Okul Psikolojik Danışman Adaylarının Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Psikolojik Danışmanlık Öz Yeterlikleri Üzerindeki Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 12 Sayı: 23, 473 - 491, 28.12.2020

Enver Sarı , Yasemin Çakır

https://doi.org/10.38155/ksbd.777866

Öz

Bu çalışmanın amacı, okul psikolojik danışmanı adaylarının beş faktör kişilik özelliklerinin (dışadönüklük, duygusal dengesizlik, uyumluluk, sorumluluk ve deneyime açıklık), psikolojik danışma öz yeterlikleri (oturumu yönetme, yardım etme, danışmadaki zorluklarla başa çıkma) üzerindeki etkilerinin incelenmesidir. Araştırmanın çalışma grubunu 2018-2019 öğretim yılında Giresun Üniversitesi Eğitim Fakültesi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı 4. sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Bu araştırma kapsamında 78’i kadın, 46’si erkek olmak toplam 124 kişiden veri toplanmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Psikolojik Danışma Öz Yeterlik Ölçeği ile Beş Faktör Kişilik Özellikleri Ölçeği kullanılmıştır (Pamukçu ve Demir, 2013; Sümer ve Sümer, 2005). Verilerin analizinde çoklu regresyon analizi ve korelasyon kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, oturumu yönetme becerisindeki toplam varyansın % 24'ü, yardım becerisindeki toplam varyansın % 27'si ve danışmadaki zorluklarla başa çıkmadaki toplam varyansın % 20'si beş faktör kişilik özellikleri değişkenlerince açıklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik danışma öz yeterlikleri, beş faktör kişilik özellikleri, okul psikolojik danışmanlık eğitimi

Effects Of School Counselor Candidate's Five-Factors Personality Characteristics On The Counseling Self-Efficacy

Öz

The aim of this study was to examine effects of school counselor candidate's five factor personality traits (extraversion, emotional imbalance, compliance, responsibility and openness to experience) on the psychological counseling self-efficacy (session management, helping skills, cope with counseling challange). In 2018-2019 academic year, the study group of the study consisted of senior students in Guidance and Psychological Counseling Department of Giresun University Faculty of Education. Within the scope of this research, data were collected from 124 people, 78 of whom were female and 46 were male. Psychological Counseling Self-Efficacy Scale and Five-Factor Personality Traits Scale were used to measure the qualifications of the participants. Multiple regression analysis and correlation were used for data analysis. According to the research findings, total variance of 24 % in the session management skills, total variance of 20 % in helping skills and in cope with counseling challange of 27 % are explained by five factor personality characteristics variances. 

Anahtar Kelimeler

Psychological Counseling Self-Efficacy, Five Factor Personality Traits, School Counseling Education

