ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİ MİLLİ MUSİKİ POLİTİKALARININ TÜRKİYE’DE MÜZİK SOSYOLOJİSİ DÜŞÜNCESİNİN ORTAYA ÇIKMA SÜREÇLERİNE ETKİLERİ

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 33, 312 - 332, 15.03.2021

Tuncay Yıldırım

https://doi.org/10.12981/mahder.833613

Öz

Bu araştırmada, erken Cumhuriyet dönemi milli musiki politikalarının, Türkiye’de müzik sosyolojisi düşüncesinin ortaya çıkma süreçlerine etkileri incelenmektedir. Araştırmanın amacı, uygulanan milli musiki politikalarının Türkiye’de müzik sosyolojisi düşüncesinin ortaya çıkma süreçlerine etkilerini ortaya koymaktır. Araştırmanın verileri literatür taraması ve içerik analizi yöntemleri kullanılarak dönemin sosyologları ve bu bağlamda görüş bildiren bazı müzikologların 1923-1944 yılları arasında milli musiki politikaları hakkında yazmış oldukları makalelerden bir araya getirilmiştir. Bu kapsamda, Ziya Gökalp, İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Nurettin Şazi Kösemihal, Rauf Yekta Bey, Mahmut Ragıp Gazimihal ve Halil Bedii Yönetken’in konuyla ilgili görüşleri incelenmektedir. Araştırmanın sonucunda Cumhuriyet döneminde uygulanan milli musiki politikalarının, dönemin sosyolog ve müzikologları arasında müzik sosyolojisi tartışmalarını başlatarak, Türkiye’deki müzik sosyolojisi düşüncesinin ortaya çıkma süreçlerine pozitif bir katkı sağladığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Müzik sosyolojisi., Türkiye'de müzik sosyolojisi, milli müzik politikaları, Cumhuriyet dönemi

OF THE NATIONAL MUSIC POLICIES OF EFFECTS OF EMERGENCE PROCESSES THE IDEA OF SOCIOLOGY OF MUSIC IN TURKEY

Öz

In this study, the Early Republican period national music policies is analyzed impacts to processes emergence the idea of sociology of music in Turkey. The aim of the research, the applied national music policies is put fort impacts processes the emergence the idea of sociology of music in Turkey. Research datas, by using the literature scanning technique and content analysis methods is put together from articles of their wrote about the national music policies between 1923-1944 of some musicologists expressing opinion in this context and sociologist of the period.
In this context, the articles of Ziya Gökalp, İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Nurettin Şazi Kösemihal, Rauf Yekta Bey, Mahmut Ragıp Gazimihal and Halil Bedii Yönetken are analyzed. As a result of the research the Republican period applied national music policies, by initiating discussions on the sociology of music among musicologists and sociologist of the period, has been seen contributed a positive on the emergence the idea of sociology of music in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Music sociology, music sociology in Turkey, national music policies, Republic period

