Fen Eğitimine Karşı Tutum, Öz Yeterlilik Algısı ve Bilişsel Harita Bulguları

Yıl 2018, Cilt: 14 Sayı: 2, 756 - 777, 31.08.2018

Gülden Uyanık Balat , Berrin Akman , Gülşah Günşen

https://doi.org/10.17860/mersinefd.355520

Cited By: 5

Öz

Araştırmanın
amacı okul öncesi öğretmen adaylarının fen eğitimine karşı tutumları ve öz
yeterlilik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi ve öğretmen adaylarının fen
eğitimine yönelik bilişsel haritalarının belirlenmesidir. Karma araştırma
yöntemi kullanılarak yapılan araştırmanın nicel örneklemini 2016-2017 eğitim
öğretim yılı bahar döneminde eğitime devam eden 4 farklı üniversitedeki 261 okul
öncesi öğretmen adayı oluşturmaktır. Araştırmanın nitel katılımcılarını ise
nicel örneklem içerisinden seçilmiş 35 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Nicel
veri toplama aracı olarak okul öncesi öğretmen adaylarının fen eğitimine karşı
tutumlarının belirlenmesinde Hyung-Sook-Cho ve arkadaşları (2003) tarafından
geliştirilen ve uyarlama çalışması Ünal ve Akman (2006) tarafından yapılan "Okul Öncesi Öğretmenlerinin Fen
Eğitimine Karşı Tutum Ölçeği" ve öğretmen adaylarının öğretmen öz
yeterlilik durumlarını belirlemek amacıyla Gibson ve Dembo (1984) tarafından
geliştirilen ve uyarlanması Diken (2004) tarafından yapılan "Öğretmen Yeterlik Ölçeği” kullanılmıştır.
Araştırmada nitel veri toplama aracı olarak da görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmanın nicel
verileri tek yönlü varyans analizi (ANOVA), t-testi ve korelasyon analizi
yapılarak, nitel verileri ise içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırmanın sonuçlarına
göre okul öncesi öğretmen adaylarının fen eğitimine karşı tutum ve öğretmen öz
yeterlilik algıları arasında pozitif ve zayıf düzeyde anlamlı bir ilişki
bulunmuş olup, öğretmen adayları kendilerini fen eğitimine ilişkin bilgili,
algısı yüksek, fen olaylarına ilgili ve üniversitede almış olduğu fen eğitimi
dersinin kendisine yeterli düzeyde olduğunu ifade etmiştir. Bilişsel harita
bulgularında ise feni eğitim faaliyetlerinde kullanma nedenini en çok çocukların
keşfederek öğrenmesini sağlamasını, etkinlik hazırlarken zorlanma nedeni olarak
en çok genel bilgi eksikliklerinin olmasını, etkinlik hazırlarken zorlanmama
nedeni olarak da en çok çevredeki her şeyin fenin konusu olmasını ifade
ettikleri görülmüştür. 

Anahtar Kelimeler

fen eğitimine yönelik tutum, öz yeterlik algısı, bilişsel harita, okul öncesi öğretmen adayı