Kaynakça

• Aksoy, V. ve Diken, I. H. (2009). Rehber Öğretmenlerin Özel Eğitimde Psikolojik Danışma Ve Rehberliğe İlişkin Öz Yeterlik Algılarının İncelenmesi. İlköğretim Online, 8(3).137-148
• Aliyev, R., Tunc, E. (2014). Self-Efficacy in Counseling. The Role of Organizational Psychological Capital, Job Satisfaction, and Burnout. 2nd Global Conference on Psychology Researches, 28-29
• Allport, G. W. (1961). Pattern and Growth in Personality. New York: Holt, Rinehart and Winston.
• Arnold B. Bakker, Karen I. Van Der Zee, Kerry A. Lewig & Maureen F. Dollard (2006). The Relationship Between The Big Five Personality Factors and Burnout: A Study Among Volunteer Counselors. The Journal Of Social Psychology, 146 (1), 31-50.
• ASCA, (American School Counselor Assocation). (2019). State Certification Requirements, Erişim Tarihi: 20 Ağustos 2019.
• Aslan, S. & Yalçın, M. (2013). Öğretmenliğe İlişkin Tutumun Beş Faktör Kişilik Tipleriyle Yordanması. Milli Eğitim Dergisi, 43(197), 169-179.
• Basım, H. N., Çetin, F., ve Tabak, A. (2009). Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Kişilerarası Çatışma Çözme Yaklaşımlarıyla İlişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 24(63).
• Bilgin, M. (2017). Ergenin Beş Faktör Kişilik Özellikleri İle Sosyal Yetkinlik, Bilişsel Hatalar Ve Anne Baba Beş Faktör Kişilik Özellikleri İlişkisi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 16(1), 230-250.
• Bitlisli, Ö. G. F., Dinç, O. M., Çetinceli, Ö. G. E., ve Kaygısız, Ü. (2013). Beş Faktör Kişilik Özellikleri İle Akademik Güdülenme İlişkisi: Süleyman Demirel Üniversitesi Isparta Meslek Yüksekokulu Öğrencilerine Yönelik Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 459-480.
• Capuzzi, D. and Gross, D. R. (2013). Introduction to the Counselling Profession. New York: Routledge.
• Cashwell, T. H. ve Dooley, K. (2011). The Impact of Supervision on Counselor Self- Efficacy. The Clinical Supervisor, 20, 39-47.
• Chamorro-Premuzic, T. (2007). Personality and Individual Differences. Oxford: Wiley-Blackwell.
• Corey, G. (2008). Psikolojik Danışma, Psikoterapi Kuram ve Uygulamaları. Çev. Ed.: T. Ergene). 1. Baskı, Ankara: Mentis Yayıncılık.
• Cormier, S. ve Nurius, P. S. (2003). Interviewing and Change Strategies For Helpers: Fundamental Skills and Cognitive Behavioral Interventions (5th ed.). Pacific Grove, CA: Brooks/Cole.
• Çivitçi, N. ve Arıcıoğlu, A. (2012). Psikolojik Danışman Adaylarının Yardım Etme Stilleri Ve Beş Faktör Kuramına Dayalı Kişilik Özellikleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (23), 78-96.
• Demirel, Y. (2013). Okul Psikolojik Danışmanı Öz Yetkinlik Ölçeğinin Hazırlanması. Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Doğan, T. (2012). Beş Faktör Kişilik Özellikleri Ve Öznel İyi Oluş. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1), 56-64.
• Erkan, Zeynep (2011). Okul Psikolojik Danışmanı Öz-Yeterliğini Yordamada Eğitim Yaşantılarına İlişkin Memnuniyetin Rolü. Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Uludağ Üniversitesi. Bursa.
• Eşki, H., Ismuk, E. ve Parlak, S. (2015). Okul Psikolojik Danışmanlarında İş Doyumunun Yordayıcısı Olarak Psikolojik Danışma Öz Yeterliği Ve Dinleme Becerileri. Abant İzzet Baysal Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 84-103.
• Gündüz, B. ve Çelikkaleli, O. (2009). Okul Psikolojik Danışmanlarında Mesleki Yetkinlik İnancı. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 1-16. Hacettepe Üniversitesi, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Programı, Erişim: 28 Ağustos 2019, http://akts.hacettepe.edu.tr
• Jevne, R. (2012). Counsellor Competencies and Selected Issues in Canadian Counsellor Education. Canadian Journal of Counselling and Psychotherapy, 15(2). 57-63. Karasar, N. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar-İlkeler-Teknikler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kardaş, S. ve Şencan, H. (2018). Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin İş Tatmini Üzerindeki Etkisi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(33), 287-299.
• Kayaalp, G. T., Güney, M. Ç., ve Cebeci, Z. (2015). Çoklu Doğrusal Regresyon Modelinde Değişken Seçiminin Zootekniye Uygulanışı. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 30 (1), 1-8.
• Kunter, M. H., Nachtsheim, C. J., Neter, J. ve Li, W. (2005). Applied Linear Statistical Models, Fith Edition, The McGraw-Hill/Irwin Series.
• Kurbanoğlu, S. S. (2004). Öz-Yeterlik İnancı Ve Bilgi Profesyonelleri İçin Önemi. Bilgi Dünyası, 5(2), 137-152.
• Larson, L. M. (1998). The Social Cognitive Model Of Counselor Training. The Counseling Psychologist, 26, 219-273.
• Larson, M. Lisa & Daniels, J. A. (1998) Review of the Counseling Self-Efficacy Literature. The Counseling Psychologist, 26, 179-218.
• Larussi, Melani H., Tyler, J.M., Littlebear, S., ve Hinkle, M.S. (2013). Integrating Motivational Interviewing into A Basic Counseling Skills Course to Enhance Counseling Self-Efficacy. The Professional Counselor, 3(1), 161-174.
