks in U.S. Children’s Picture Books Through The Mid- And Late-Twentieth Century. American Sociological Review, 62(3), 443-464.
• Sayın, B. (2022). Beş Çocuk Beş İstanbul. İstanbul: Günışığı Kitaplığı.
• Şeref, İ, Karagöz, B, Kaşaveklioğlu, G. (2019). Bir Akademisyenin Çocuk Edebiyatına Katkısı: Yeşil Gözlü Kardan Adam’da Bağlaşıklık, Bağdaşıklık ve Üst Yapı Görünümleri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(2), 1050-1070.
• Tansel, M. (2021). İstanbul’la Saklambaç. İstanbul: Can Yay.
• Tufaner, Ç. (2022). Çeviri Çocuk Edebiyatı Eserlerinde Kültürel Unsurlar. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (30), 1416-1437.
• Wee, S-J.; Park, S. Choi & J. S. (2014). Korean Culture as Portrayed in Young Children’s Picture Books: The Pursuit of Cultural Authenticity. Children’s Literature in Education, 46, 70–87.
• Yavuz, D. (2019). Çocuk Edebiyatı ve Kültürel Semboller. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(4), 175-184.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2018). Nitel Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Seçkin Yayıncılık.