Kaynakça

• Akman, B. (2003). Okul öncesinde fen eğitimi. Yaşadıkça Eğitim Dergisi, 79; 14-16.
• Alabay, E. (2009). Analysis of science and nature corners in preschool ınstitutions. Procedia Social And Behavioral Sciences, 1, 857-861.
• Altınok, H. (2004). Öğretmenlerinin fen öğretimine yönelik tutumlarına ilişkin öğrenci algıları ve öğrencilerin fen bilgisi dersine yönelik tutum ve güdüleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 1-8.
• Arı, E. (2014). okul öncesi öğretmen adaylarının fen ve doğa etkinliklerinde bilimsel süreç becerilerini gerçekleştirme düzeyleri ve öğrenme ortamlarının değerlendirilmesi. XI. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitim Kongresi Bildiri Kitapçığı (UFBMEK-2014), Adana. Eylül 11-14. S:70.
• Aslan, O., Şenel Zor, T. ve Tamtakas Cicim, E. (2015). Okul öncesi öğretmenlerinin fen eğitimine yönelik görüşlerinin ve hizmetiçi eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi. The Journal of International Social Research, 8,(40).
• Ayvacı, H. Ş., Devecioğlı, Y. ve Yiğit, N. (2002). Okul öncesi öğretmenlerinin fen ve doğa etkinliklerindeki yeterliliklerinin belirlenmesi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Ankara.
• Bahtiyar, A., ve Can, B. (2017). Fen öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerileri ile bilimsel araştırmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (42), 47-58.
• Bakaç, E., ve Özen, R. (2017). Pedagojik formasyon öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik öz-yeterlik inançları ile tutumları arasındaki ilişki. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(4).
• Bayır, E. ve Günşen, G. Okul öncesi dönem çocuklarının en çok izledikleri çizgi filmlerin bilimsel açılardan analizi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 2, 746-761 doi:10.24315/trkefd.303686.
• Bayır, E. ve Günşen G. (2014). Okul öncesi öğretmen adaylarının bilimin doğasına ilişkin görüşlerinin zihin haritası aracılığıyla incelenmesi. XI. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitim Kongresi Bildiri Kitabı (UFBMEK-2014), Adana. Eylül 11-14. s: 242.
• Bayır, E., Günşen, G. ve Fazlıoğlu, Y. (2015a). okul öncesi dönemde bazı kimya kavramlarını geliştirmeye yönelik bir model önerisi ve etkisinin incelenmesi: “haydi kongre düzenliyoruz!”. IV Ulusal Kimya Eğitimi Kongre Bildiri Kitabı (UKEK-2015), Ayvalık. Eylül 7-10, s: 53.
• Bayır, E., Günşen, G. ve Fazlıoğlu, Y. (2015b). okul öncesi eğitim programında fene ilişkin kavramların belirlenmesi ve kavramlara yönelik uygulama önerileri. IV Ulusal Kimya Eğitimi Kongresi Kitabı (UKEK-2015), Ayvalık. Eylül 7-10, s: 18.
• Benli, E. (2010). Probleme dayalı öğrenmenin fen bilgisi öğretmen adaylarının akademik başarılarına, bilgilerin kalıcılığına ve fene karşı tutumlarına etkilerinin araştırılması, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bilaloğlu, G., Aslan, R. E Aktaş-Arnas, Y. (2006). Okul öncesi öğretmenlerinin günlük programda yer verdikleri fen etkinliklerinin ve bu etkinlikleri uygulama biçimlerinin incelenmesi. 15. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Muğla.
• Bilgin, İ. ve Geban, Ö. (2004). İşbirlikli öğrenme yöntemi ve cinsiyetin sınıf öğretmenliği öğretmen adaylarının fen bilgisi dersine karşı tutumlarına, fen bilgisi öğretimi 1 dersindeki başarılarına etkisinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 9-18.
• Büyüktaşkapu, S. (2010). 6 yaş çocuklarının bilimsel süreç becerilerini geliştirmeye yönelik yapılandırmacı yaklaşıma dayalı bir bilim öğretim programı önerisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Selçuk Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Büyüktaşkapu, S., Çeliköz, N. ve Akman, B. (2012). Yapılandırıcı bilim eğitim programı’nın 6 yaş çocuklarının bilimsel süreç becerilerine etkisi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 37, 165.