Kaynakça

• Açıkgöz, M. (2013). Douglas Kellner: “Kültür Endüstrisi”, Tarihsel-eleştirel Marksizm Sözlüğü, felselelogos, sayı: 49, 2013/2, s. 171-179.
• Adorno, W. T. (2014). Kültür Endüstrisi Kültür Yönetimi, (çev. Nihat Ülner, Mustafa Tüzel, Elçin Gen), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Adorno W. T., Horkeımer, M. (2011). Sosyolojik Açılımlar, (çev. M. Sezai Durgun-Adnan Gümüş), Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Akçay, İ. (1994). “Ziya Gökalp Bey ve Milli Musikimiz Hakkındaki Görüşleri-I”, Musiki Mecmuası, 447.
• Akkaş, S. (2015). Türkiye’de Cumhuriyet Dönemi Kültür ve Müzik Politikaları, Ankara: Son Çağ Yayıncılık.
• Aksoy, B. (2008). Geçmişin Musiki Mirasına Bakışlar, İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Arslan, F. (2015). Müzikte Batılılaşma ve Son Dönem Osmanlı Aydınları, İstanbul, Beyan Yayınları.
• Ayas, G. (2014). Musiki İnkılâbının Sosyolojisi, Klasik Türk Müziği Geleneğinde Süreklilik ve Değişim, İstanbul: Doğu Kitapevi.
• Ayas, G. (2015). Müzik Sosyolojisi: Sorunlar-Yaklaşımlar-Tartışmalar, İstanbul: Doğu Kitabevi.
• Baltacıoğlu, İ. H. (1934). Sanat. İstanbul: Semih Lütfi Suhulet Kütüphanesi.
• Berker, E. (1980). Atatürk Devrimleri ideolojisinin Türk Müzik Kültürüne Doğrudan ve Dolaylı Etkileri, Açık Oturum (8. 11. 1978), İstanbul: Boğaziçi Türk Musikisi Kulübü Yayınları.
• Duran, M. H. (2001). Milli Mecmua ve Tiyatro ve Musiki Adlı Dergilerdeki Musiki İle İlgili Makaleler, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Duran, M. (2011). Türk Milliyetçiliğinin Üç İdeoloğu: İsmail Gaspıralı, Yusuf Akçura ve Ziya Gökalp, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Eğribel, E. (2012). “Türk Müziğinde Devrim ve Bozulma: Geleneksel Osmanlı-Türk Müziği ve Kimliğinin Dışlanması Üzerine”, Türkiye’de Modernleşme Batılılaşmanın Yerine Küreselleşmenin İkamesi, Sosyoloji Yıllığı 22 içinde, ed. Ertan Eğribel-Ufuk Özcan, Doğu Kitabevi, İstanbul.
• Gökalp, Z. (1923). Türkçülüğün Esasları, Ankara: Matbuat ve İstihbarat Matbaası.
• Gökalp, Z. (1923). “Bedii Türkçülük” Yeni Mecmua, 83, 342.
• Güven U. Z., Ergur, A. (2014). “Dünya’da ve Türkiye’de Müzik Sosyolojisinin Yeri ve Gelişimi”, Sosyoloji Dergisi, 3. Dizi, 29. Sayı, 2014/2. Günay, E. (2011). Müzik Sosyolojisi: Sosyolojiden Müzik Kültürüne Bir Bakış, İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• İlhan, Z. (2019). Bir Üretim Biçimi Olarak Sanat, Toplumsal Beğeni-Sermaye İlişkileri, İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı, Yayınlanmış Doktora Tezi.
• Kahraman, B., Tebiş, C. (2014). Mahmut Râgıp Gâzimihal’den Seçme Müzik Makaleleri-II, Ankara: Müzik Eğitimi Yayınları.
• Karabey, L. (1954). “Muhterem Ziya Gökalp ve Musikimiz”, Musiki Mecmuası, Sayı: 78.
• Kulak, Ö. (2016). Theodor Adorno: Kültür Endüstrisinin Kıskacında Kültür, Yayınlanmış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Anabilim Dalı, Ankara.
• Kutluk, F. (2018a). Cumhuriyet’in Müzik Politikaları, İstanbul: H2O Kitap.
• Kutluk, F. (2018b). Müzik ve Politika, İstanbul: H2O Kitap.
• Nasuhioğlu, O. (1986). Rauf Yekta Bey, İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Oransay, G. (1965). Atatürk ve Küğ: Atatürk’ün Küğle İlgisi ve Küğ Sorunları Karşısındaki Tutumu Konularındaki Belgeler, Ankara: Küğ Yayını.
• Oransay, G. (1973). Cumhuriyet’in İlk Elli Yılında Geleneksel Sanat Musikimiz, Ellinci Yıl Kitabından Ayrı Basım.
• Öztürk, O. M. (2016). “Milli Musiki Ütopyası: Halk Ruhunu Garp Fenniyle Terkip Etmek”, İllüzyon, Cumhuriyet’in Klasik Müzik Serüveni, içinde, ed. Fırat Kutluk, İstanbul: H2O Kitap.
• Sağlam, A. (2009). Türk Musiki/Müzik Devrimi, Bursa: Alfa Aktüel.
• Sun, M. (1980). Atatürk Devrimleri ideolojisinin Türk Müzik Kültürüne Doğrudan ve Dolaylı Etkileri, Açık Oturum (8. 11. 1978), İstanbul: Boğaziçi Türk Musikisi Kulübü Yayınları.
• Tarman, S. (2011). Doğumunun 130. Yılında Atatürk ve Müzik, Ankara: Müzik Eğitimi Yayınları.
• Tanrıkorur, Ç. (1980). Atatürk Devrimleri ideolojisinin Türk Müzik Kültürüne Doğrudan ve Dolaylı Etkileri, Açık Oturum (8. 11. 1978), İstanbul: Boğaziçi Türk Musikisi Kulübü Yayınları.
• Tanrıkorur, Ç. (2003). Osmanlı Dönemi Türk Musikisi, İstanbul: Dergah Yayınları.
• Tebiş, C., Kahraman, B. (2012). Halil Bedii Yönetkenden Seçme Müzik Makaleleri: Türk Harf İnkılâbı Öncesi 1922-1928 Arası, Ankara: Müzik Eğitimi Yayınları.
• Tura, Y. (1988). Türk Musikisinin Meseleleri, İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Yavuz, H. (1980). Atatürk Devrimleri ideolojisinin Türk Müzik Kültürüne Doğrudan ve Dolaylı Etkileri, Açık Oturum (8. 11. 1978), İstanbul: Boğaziçi Türk Musikisi Kulübü Yayınları.
• Yekta Bey, R. (1925). “Ziya Gökalp Bey ve Milli Musikimiz Hakkındaki Fikirleri-I”, Servet-i Fünun, No. 1480.
• Yekta Bey, R. (1995). “Rauf Yekta Diyor ki”, Musiki Mecmuası, sayı: 448.
• Sağlam, S. (2014). “Ziya Gökalp’in Sosyolojisi ve Fikirleri üzerine Düşünceler”, Türk Yurdu, sayı: 28. URL : https://www.turkyurdu.com.tr/yazar-yazi.php?id=412. Erişim tarihi: 04.11. 2020.
• Filizok, R. (2001). “Ali Canip’in Sanat ve Edebiyatla İlgili Fikirleri”, URL : http://www.ege-edebiyat.org/docs/611.pdf. Erişim tarihi: 04.11.2020.
• URL 1: << Charles Lalo », Trivium [En ligne], 6- Esthétique et science de l'art, mis en ligne le 02 mai 2010, consulté le 04 november 2020. URL : http://journals.openedition.org/trivium/3671. Erişim Tarihi: 05. 11. 2020.