Türkçe Öğretmen Adaylarının Metaforları Anlama ve Üretme Becerilerinin İncelenmesi

Yıl 2016, Sayı: 38, 31 - 47, 18.07.2016

Nihat Bayat , Gökhan Çetinkaya

Öz

Betimsel nitelikli bu araştırmada Türkçe öğretmen adaylarının metaforları anlama ve metafor üretme beceri düzeyini saptamak amaçlanmıştır. Araştırmanın katılımcılarını Türkçe Öğretmenliği öğrencileri oluşturmuştur. Her sınıf düzeyinden 50 öğrencinin yer aldığı araştırmada toplam 200 katılımcı yer almıştır. Veri toplama aracı olarak araştırmacıların geliştirdiği Metafor Testi kullanılmıştır. 24 maddeden oluşan testte metaforları anlamaya ve metafor üretmeye ilişkin iki bölüm bulunmaktadır. Anlama bölümünde verilen bağlam içindeki kavramsal metaforun yazılması ve aktarılan anlamın saptanması, üretme bölümünde ise kavramsal metafora uygun dilsel bir üretim yapılması ve yine aktarılan anlamsal niteliğin belirlenmesi istenmiştir. Veriler, katılımcıların yanıtlarının içerik çözümlemesinin yapılması yoluyla toplanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde araştırma sorularına bağlı olarak yüzde ve frekans hesaplaması, tek yönlü varyans analizi ve t-testi teknikleri uygulanmıştır. Çözümlemeler sonucunda Türkçe öğretmen adaylarının metaforları anlama ve üretme becerisinin yeterli düzeyde olmadığı, ikinci sınıf öğrencilerinin diğer sınıflara oranla daha başarılı olduğu ve not ortalamalarının başarı düzeylerini etkilemediği görülmüştür.  