• Can, M., Şahin, Ç. (2015). Okul öncesi öğretmen adaylarının fene ve fen öğretimine yönelik tutumlarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 13-26 Geliş Tarihi: 27/01/2015.
• Çakır, Ö., Kan, A., ve Sünbül, Ö. (2006). Öğretmenlik meslek bilgisi ve tezsiz yüksek lisans programlarının tutum ve öz yeterlik açısından değerlendirilmesi, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 36-47.
• Çamlıbel Çakmak, Ö. (2006). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Fene Ve Fen Öğretimine Yönelik Tutumları İle Bazı Fen Kavramlarını Anlama Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Capella-Snatana, N. (2003). Voices of teacher candidates: possitive changes in multicultural attitudes and knowledge. Journal of Educational Researceh, 96(3), 182-190.
• Cho, H. S., Kim, J. & Choi, D.H. (2003). Early childhood teachers’attitudes toward science teaching: a scale validation study. Educational Research Quarterly, 27 (2);33-42.
• Creswell, J.W. & Plano Clark, V.L. (2015). Karma yöntem araştırmaları. (Çeviri Litap). Anı Yayıncılık, 2. Baskı. Ankara.
• Da-Silva, C., Mellado, V. & Porlan, R. (2006). Evolution of the conceptions of a secondary education biology teacher: longitudinal analysis using cognitive maps. Science Teacher Education, 91(3), 461-491.
• Denizoğlu, P. (2008). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öğretimi özyeterlik inanç düzeyleri, öğrenme stilleri ve fen bilgisi öğretimine yönelik tutumları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Dogan, I., & Kunt, H. (2017). Determination of prospective preschool teachers' science process Skills. Journal Of European Education, 6(1), 8-18.
• Doğru, M. ve Şeker, F. (2012). The effect of science activities on concept acquisition of age 5-6 children groups. Educational Sciences: Theory & Practice, Special Issue, Autumn, 3011-3024.
• Downing, J. E., Filler, J. D. & Chaberlain, R. A. (1997). Science process skills and attitudes of preservice elemantary teachers. http://www.eric.ed.gov (Erişim Tarihi: 10.08.2017).
• Ekinci Vural, D. ve Hamurcu, H. (2008). Okul öncesi öğretmen adaylarının fen öğretimi dersine yönelik öz-yeterlik inançları ve görüşleri. İlköğretim online, 7(2).
• Elkatmış, M., Demirbaş, M. ve Ertuğrul, N. (2013). Eğitim fakültesi öğrencileri ile formasyon eğitimi alan fen edebiyat fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik öz yeterlik inançları, Pegem Journal of Education & Instruction, 3 (3), 41-50.
• Englehart, D. (2008). An exploration of how pre-service early chldhood teachers use educative curriculum materials to support their science teaching practices. PhD. Dissertaion. Central Florida Univerity.
• Garner, P. W., Jones, D. C., & Palmer, D. J. (1994). Social cognitive correlates of preschool children’s sibling caregiving behavior. Developmental Psychology, 30, 905–911. doi:10.1037/0012‐1649.30.6.905.
• Güler, D. ve Bıkmaz, H. (2002). Anasınıflarında fen etkinliklerinin gerçekleştirilmesine ilişkin öğretmen görüşleri. Eğitim Bilimleri ve Uygulamaları 1(2), 249-267.
• Günşen, G. (2015). Yapılandırıcı yaklaşıma dayalı bilim öğretiminin 5 yaş çocukları üzerindeki etkileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Okul Öncesi Eğitimi. Edirne.
• Hadzigeorgiou, Y. (2001). The role of wonder and “romance” in early childhood science education. Internationa Journal of Early Years Education, 9(1);63-69.
• Hamurcu, H. (2006, Eylül) Okul öncesi öğretmen adaylarının fen öğretimi hakkındaki görüşleri, 7.Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Ankara.
• Harlan, J. D. & Rivkin, M. S. (2000). Science experiences fort he early childhood years: an ıntegrated approach. New Jersey: Prentice-Hall, Inc.
