Kaotik Liderlik Ölçeği Geliştirme Çalışması

Yıl 2022, Cilt: 18 Sayı: 2, 193 - 213, 22.08.2022

Ümit Doğan Mahire Aslan

https://doi.org/10.17860/mersinefd.1055219

Öz

Bu araştırma ile öğretmenlerin, okul müdürlerinin kaotik liderlik rollerine ilişkin algılarını belirlemek için geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmek amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini, 2020-2021 öğretim yılında Sakarya ili merkez ilçelerinde (Serdivan-Adapazarı-Erenler) görev yapan 5088 ilkokul, ortaokul ve lise öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada tabakalı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Örneklemde yer alan öğretmenlerin çalıştıkları okul türleri açısından tabakalara dağılımında oransal dağılım gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmada iki çalışma grubundan alınan veriler kullanılarak geçerlik ve güvenirlik analizleri yapılmıştır. Geçerlik analizlerinde, 202 öğretmen ile açımlayıcı faktör analizi (AFA), 251 öğretmen ile de doğrulayıcı faktör analizi (DFA) yapılmıştır. Yapılan geçerlik ve güvenirlik analizleri sonucunda ölçek yapısı, üç boyut ve 22 maddeden oluşmuştur. Ölçeğin toplam varyansı açıklama oranı %58,54 olarak belirlenmiştir. Maddelerin faktör yükü değerleri 0,52 ile 0,95 arasında yer alırken, maddelerin standart regresyon yükleri 0,70’ten yüksek olduğu, alt (%27) gruplar ile üst (%27) gruplar arasındaki madde ortalamalarının anlamlı düzeyde farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Cronbach alfa iç tutarlık katsayısı ise 0,95 olarak belirlenmiştir. Yapılan analizler sonucunda, Kaotik Liderlik Ölçeğinin geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kaotik Liderlik, Okul Müdürü, Öğretmen

Teşekkür

Teşekkür eder, kolaylıklar dilerim

Chaotic Leadership Development Study

Öz

This research aims to develop a measurement tool that reveals teachers’ perceptions on school principals' chaotic leadership behaviors. The population of the research consists of 5088 primary, secondary and high school teachers working in the central districts of Sakarya province in the 2020-2021 academic year. Stratified sampling method was used in the research. A proportional distribution was carried out in the distribution of the teachers in the sample to the layers in terms of the types of schools they work in. In this study, validity and reliability analyzes were performed using data from two study groups. In the validity analysis, exploratory factor analysis was performed with 202 teachers, and confirmatory factor analysis was performed with 251 teachers. As a result, the scale structure consisted of three dimensions and 22 items. The total variance explanation rate of the scale was determined as 58.54%. While the factor load values of the items were between .52 and .95, it was determined that the standard regression loads of the items were higher than .70, and the item averages between the lower (27%) groups and the upper (27%) groups differed significantly. The Cronbach’s alpha internal consistency coefficient was determined as .95. The results of the analyses revealed that the Chaotic Leadership Scale is a valid and reliable scale.