Kaynakça

• Ahrens, K. (2002). When love is not digested: Underlying reasons for source to target domain pairing in the contemporary theory of metaphor, In YuChau E. H. (Ed.), Proceeding of the first cognitive linguistics conference (pp. 273-302). Taipei: Cheng-Chi University.
• Akkök, E.A. (2009). Yabancı dilde deyimlerin öğretimi. Dil Dergisi, 143, 59-77.
• Aksan, M. (2006). Metaphors of anger: An outline of a cultural model. Dil ve Edebiyat Dergisi / Journal of Linguistics and Literature, 3(1), 31-67.
• Altun, S.A. ve Apaydın, Ç. (2013). Kız ve erkek öğretmen adaylarının “eğitim” kavramına ilişkin metaforik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19 (3), 329-354.
• Barker, P. A. (1985). Using metaphors in psychotherapy. New York: Brunner/Mazel Inc.
• Berger, A. A. (2000). Media and communication research methods. California: Sage Publications.
• Blasko, D . G . & Connine, C. M . (1993) . Effects of familiarity and aptness on metaphor processing . Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition, 12, 295-308.
• Cacciari, C. & Glucksberg, S. (1994). Understanding figurative language, In M. A. Gernsbacher (Ed.), Handbook of psycholinguistics (pp.447-478). San Diego: Academic Press.
• Clark, E. (1993). The lexicon in acquisition. Cambridge: Cambridge University Press.
• Clausner, T. & Croft, W. (1997). Productivity and schematicity in metaphors. Cognitive Science, 21, 247- 282.
• Collins, A. & Gentner, D. (1987). How people construct mental models, In Holland, H. and Quinn, N. (Eds.), Cultural models in language and thought (pp. 243-268). New York: Cambridge University Press.
• Combs, G. & Freedman, J. (1990). Symbol, story, and ceremony. New York: W.W. Norton & Company.
• Çalışkan, N. (2013). Kavramsal anahtar modeli ile metafor ve deyim öğretimi. Bilig, 64, 95-122.
• Damasio, A.R. (1994). Descartes’ error: Emotion, reason, and the human brain. New York, NY: G.P. Putnam’s Sons.
• Davis, P., Harrison, G., Johnson, D.M., Smith, P.C. & Crawford, J.F. (1995). Western Literature in a world context, volume One: The ancient world through the Renaissance. New York: St. Martin’s Press.
• Demir, G. Y. (2007). Sosyal bir fenomen olarak dilin belirsizliği. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Dimitrijevic, A. A., & Tadic, M. (2007). Figuring out the figurative: Individual differences in literary metaphor comprehension. Psihologija, 40(3), 399-415.
• Ekiz, D. ve Koçyiğit, Z. (2013). Sınıf öğretmenlerinin “öğretmen” kavramına ilişkin metaforlarının tespit edilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(2), 439-458.
• Fauconnier, G. & Turner, M. 2002. The way we think: Conceptual blending and the mind’s hidden complexities. Basic Books.
• Gardner, H. (1985). The mind's new science: A history o f the cognitive revolution. New York, NY: Basic Books.
• Gentner, D., & Holyoak, K.J. (1997). Reasoning and learning by analogy. American Psychologist, 52, 32-34.
• Gentner, D., Bowdle, B. F., Wolff, P., & Boronat, C. (2001). Metaphor is like analogy, In D. Gentner, K. J. Holyoak, & B. N. Kokinov (Eds.), The analogical mind: Perspectives from cognitive science (pp. 199-253). Cambridge (MA), MIT Press.
• Gibbs, R.W. (1992). What do idioms really mean? Journal o f Memory and Language, 31, 275-304.
• Gibbs, R. W. (1994) Figurative throught and figurative language, In M. A. Gernsbacher (Ed.), Handbook of psycholinguistics (pp.441-446). San Diego: Academic Press.
• Gibbs, R. W. Jr. (2001). Evaluating contemporary models of figurative language understanding. Metaphor and Symbol, 16, 317-333.
• Giora, R. (1997) . Understanding figurative and literal language : The graded salience hypothesis. Cognitive Linguistics, 8, 183-206.
• Glucksberg, S. (1998). Understanding metaphors. Current Directions in Psychological Science, 7, 39-43.
• Glucksberg, S. (2003). The psycholinguistics of metaphor. Trends in Cognitive Sciences, 7, 92-96.
• Glucksberg, S., & Keysar, B. (1990). Understanding metaphorical comparisons: Beyond similarity. Psychological Review, 97, 3-18.
• Goatly, A. (1997). The Language of metaphors. London: Routledge.
• Göçer, A. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının ‘kültür dil ilişkisi’ne yönelik metaforik algıları. Turkish Studies, 8(9), 253-263.
• Güloğlu, B. ve Karairmak, Ö. (2012). Metafor: Danişan ve psikolojik danışman arasındaki köprü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(37), 122-135.
• Johnson, M. (1987). The body in the mind: The bodily basis o f meaning, imagination, and reason. Chicago: University of Chicago Press.
• Karasar, N.(2006). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayin Dağitim.
• Kintsch, W., & Bowles, A. (2002). Metaphor comprehension: What makes a metaphor difficult to understand?. Metaphor and Symbol, 17, 249–262.
• Koch, S., & Deetz, S. (1981). Metaphor analysis of social reality in organizations. Journal o f Applied Communication Research, 9, 1-15.
• Kovecses, Z. (1986). Metaphors o f anger, pride and love: A lexical approach to the structure o f concepts. Amsterdam: John Benjamins.
• Kövecses, Z. (2003). Language, Figurative Thought, and Cross-Cultural Comparison. Metaphor and Symbol, 18(4), 311-320.
• Lakoff, G. (1993). The contemporary theory of metaphor, In A. Ortony (Ed.), Metaphor and thought (pp. 202-251). New York: Cambridge University Press.
• Lakoff, G., & Jonhson, M. (1980). Metaphor we live by. Chicago : University of Chicago Press.
• Leary, D. A. (1990). Psyche’s muse: The role of metaphor in the history of psychology, In D. A. Leary (Ed.), Metaphors in the history of psychology (pp. 1-78). New York: Cambridge University Press.
• Modell, A. (2009). Metaphor: The bridge between feelings and knowledge. Psychoanalytic Inquiry, 29, 6– 11.
• Ortony, A. (1975). Why metaphors are necessary and not just nice. Educational Theory, 25, 45-53.
• Ortony, A. (1993). Metaphor and thought. Cambridge: Cambridge University Press.
• Özünlü, Ü. (1997). Edebiyatta dil kullanımları. Ankara: Doruk Yayincilik.
• Perrine, R. (1993). On being supportive: The emotional consequences of listening to another's distress. Journal o f Social and Personal Relationships, 10, 371-384.
• Pilav, S. ve Elkatmış, M. (2013). Öğretmen adaylarının Türkçe kavramına ilişkin metaforları. Turkish Studies, 8(4), 1207-1220.
• Ritchie, L. D. (2013). Metaphor. Cambridge: Cambridge University Press.
• Romero, E. & Soria, B. Cognitive metaphor theory revisited. Journal of Literary Semantics, 34, 1-20.
• Rumelhart, D. E. (1980). Schemata: The building blocks of cognition, In R. J. Spiro, C. B. Bertiam, ve W. E. Brewer (Eds.), Theoretical issues in reading comprehension (pp. 33-58). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55, 459-496.
• Steen, G. ve Gibbs, R. (2004). Questions about metaphor in literature. European Journal of English Studies, 8(3), 337-354.
• Sweetser, E.E. (1990). From etymology to pragmatics: Metaphorical and cultural aspects of semantic structure. Cambridge: Cambridge University Press.
• Turner, N . E., & Katz, A. N. (1997). The availability of conventionaland of literal meaning during the comprehension of proverbs. Pragmatics and Cognition, 5, 199-233.
• Winner, E. (1979). New names for old things: The emergence of metaphoric language. Journal of Child Language, 6, 469-491.
• Winner, E. (1988). The point of words. Children’s understanding of metaphor and irony. Cambridge: Harvard University Press.
• Yurdugül, H. (2005). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 28- 30 Eylül 2005, Denizli.