Türkçe Öğretmenleri İle Türkçe Öğretmeni Adaylarının Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerle İlgili Görüşleri

Yıl 2019, Cilt: 11 Sayı: 21, 323 - 342, 19.12.2019

Mustafa Kaya Mehmet Nuri Kardaş

Öz

Türkçe dersinin temel amaçlarını gerçekleştirmenin
en önemli araçlarından biri ders kitapları ve ders kitaplarında yer verilen
edebi metinlerdir. Ders kitaplarında yer alan edebi metinler, öğrencilerin dil
becerilerini geliştirmede önemli araçların başında gelir. Nitekim kitaplarda
yer alan/alacak metinlerin kalitesi, öğrencilerin ana dil becerilerini
geliştirmelerinde belirleyici rol oynar.

Ders kitaplarındaki metinlerin türleri, metinlerde
bulunması gereken özelliklerle ilgili Türkçe ders programlarında çeşitli
bilgiler verilmiş ve bunlarla ilgili kriterler belirlenmiştir. Ancak kitaplarda
bulunması gereken metinlerin özellikleri ve türleri hakkında uygulama sahasında
önemli görevler üstlenen/üstlenecek öğretmen/öğretmen adaylarının görüşlerine
de başvurmak gerekmektedir.

Bu araştırmanın amacı, Türkçe ders kitaplarında yer
alan/alacak metinlerde bulunması gereken özellikler ve metin türlerinin nasıl
sınıflandırılması gerektiğiyle ilgili öğretmen ve Türkçe öğretmen adaylarının
görüşlerini belirlemektir. Araştırma 2018 yılı Nisan ayında Van ili merkezindeki
farklı okullarda görev yapan öğretmen ve Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Türkçe Öğretmenliği Bölümü’nde okuyan öğretmen adayları ile
gerçekleştirilmiştir.

Araştırmada nitel araştırma yaklaşımına dayalı olarak yapılan durum
çalışması yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı,
araştırmacılar tarafından uzman görüşü alınarak geliştirilen açık uçlu
sorulardan oluşan yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Yapılandırılmış
görüş bildirim formuyla toplanan verilerin analizinde nitel analiz
tekniklerinden içerik analizi kullanılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

metin, metin türleri, öğretmen, öğretmen adayları

Kaynakça

• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F., (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi. Creswell, (J.W.). (2018). Nitel araştırma yöntemleri. (Çev. Edit. Mesut BÜTÜN, Selçuk Beşir DEMİR). Ankara: Siyasal Yayın Dağıtım.
• Çeçen, M.A. (2015). Yazma eğitimi açısından metin bilgisi., M. Özbay (Editör). Yazma eğitimi. Beşinci Baskı. Ankara: Pegem Akademi. ss. 131-150.
• Çeçen, M.A., Öz, G., Kurnaz, H. (2016). Sekizinci sınıf öğrencilerinin Türkçe ders kitaplarındaki metinlere ilişkin algıları. Turkish Studies, 11(3), 735-756.
• Durukan, E. (2011). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 24(1), 209-216.
• Ercantürk, O.K. (2015). Türkçe ders kitaplarındaki yazılı metinler ile metin görsellerinin uyumu. Turkish Studies, 10(3), 427-454.
• Göçer, A. (2010). Türkçe öğretiminde çok uyaranlı bir öğrenme ortamı oluşturmak için seçkin edebî ürünlerden yararlanma. TÜBAR, XXVII, 341-369.
• Güleç, İ. ve Demirtaş, T. (2012). İlköğretim 8. sınıf ana dili ders kitapları üzerine karşılaştırmalı bir çalışma: Türkiye-Amerika Birleşik Devletleri örneği, Sakarya Üniversitesi Eğitim Dergisi, 2(1), 74-91.
• Günay, D. (2001). Metin bilgisi. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Güneş, F. (2013). Türkçe öğretiminde metin seçimi. Anadili Eğitimi Dergisi, 1(1), 1-12.
• Karakuş, N. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin dil ve anlatım yönünden incelenmesi. Tarih Okulu Dergisi, 7(XVIII), 567-593.
• Karatay, H. (2014a). Okuma eğitimi kuram ve uygulama. Ankara: Pegem Akademi.
• Karatay, H. (2014b). Okuma eğitimi: kuram, uygulama, ölçme ve değerlendirme., A. Güzel, H. Karatay (Editörler). Türkçe öğretimi. İkinci Baskı. Ankara: Pegem Akademi. ss. 221-264.
• Kaya M., Çiftçi Ö., (2018, 12-14 Nisan). Türkçe ders kitaplarındaki dinleme metinlerinin öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi. Ders Kitapları Uluslararası Sempozyumunda sunuldu, İstanbul.
• MEB, (1981). Temel eğitim okulları Türkçe eğitim programı. Ankara: Tebliğler Dergisi.
• MEB, (2005). İlköğretim Türkçe dersi (1, 2, 3, 4, 5. Sınıflar) öğretim programı.
• MEB, (2006). İlköğretim Türkçe dersi (6,7,8. Sınıflar) öğretim programı.
• MEB, (2015). Türkçe dersi (1-8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB, (2017). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1-8. sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Özbay, M. (2014). Anlama teknikleri: I okuma eğitimi. Ankara: Öncü Kitap.
• Öztürk, H., Tağa, T., Ünlü, S. (2015). Türkçe dersine yönelik sınavlar ile ders kitaplarının metin türleri bakımından örtüşme düzeyleri. Millî Eğitim Dergisi, 207, 189-202.
• Singer, M., Harkness, D., & Stewart, S. T. (1997). Constructing inferences in expository text comprehension. Discourse Processes, 24, 199-228.
• Solak, M. ve Yaylı, D. (2009). İlköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarının türler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi, Volume 2/9, 444-453.
• Temizyürek, F. ve Balcı, A. (2015). Cumhuriyet dönemi ilköğretim okulları Türkçe programları. (2. Basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tok, M. ve Yılmaz, E. (2014). Türkçe öğretmen adaylarının metin algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(25), 245-263.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.