• Heewet, V. M. (2001). Examining the reggio emilia aproaches to early childhood education. Early Childhood Education Journal, 22(2), 95-100.
• İnan, H. (2010). Okul öncesi öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerilerine ilişkin alan bilgileri ve pedagojik alan bilgilerinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(4), 2275-2323.
• İpek, C. ve Bayraktar, Ş. (2004). Aday öğretmenlerin fen bilimleri ve sosyal bilimlere bakışları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Elektronik Eğitim Fakültesi Dergisi 1(1).
• Johnson, R.B., Onwuegbuzie, A.J., & Turner, L. A. (2007). Toward a definition of mixed methods research. Jornal of Mixed Method Research, 1(2),112-133.
• Kavcar, C. (2002). Cumhuriyet döneminde dal öğretmeni yetiştirme, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 35 (1-2), 1-14.
• Kabadayı, A. ve Bozkurt, E. (2015). Okul öncesi öğretmenlerinin yapılandırıcı yaklaşım ile ilgili yeterlik düzeylerinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(2). ISSN: 2146-9199.
• Karaer, H. ve Kösterilioğlu, M. (2005) Amasya ve Sinop illerinde çalışan okul öncesi öğretmenlerin fen kavramlarının öğretilmesinde kullandıkları yöntemlerin belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(2), 447-454.
• Karamustafaoğlu, S., Üstün, A. ve Kandaz, U. (2004). Okul öncesi öğretmen adaylarının fen ve doğa etkinliklerini uygulayabilme düzeylerinin belirlenmesi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, Malatya.
• Kırıkkaya, E. B. (2009). İlköğretim okullarındaki fen öğretmenlerinin fen ve teknoloji programına ilişkin görüşleri. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 6, 1, 133-148.
• Kıroğlu, K. (2017). Bir meslek olarak öğretmenlik, eğitim bilimine giriş içinde (Ed. Özcan Demirel ve Zeki Kaya), s. 343-372. Pegem Akademi, Ankara.
• Küçüközer, H. ve Bostan, A. (2010). Ideas of kindergarten students on the day-night cycles, the seasons and the moon phases. Journal of Theory and Practice in Education, 6 (2), 267–280.
• Lind, K. K. (2000). Exploring Science in Early Childhood Education. Albany, ABD: Delmar.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Morell, L. ve Tan, R. J. B. (2009). Validating for use and ınterpretation: a mixed methods contrubution ıllustrated. Journal of Mixed Methods Research, 3(3(, 242-264.
• Oğuz, A. ve Topkaya, N. (2008). Ortaöğretim alan öğretmenliği öğrencilerinin öğretmen öz yeterlik inançları ile öğretmenliğe ilişkin tutumları, Akademik Bakış, 14, 23– 36.
• Özbey, S. (2006). Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin Fen Etkinliklerine İlişkin Yeterliklerinin Belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Parlakyıldız, B. ve Aydın, F. (2004). Okul öncesi dönem fen eğitiminde fen ve doğa köşesinin kullanımına yönelik bir inceleme. XII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, Malatya.
• Piaget, J. (1972). Child’s Conceptions Of The World (J. A. Tomlinson, Trans.). Lanham: Littlefi eld Adams. (Original work published 1928).
• Plummer, J. D. (2009). A cross-age study of children’s knowledge of apparent celestial motion. International Journal of Science Education, 31 (12), 1571–1605.
• Plummer, J. D. & Krajcik, J. (2010). Building a learning progression for celestial motion: elementary levels from an earth-based perspective. Journal of Research in Science Teaching, 47 (7), 768–787.
• Radford, D. L., DeTure, L. R. & Doran, R. L. (1992). A Preliminary Assesment of Science Process Skills Achivement of Preservice Elemantary Teachers. http://www.eric.ed.gov (Erişim Tarihi: 10.08.2017).
• Saçkes, M., Akman, B. & Trundle, K., (2012). Okul öncesi öğretmenlerine yönelik fen eğitimi dersi: lisans düzeyindeki öğretmen eğitimi için bir model önerisi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 6(2).
