Reflections of Ankara's Being The Capital City on Newspapers And Intellectuals of the Period With Its Symbolic Meanings

Yıl 2021, Sayı: 11, 349 - 366, 30.03.2021

Haluk Ölçekçi

https://doi.org/10.32579/mecmua.864424

Öz

Ankara's being the capital is closely related to the inability to prevent the collapse of the Ottoman Empire and the desire of the Turkish nation, struggling for independence, to establish a state on new principles. While Turkey’s war of independence was continuing, two capitals emerged representing two different understanding. Being in the center of the national struggle against imperialism, Ankara has played an important role in shaping the axis of a new political and social power in Turkey.
During the historical process when the Parliament was closed with the occupation of Istanbul and the Grand National Assembly convened in Ankara, the government center and capital discussions were among the discussion topics that the Turkish press was closely interested in. The capital debates, reflected in the press and memories of the intellectuals of the period, reflect the power struggle over two cities. In parallel with the attitude they took against the situation of the occupied country, Istanbul and the Anatolian press have also revealed their sides in this confrontation. It is possible to follow an attitude similar to the discussions reflected in newspapers from the memories of the intellectuals of the period.With this, contribution will be made to the formation of a qualified and original perspective regarding the foundation years of the Republic, in which Turkey took a new shape.

Anahtar Kelimeler

Istanbul Press, Anatolian Press, Grand National Assembly of Turkey, National Struggle, Modernization

SİMGESEL ANLAMLARIYLA ANKARA’NIN BAŞKENT OLUŞUNUN DÖNEMİN GAZETELERİ VE AYDINLARINDAKİ YANSIMALARI

Öz

Ankara’nın başkent oluşu, Osmanlı İmparatorluğunun yıkılmasının önlenemeyişi ve bağımsızlık mücadelesi veren Türk milletinin yeni esaslar üzerine bir devlet kurma arzusuyla yakından ilgilidir. Türkiye’nin bağımsızlık savaşı devam ederken iki farklı anlayışı temsil eden iki başkent ortaya çıkmıştır. Ankara emperyalizme karşı verilen Milli Mücadele’nin karargâhlığını yaparak, Türkiye’deki siyasi ve toplumsal iktidarın yeni bir eksende şekillenmesinde önemli bir rol oynamıştır. Eskiyle olan bağları koparmak ve yeni bir Türkiye inşasında en önemli kilometre taşlarından birisi, Ankara’nın başkent oluşuyla atılmıştır. Cumhuriyet ilan edildiğinde fiili başkentlikten resmi başkentliğe terfi eden Ankara, aynı zamanda yeni medeniyet projesinin ve ulus devletin başlıca sembollerindendir.
İstanbul’un işgaliyle birlikte Mebusan Meclisi’nin kapatıldığı ve Büyük Millet Meclisi’nin Ankara’da toplandığı tarihi süreçte, hükümet merkezi ve başkent meselesi Türk basınının yakından ilgilendiği tartışma konuları arasında yer almıştır. Dönemin basınına ve aydınların hatıralarına yansıyan başkent tartışmaları, iki şehir üzerinden yapılan iki farklı dünya görüşünün iktidar mücadelesini yansıtmaktadır. İstanbul ve Anadolu basını işgal altındaki ülkenin vaziyeti karşısında takındıkları tutumlarına paralel olarak, bu cepheleşmedeki saflarını da belli etmişlerdir. Gazetelere yansıyan tartışmalara benzer bir tavrı dönemin aydınlarının hatıralarından da takip etmek mümkündür. Bu sayede Türkiye’nin yeni bir şekil aldığı Cumhuriyetin kuruluş yıllarına ilişkin nitelikli ve özgün bir bakış açısının oluşmasına katkı sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

İstanbul Basını, Anadolu Basını, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Milli Mücadele, Modernleşme