• Lent, R.W., Hill, C. E. ve Hoffman, M. A. (2003). Development and Validation of The Counselor Activity Self-Efficacy Scales. Journal of Counseling Psychology, 50, 97–108.
• Lepkowski, W. J. (2009). Comparing Self and Expert Assesmennts of Counseling Skills Before and After Skills Traing, And Graudation, Education, 129 (3), 363- 371.
• McCrae, R.R. ve Costa, P.T.(2006). Personality in Adulthood, A Five-Factor Theory Perspective. Second Edition, New York: Guilford Press.
• McLead, J. ve McLead, J. (2011) Counselling Skills. New York: The McGraw-Hill Meydan, B. (2015). Bireyle Psikolojik Danışma Uygulamasında Mikro Beceri Süpervizyon Modelinin Etkililiğinin İncelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(43), 55-68.
• Montgomery, D. C. ve Runger, G.C. (2005) Applied Statistics and Probability for Engineers (Fifth Edition), John Wiley & Sons, USA.
• Özgözgü, S., Bektaş, M., Arıkan, F., ve Şimşek, H. (2017). Okul Psikolojik Danışmanı Adaylarının Genel Öz-Yeterlik İnancı Ve Örgütsel Özdeşleşme Algısı. İlköğretim Online, 16(3).
• Özgün, M. Salih. (2007). Okul Psikolojik Danışmanlarının Kişilik Özellikleri ile Mesleki Öz- Yeterlik Beklentileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Özteke, H. İ. (2011). İlköğretim Okullarında Çalışan Okul Psikolojik Danışmanlarının Sosyal Karşılaştırma Ve Öz-Bilinç Düzeyleri İle Okul Psikolojik Danışmanı Öz-Yeterlik İnancı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Öztürk, A. (2014). Rehberlik Ve Okul Psikolojik Danışmanlık Programı Birinci Sınıf Öğrencileriyle Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Psikolojik Danışma Öz-Yeterlik İnançları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(51).
• Pajares, F. (2002). Overview of Social Cognitive Theory and Of Self Efficacy. Erişim: 28 Ağustos 2019, http://www.emory.edu/education/mfp/eff.html.
• Pamukçu, B. (2011). The Investigation of Counseling Self-Efficacy Levels of Counselor Trainees (Master’s thesis). Middle East Technical University The Department of Educational Sciences, Ankara.
• Pamukçu, B. ve Demir, A. (2013). Psikolojik Danışma Öz-Yeterlik Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(40), 212-221.
• Pamukçu, B., ve Demir, A. (2011). Okul Psikolojik Danışmanı Adaylarının Psikolojik Danışma Öz Yeterlik Algılarının İncelenmesi. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, 3-5.
• Pope, V. T., ve Kline, W. B. (1999). The personal Characteristics of Effective Counselors: What 10 Experts Think. Psychological Reports, 84(3), 1339-1344.
• Sali Bilgiç, H. (2011). Rehber Öğretmenlerin (Okul Psikolojik Danışmanlarının) Öz Yeterlikleri. Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Sarı, E.(2018). Psikolojik Danışma ve Psikoterapi. Beşinci Baskı. Ankara: Vize Yayıncılık. Schmitt, D. P. , Allik, J. , Mccrae, R. R. , ve et al. (2007). The Geographic Distribution of Big Five Personality Traits: Patterns And Profiles of Human Self-Description Across 56 Nations. Journal of Cross-Cultural Psychology, 38 (2), 173-212.
• Tatlılıoğlu, K. (2014). Üniversite Öğrencilerinin Beş Faktör Kişilik Kuramı’na Göre Kişilik Özellikleri Alt Boyutlarının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Tarih Okulu Dergisi, 2014(XVII).
• Tezcan, N. (2011). Parametrik Olmayan Regresyon Analizi. Atatürk Ü. İİBF Dergisi, 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, 341
• Thompson, R.T., Brossart, D.F., Carlozzi, A.F. ve Miville, M.L. (2002) Five-Factor Model (Big Five) Personality Traits And Universal-Diverse Orientation in Counselor Trainees, The Journal of Psychology, 136(5), 561-572.
• Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği. (2011). Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Alanında Çalışanlar İçin Etik Kurallar. 8. Baskı. Ankara: TPDR Yayınları.
• Watson, J. C. (2012). Online Learning and The Development of Counseling Self-Efficacy Beliefs. The Professional Counselor, 2(2), 143-151.
• Yam, F. C. ve İlhan, T. (2016). Psikolojik Danışma Öz Yeterliği: Kişilik Özellikleri, Kaygı Düzeyleri Ve Geçmiş Eğitim Yaşantıları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42), 1304-1313
• Yaşar, M. (2014). İstatistiğe Yönelik Tutum Ölçeği: Geçerlilik Ve Güvenirlik Çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(3), 59-75.
• Yayla, E., ve İkiz, F. E. (2017). Okul Psikolojik Danışmanlarının Etkili Nitelikleri İle Danışma Öz Yeterlik Düzeyleri Arasındaki İlişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi,7(48). Yazgan İnanç, B.. Yerlikaya, E. E. (2012), Kişilik Kuramları, 9.Baskı. Ankara: Pegem Akademi,
• Yıldırım, F. ve İlhan, İ. (2010). Genel Öz Yeterlilik Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik Ve Güvenilirlik Çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 21(4), 301-8.
• Yiyit, F. (2001). Okul Psikolojik Danışmanı Adaylarının Yetkinlik Beklentilerini Ölçmeye Yönelik Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Young, M.E.(2019). Yardım Sanatını Öğrenme. Çev. Ed.: G.Yüksel ve F.Bacanlı. Ankara: Pegem Akademi.