Öz
Bu makalede; Fransız sosyolog ve filozof Michel Foucault’nun ürettiği temel kavramlar olan özne, öznenin ölümü, benlik, iktidar, temel iktidar türleri (mutlak iktidar, disipline edici iktidar, biyo-iktidar), ceza, söylem, bilginin arkeolojisi, soykütük, dispositif, arşiv ve episteme ele alınmaktadır. Ayrıca, iktidar ile beden ilişkileri, iktidar ile tahakküm ilişkileri incelenmektedir. Bu kavramlar ve değerlendirmeler içinde hem kendisinin post-yapısalcı olmasına karşın bunu kabul etmemesi ve hem de temel görüşleri arasındaki çelişkiler kendi ifadeleriyle ortaya konmaktadır. En temel çalışmalarından olan “iktidar” konusunda bir yandan iktidarın (diğer ifadesiyle; tabi kılma kurumlarının) baskıcı ve tahakkümcü olmadığını söylemekte; öte yandan da, iktidarın toplumun rıza göstermesi ve bir uzlaşma (konsensüs) ile ilgisi olmadığını ileri sürmektedir. Büyük Kapatılma kavramı bile büyük bir tahakküm ve bunun sonucunda “Öznenin ölümü” demektir. Foucault’nun, makro çapta siyasal iktidarı değerlendirirken konuyu “cinsel iktidar” kavramına getirerek mikro düzeye (tikel ve mikro iktidar) indirgeyerek kafa karıştırması da anlaşılır değildir. Bir başka tartışma noktası ise, “çocuk cinselliği”, “işkence” ve “uyuşturucu” gibi temel konularda karşımıza çıkmaktadır. İnsan bilimlerinin arkeolojisini yaptığı Kelimeler ve Şeyler’de de yaklaşık 550 sayfa düşünce üretmesine karşın, dilin ne olduğu konusunda hâlâ kararsızdır ve bu temel soruların yanıtını bulamamıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Baran, A. G. - Suğur, S. (Ed.) (2014). Çağdaş Sosyoloji Kuramları. 3. Baskı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
- Butler, J. (2012). Bedenler ve İktidar, Tekrar. (çev.: Şeyda Öztürk), Cogito, Sayı: 70-71, İstanbul: Yapı Kredi.
- Foucault, M. (2011). Özne ve İktidar. (çev.: Işık Ergüden - Osman Akınhay), 3. Basım, İstanbul: Ayrıntı.
- Foucault, M. (2012). İktidarın Gözü. (çev.: Işık Ergüden), 3. Baskı, İstanbul: Ayrıntı.
- Foucault, M. (2013). Hapishanenin Doğuşu: Gözetim Altında Tutmak ve Cezalandırmak. (çev.: Mehmet Ali Kılıçbay), 4. Baskı, Ankara: İmge.
- Foucault, M. (2014). Bilginin Arkeolojisi. (çev.: Veli Urhan), 2. Baskı, İstanbul: Ayrıntı.
- Foucault, M. (2015a). Büyük Kapatılma. (çev.: Işık Ergüden ve Ferda Keskin), 4. Baskı, İstanbul: Ayrıntı.
- Foucault, M. (2015b). Kelimeler ve Şeyler: İnsan Bilimlerinin Bir Arkeolojisi. (çev.: Mehmet Ali Kılıçbay), 5. Baskı, Ankara: İmge.
- Giddens, A. - Sutton, P. W. (2014). Sosyolojide Temel Kavramlar. (çev.: Ali Esgin), Ankara: Phoenix.
- Hatipoğlu, A. (2016). Tarihsel Ve Toplumsal Koşulları Açısından Postyapısalcılık: Foucault ve Derrida, Bilim ve Ütopya, Sayı: 268, Yıl 22.
- Layder, D. (2014). Sosyal Teoriye Giriş, 4. Basım, İstanbul: Küre.
- Revel, J. (2012). Foucault Sözlüğü. (çev.: Veli Urhan), İstanbul: Say.
- Ritzer, G. - Stepnisky, J. (2014). Sosyoloji Kuramları. (çev.: Himmet Hülür), Ankara: De Ki.
Öz
In this article; The basic concepts produced by the French sociologist and philosopher Michel Foucault, the subject, the death of the subject, the self, power, basic types of power (absolute power, disciplinary power, bio-power), punishment, discourse, the archeology of knowledge, genealogy, dispositif, archive and episteme is addressed. In addition, the relationship between power and body, and the relations of power and domination are examined. Within these concepts and evaluations, the contradictions between both his own poststructuralist and his refusal to accept this and his basic views are revealed with his own expressions. With regard to "power", which is one of his most fundamental works, he says on the one hand that power (in other words, institutions of subordination) is not oppressive and domineering; On the other hand, he argues that power has nothing to do with the consent of the society and a consensus. Even the concept of the Great Closure means great domination and the consequent "death of the Subject". It is also not understandable that Foucault, while evaluating political power on a macro scale, confused the issue by bringing it to the concept of "sexual power" and reducing it to the micro level (particular and micro power). Another point of discussion arises in fundamental issues such as "child sexuality", "torture" and "drugs". Although he produced about 550 pages of thought in Words and Things, where he made the archeology of human sciences, he is still undecided about what language is and could not find the answers to these basic questions.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Baran, A. G. - Suğur, S. (Ed.) (2014). Çağdaş Sosyoloji Kuramları. 3. Baskı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
- Butler, J. (2012). Bedenler ve İktidar, Tekrar. (çev.: Şeyda Öztürk), Cogito, Sayı: 70-71, İstanbul: Yapı Kredi.
- Foucault, M. (2011). Özne ve İktidar. (çev.: Işık Ergüden - Osman Akınhay), 3. Basım, İstanbul: Ayrıntı.
- Foucault, M. (2012). İktidarın Gözü. (çev.: Işık Ergüden), 3. Baskı, İstanbul: Ayrıntı.
- Foucault, M. (2013). Hapishanenin Doğuşu: Gözetim Altında Tutmak ve Cezalandırmak. (çev.: Mehmet Ali Kılıçbay), 4. Baskı, Ankara: İmge.
- Foucault, M. (2014). Bilginin Arkeolojisi. (çev.: Veli Urhan), 2. Baskı, İstanbul: Ayrıntı.
- Foucault, M. (2015a). Büyük Kapatılma. (çev.: Işık Ergüden ve Ferda Keskin), 4. Baskı, İstanbul: Ayrıntı.
- Foucault, M. (2015b). Kelimeler ve Şeyler: İnsan Bilimlerinin Bir Arkeolojisi. (çev.: Mehmet Ali Kılıçbay), 5. Baskı, Ankara: İmge.
- Giddens, A. - Sutton, P. W. (2014). Sosyolojide Temel Kavramlar. (çev.: Ali Esgin), Ankara: Phoenix.
- Hatipoğlu, A. (2016). Tarihsel Ve Toplumsal Koşulları Açısından Postyapısalcılık: Foucault ve Derrida, Bilim ve Ütopya, Sayı: 268, Yıl 22.
- Layder, D. (2014). Sosyal Teoriye Giriş, 4. Basım, İstanbul: Küre.
- Revel, J. (2012). Foucault Sözlüğü. (çev.: Veli Urhan), İstanbul: Say.
- Ritzer, G. - Stepnisky, J. (2014). Sosyoloji Kuramları. (çev.: Himmet Hülür), Ankara: De Ki.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sosyoloji |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Mart 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 11 Şubat 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 14 Sayı: 33 |
