SUÇUN NİTELİKLİ HALLERİNE DAİR CEZA ARTIRIM VEYA İNDİRİMLERİNİN BASİT YARGILAMA USULÜNÜN UYGULANABİLİRLİĞİNE ETKİSİ

Yıl 2021, Sayı: 17, 429 - 455, 26.06.2021

İsmail Şahin

https://doi.org/10.18771/mdergi.957890

Öz

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 251 ve 252. maddelerinde
basit yargılama usulü isimlendirmesiyle özel bir muhakeme usulü
kabul edilmiştir. Bu usulün uygulanabilmesi için gerekli objektif
şartlardan birisi, yargılama konusu suçun adli para cezası ve/veya üst
sınırı iki yıl ya da daha az süreli hapis cezası ile cezalandırılmasıdır.
Cezaya dair bu sınırın tespitinde suçun nitelikli hallerine dair artırım
veya indirimlerin dikkate alınıp alınmayacağı hususunda kanuni bir
düzenleme bulunmamaktadır. Mevzuatımızda CMK’nın 47/3, 75/5, 81/1,
100/4, 125/3, 150/3, 171/2, 196/2, 234/1-a-3, 239/1, 251/1, 253/1-c, 272/3-b,
286/2-d ve 286/2-g; 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 71/2, 75/1; 5395
sayılı Çocuk Koruma Kanunu’nun 19/2, 21 ve 5726 sayılı Tanık Koruma
Kanunu’nun 3/1-a, b maddeleri açısından da benzer bir durum söz
konusudur. TCK’nın 15, 66/3 ve 5235 sayılı Kanun’un 14. maddesinde
ise nitelikli hallerin dikkate alınıp alınmayacağı düzenlenmiştir.
Basit yargılama usulü açısından sorunun çözümüne dair öğreti ve
yargı kararlarında farklı fi kirler ileri sürülmüştür. Çalışmamızda, bu
farklı görüşler ile mevzuatımızdaki benzer düzenlemelerden bazıları
incelenmekte ve soruna dair çözüm önerisi sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Basit yargılama usulü, suçun nitelikli hali, orana göre artırım veya indirim, cezanın üst sınırı

Kaynakça

• ALDEMİR Hüsnü, Ceza Yargılamasında Seri Muhakeme ve Basit Yargılama Usulleri, 2. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi, 2020.
• AYGÖRMEZ Gülsün A./KORKMAZ Mehmet, Ceza Muhakemesi Hukukunda Seri Muhakame ve Basit Yargılama Usulü Muhakeme Stratejileri, 1. Baskı, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2021.
• BABAYİĞİT Beşir/ KARACAN Abdullah Enes, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Seri Muhakeme ve Basit Yargılama Usulleri”, Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 8, S. 16, 2020, ss. 851-907.
• CENTEL Nur/ZAFER Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku, 18. Baskı. İstanbul, Beta Yayıncılık, 2020.
• DEĞİRMENCİ Olgun, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Basit Yargılama Usulü(CMK m. 251-252)”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 15, S. 161, 2020, ss. 36-51.
• DEMİRBAŞ Timur, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 11. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2016.
• DÖNMEZER Sulhi/ERMAN Sahir, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku(Cilt II), 14. Baskı, İstanbul, Der Yayınevi, 2019.
• DÖNMEZER Sulhi/ERMAN Sahir, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku(Cilt III), 14. Baskı, İstanbul, Der Yayınevi, 2020.
• DÖNMEZER Sulhi/ERMAN Sahir, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku(Cilt IV), 14. Baskı, İstanbul, Der Yayınevi, 2021.
• HAKERİ Hakan, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 21. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi, 2017.
• İÇER Zafer, “Basit Yargılama Usulü (CMK m. 251, 252)”, Fasikül Hukuk Dergisi, C. 6, S. 125, 2020, ss. 6-15.
• KARAGÜLMEZ Ali, Açıklamalı Uygulamalı ve İçtihatlı Ceza Kararnamesi ve Önödeme, 2. Baskı, Ankara, Seçkin Yayınevi, 2002.
• KARAKEHYA Hakan/İNCE TUNÇER Asuman, Türk Ceza Muhakemesinde Seri Muhakeme ve Basit Yargılama, 1. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi, 2021.
• KAŞKA Hasan, “(Olan ve Olması Gereken Açısından) Türk Ceza Muhakemesi Hukukunda Basit Muhakeme”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Y. 32, S. 153, 2021, ss. 107-167.
• KOCA Mahmut, “Ceza Muhakemesinde Basit Yargılama Usulü”, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 7, S. 2, 2020, ss. 173-196.
• KOCA Mahmut/ÜZÜLMEZ İlhan, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 11. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2018.
• ÖNDER Ayhan, Sulh Ceza Hâkiminin Ceza Kararnamesi, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1966.
• ÖZGENÇ İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 14. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2018.
• ÖZBEK Veli Özer/DOĞAN Koray/BACAKSIZ Pınar/TEPE İlker, Türk Ceza Hukuku-Genel Hükümler, 7. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2016.
• ÖZTÜRK Bahri/ERDEM Mustafa Ruhan, Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, 17. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2017.
• SOYASLAN Doğan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 8. Baskı, Ankara, Yetkin Yayıncıları, 2018.
• ŞAHİN Cumhur, Ceza Muhakemesi Hukuku I, 9. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2018.
• ŞEN Ersan, Zorunlu Müdafi liğin Sınırı, 2018, h􀄴 ps://www.hukukihaber. net/zorunlu-mudafi ligin-siniri-makale,5900.html (s.e.t. 21.04.2021)
• TULAY M. Emre/DOĞAN Yamaç, “Türk Ceza Muhakemesi Hukukunda Basit Yargılama Usulü”, Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 10, Sayı 2, 2020, ss. 349-376.
• ÜNVER Yener/HAKERİ Hakan, Ceza Muhakemesi Hukuku, 12. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi, 2016.
• YAVUZ A. Hakan, Ceza Muhakemesinde Kovuşturmaya Alternatif Yöntemler, 1. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi, 2020.
• YENİSEY Feridun/NUHOĞLU Ayşe, Ceza Muhakemesi Hukuku, 6. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2018.
• YILMAZ Zahit/APİŞ Özge, “Seri Muhakeme ve Basit Yargılama Düzenlemelerinin Değerlendirilmesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 26, Sayı 1, 2020, ss. 62-106.