• Saçkes, M., Trundle, C.K. & Bell, R., (2013). Science learning experiences in kindergarten and children’s growth science perfromence in elementary grades. Education and Science. 38(167).
• Saka, A.Z. ve Kıyıcı, F.B. (2004). Öğrencilerin fen bilgisi dersine karşı tutumlarını etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8, 376-397.
• Sansar, S. B. (2010). Okul öncesi öğretmenlerin fen öğretimine yönelik tutumları ile fen etkinliklerinde kullandıkları yöntemler arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Şeker, H., Deniz, S., ve Görgen, İ. (2005). Tezsiz yüksek lisans öğretmen adaylarının öğretmenlik yeterlikleri üzerine değerlendirilmeleri, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 42, 237-253.
• Şenel, T. ve Aslan, O. (2014). Okul öncesi öğretmen adaylarının bilim ve bilim insanı kavramlarına ilişkin meteforik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, cilt 10, sayı 2.
• Şimşek-Laçin, C. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının fen ve teknoloji ders kitaplarındaki deneyleri bilimsel süreç becerileri açısından analiz edebilme yeterlilikleri. İlköğretim Online, 9, 2, 433-445.
• Tekbıyık, A. ve İpek, C. (2007). Sınıf öğretmeni adaylarının fen bilimlerine yönelik tutumları ve mantıksal düşünme becerileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Elektronik Eğitim Fakültesi Dergisi, 4, 102-117.
• Trundle, K. C., Saçkes, M., Smith, M. M. & Miller, H. L. (2012, September). Preschoolers’ İdeas About Day and Night and Objects in the Sky. Paper presented at the annual meeting of the International Congress on Early Childhood Education. Adana, September 12–15.
• Türkmen, L. (2007). The influences of elementary science teaching method courseson a Turkish teachers college elementary education major students’ attitudes towards science and science teaching. Journal of Baltic Science Education, 6 (1), 26-30.
• Türkmen, L. (2002). Sınıf öğretmenliği 1. sınıf öğrencilerinin fen bilimleri ve fen bilgisi öğretimine yönelik tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 218-228.
• Türkmen, L. & Bonnstette. (1999). A Study Of Turkish Preservice Science Teachers’ Attitudes Toward Science and Science Teaching. Paper presented at the annual convention of National Association of Research in Science Teaching. Boston, MA.
• Uyanık Balat, G. ve Günşen, G. (2017). Okul Öncesi Döndede STEM Yaklaşımı, The Journal of Academic Social Science, 5(47), 337-348.
• Ünal, M. (2017). Fen Eğitiminde Öğretmenin Rolü, Okul Öncesi Dönemde Fen Eğitimi içinde (Ed. Berrin AKMAN, Gülden UYANIK BALAT ve Tülün GÜLER). Anı Yayıncılık, Ankara.
• Ünal, M. Ve Akman, B. (2006). Okul öncesi öğretmenlerinin fen eğitimine karşı gösterdikleri tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30;251-257. Üstüner, M., Demirtaş, H., Cömert, M. ve Özer, N., (2009). Ortaöğretim öğretmenlerinin öz-yeterlik inançları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (17), 1-16.
• Van Der Molen, J. W. & Van Aalderen-Smeets, S. I. (2013). Investigating and stimulating primary teachers’ attitudes towards science: a large-scale research project. Frontline Learning Research, 1(2), 1-9.
• Yaman, S. (2015). Karma Yöntem Araştırmalarında Veri Toplama, Karma Yöntem Araştırmaları içinde, (2. Baskı), Anı Yayıncılık, Ankara.
• Yener, D., Yılmaz M. (2017). Öğretmen adaylarının öğrenme öğretme anlayışları ve fen öğretimine yönelik özyeterlik inançları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (2), 1016-1038.
• Yeşilyurt, E. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik algıları, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (45), 88-104.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri [Qualitiative research methods in the social sciences] (7th ed.). Ankara, Turkey: Seçkin Yayıncılık.