Kaynakça

• Akgün, Seçil (1989). “Ankara’nın Başkent Oluşu”, IX. Türk Tarih Kongresi. Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Alp, Tekin (2012). Kemalizm. Toplumsal Dönüşüm Yayınları, İstanbul.
• Arar, İsmail (1997). Atatürk’ün İzmit Basın Toplantısı. Cumhuriyet Yayınları, İstanbul.
• Atatürk, Kemal (1989). Nutuk (1919-1927). Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
• Atay, Falih Rıfkı (1999). Çankaya IV. Yeni Gün Haber Ajansı, İstanbul.
• Aybars, Ergün (1998). İstiklal Mahkemeleri. Milliyet Yayınları, İstanbul.
• Ayhan, Bünyamin (2009). Atatürk ve Basın. Palet Yayınları, Konya.
• Bayramoğlu, Fuat (1993). “Milli Mücadele Yıllarında Ankara”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Temmuz-Kasım 1993, IX, 27, 485-492.
• Cebesoy, Ali Fuat (2007). Milli Mücadele Hatıraları. Temel Yayınları, İstanbul.
• Dinçer, Güven (1997). “Ankara’nın Başkent Oluşunun Anlamı”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XIII, 37, 225-247.
• Goloğlu, Mahmut (2011). Türkiye Cumhuriyeti 1923- Milli Mücadele Tarihi V. İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Görgülü, İsmet (2014). On Yıllık Harbin Kadrosu (1912-1922) Balkan-Birinci Dünya ve İstiklâl Harbi. Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Heper, Metin (1974). Bürokratik Yönetim Geleneği-Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti’nde Gelişimi ve Niteliği. ODTÜ Yayınları, Ankara.
• İğdemir, Uluğ (Haz.) (1975). Heyet-i Temsiliye Tutanakları. Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Kansu, Mazhar Müfit (2009). Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber 1-2. Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Karabekir, Kazım (2008). İstiklal Harbimiz. Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Kemal, Mustafa Kemal (1983). Türkiye’nin Kalbi Ankara. Çağdaş Yayınları, İstanbul.
• Kocabaşoğlu, Uygur (1981). “1919-1938 Dönemi Basınına Toplu Bir Bakış”. Yıllık Ankara Üniversitesi SBF BYYO Dergisi, VI, 101-118.
• Kocatürk, Utkan (1997). Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronolojisi (1918-1938). Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Kutay, Cemal (1992). Osmanlıdan Cumhuriyete Yüzyılımızda Bir İnsanımız. Kazancı Kitabevi, İstanbul.
• Moltke, Helmuth Von (2017). Moltke’nin Türkiye Mektupları. Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Nadi, Yunus (1955). Ankara’nın İlk Günleri. Sel Yayınları, İstanbul.
• Ocak, Ahmet Yaşar (1996). Türk Sufiliğine Bakışlar. İletişim Yayınları, İstanbul.
• Öngider, Seyfi (2003). “Kahpe Bizans Mağrur Ankara”. İki Şehrin Hikâyesi: Ankara-İstanbul Çatışması, Aykırı Yayıncılık, İstanbul.
• Selek, Sebahattin (2010). Anadolu İhtilali. Kastaş Yayınları, İstanbul.
• Sertel, Zekeriya (2000). Hatırladıklarım. Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Şapolyo, Enver Behnan (1967). Mustafa Kemal Paşa ve Milli Mücadelenin İç Âlemi. İnkilâp ve Aka Kitabevleri, İstanbul.
• Şimşir, Bilal N. (2006). Ankara Bir Başkentin Doğuşu. Bilgi Yayınevi, Ankara.
• Toynbee, Arnold (1999). Türkiye I (Bir Devletin Doğuşu). Çağdaş Matbaacılık, İstanbul.
• Turan, Mustafa (2012). “Atatürk’ün Ankara’ya Gelişi: Milli Temsil Meselesi”. Gazi Akademik Bakış, 5, 10, 1-24.
• Türsan, Nurettin (1981). Ankara’nın Başkent Oluşu. Harp Akademileri Komutanlığı Yayını, İstanbul.
• Uluğ, Naşit Hakkı (1997). Hemşehrimiz Atatürk. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Yılmaz, Durmuş (1998). “Misak-ı Milli ve Yeni Türk Devletinin Kuruluşu”, Misak-ı Milli ve Türk Dış Politikasında Musul, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.
• Zürcher, Erik Jan (1992). Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası. Bağlam Yayınları, İstanbul.