Anahtar Kelimeler

Chaotic Leadership, School principal, Teacher

Kaynakça

• Açıkalın, A. (1998). Daha bir kaosu yönetmek. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 14, 149-150.
• Adair, J. E. (2005). How to grow leaders: The seven key principles of effective leadership development. Kogan Page Publishers.
• Amagoh, F. (2008). Perspectives on organizational change: systems and complexity theories. The Innovation Journal: The Public Sector İnnovation Journal, 13(3), 1-14.
• Anderson, P. (1999). Complexity theory and organization science. Organization Science, 10(3), 216-232.
• Balcı, A. (1995). Sosyal bilimlerde araştırma. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi.
• Balyer, A. (2014). Eğitim yönetiminde farklı bir yaklaşım: Otopoyiyez teorisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(2), 605-618.
• Başar, H. (2001). Sınıf yönetimi. Pegem A Yayıncılık.
• Başaran, İ. E. (2000). Yönetimde insan ilişkileri. Kadıoğlu Matbaası.
• Battram, A. (1999). Karmaşıklıkta yol almak. (Çev. Z. Dicleli). Henkel Yayınları.
• Braham, B. J. (1998). Öğrenen bir organizasyon yaratmak. (Çev. A. Tekcan). Rota Yayıncılık.
• Bursalıoğlu, Z. (2002). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. (14. basım). PegemA Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Atıf İndeksi, 001-214.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (22. Baskı). Pegem Akademi.
• Cattell, R. B. (1978). Thescientificuse of factoranalysis in behavioraland life sciences. Plenum.
• Chakravarthy, B. (1997). A new strategy framework from coping with turbulence. Sloan Management Review, Winter, 69-82.
• Çelik, V. (1997). Eğitim yönetiminde kuramsal gelişmeler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 3, 31-43.
• Çelik, V. (2008). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Pegem Akademi.
• Çobanoğlu, F. (2008). Değişim mantığını anlamak: Akış ve dönüşüm olarak örgüt. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(23), 110-119.
• Daft, D. (2003). Değişime önderlik etmek. Executive Excellence Dergisi, 7, 80.
• Davies, B. J., & Davies, B. (2006). Developing a model for strategic leadership in schools. Educational Management Administration & Leadership, 34(1), 121-139. https://doi.org/10.1177/1741143206059542
• DeVellis, R. F. (2014). Ölçek geliştirme: Kuram ve uygulamalar. (Çev.: Tarık Totan), Nobel Akademik Yayıncılık.
• Djavanshir, G. R., & Khorramshahgol, R. (2006). Applications of chaos theory for mitigating risks in telecommunication systems planning in global competitive market. Journal of Global Competitiveness, 14 (1), 15-24.
• Drucker, F. P. (2000). Gelecek için yönetim 1990’lar ve sonrası. (Çev. F. Üçcan). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Edmonds, B. (2000). Complexity and scientific modelling. Foundations of Science, 5(3), 379-390.
• Erdemir, E, ve Koç, U. (2010). Postmodernizm ve komplekslik: Örgüt kuramı bağlamında paradigmatik bir tartışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(1), 25‐48.
• Erkuş, A. (2014). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-I: Temel kavramlar ve işlemler. 2. Baskı. Pegem Yayınları.
• Farazmand, A. (2003). Chaos and transformation theories: A theoretical analysis with implications for organization theory and public management. Public Organization Review, 3(4), 339-372.
• Ferlie, E. (2007). Complex organizations and contemporary public sector organizations. International Public Management Journal, 10(2), 153-165. https://doi.org/10.1080/10967490701323670
• Fidan, T., & Balcı, A. (2016). Principal proactivity: School principals’ proactive. Ş.Ş. Erçetin (Ed.), Applied chaos and complexity theory in education (pp. 29-58). Information Science Imprint-IGI Global.
• Gleick, J. (2005). Kaos (Çev. F. Üçcan). Tübitak Popüler Bilim Kitapları.
• Gorsuch, R. L. (1983). Factor analysis. Lawrence Erlbaum Associates.
• Helsing, D. (2007). Style of knowing regarding uncertainties. Curriculum Inquiry, 37(1), 33-70. https://doi.org/10.1111/j.1467-873X.2007.00369.x
• Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. (2008). Evaluating model fit: a synthesis of the structural equation modelling literature. In 7th European Conference on research methodology for business and management studies, 195-200.
• Houchin, K., & Maclean, D. (2005). Complexity theory and strategic change: An empirically informed critique. British Journal of Management, 16(2), 149-166.
• Hunter, D. (1996). Chaos theory and educational administration: Imaginative foil or useful framework. Journal of Educational Administration and Foundations, 11(2), 9-34.
• İlğan, A. (2008). Örgütsel değişim/değişme. Milli Eğitim Dergisi, 177, 21-31.
• Kırım, A. (2004). Yeni dünyada strateji ve yönetim. Sistem Yayıncılık.
• Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. Routledge.
• Larsen-Freeman, D. (1997). Chaos/complexity science and second language acquisition. Applied Linguistics, 18(2), 141-165. https://doi.org/10.1093/applin/14
• Maclure, M. (1995). Postmodernism: A postscript. Educational Action Research, 3(1), 105-16.
• Manuel, F. E., & Manuel, F. P. (1997). Utopian thought in the western world. Mass Belknap.
• Matheson, D., & Matheson, J. (1999). Akıllı örgüt. (Çev. M. Tüzel). Boyner.
• Moseley, B., & Dustin, D. (2008). Teaching as chaos. College Teaching, 56(3), 140-142.
• Murphy, P. (1996). Chaos theory as a model for managing issues and crises. Public Relations Review, 22(2), 95-113. https://doi.org/10.1016/S0363-8111(96)90001-6
• Nunnally, J. C. (1978). Psychometrictesting. McGraw-Hill.
• Öge, S. (2005). Örgütsel etkinlik ve ergonomi. Yelken Yayımları.
• Öztürk, Z., ve Kızılkaya, S. (2017). Chaos-complexity theory at management. International Online Journal of Education and Teaching, 4, 259-264.
• Paraskevas, A. (2006). Crisis management or crisis response system? A complexity science approach to organizational crisis. Management Decision, 44(7), 892-907.
• Peca, K. (1992). Chaos theory: A scientiftc basis for alternative research methods in educational administraticm. CA.
• Prigogine, I., & Stengers I. (1998). Kaostan düzene - insanın tabiatla yeni diyaloğu. (Çev. S. Demirci). İz.
• Pryor, R. G., & Bright, J. E. (2006). Counseling chaos: Techniques for practitioners. Journal of Employment Counseling, 43(1), 9-17. https://doi.org/ 10.1002/j.2161-1920.2006.tb00001.x
• Radford, M. (2006). Researching classrooms: complexity and chaos. British Educational Research Journal, 32(2), 177-190.
• Rhee, Y. (2000). Complex systems approach to the study of politics. Systems Research and Behavioral Science, 17(6), 487-491. https://doi.org/10.1002/1099-1743(200011/12)17:6
• Sakarya MEM (2020). Stratejik plan. http:// sakarya.meb.gov.tr, Erişim Tarihi: 12/12/2020.
• Sayğan, S. (2014). Complexity theory in organization science. Ege Akademik Bakış Dergisi, 14(3), 413-424.
• Seçer, İ. (2013). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi. Anı Yayıncılık.
• Smith, W., & Higgins, M. (2003). Postmodernism and popularisation: The cultural life of chaos theory. Culture and Organization, 9(2), 93-104. https://doi.org/10.1080/14759550302803
• Styhre, A. (2001). The nomadic organization: The postmodern organization of becoming. Tamara: Journal of Critical Postmodern Organization Science, 1(4), 1-12.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi. Nobel Yayıncılık.
• Taymaz, H. (2003). Okul yönetimi. PegemA Yayıncılık.
• Tetenbaum, T. J. (1998). Shifting paradigms: From Newton to chaos. Organizational dynamics, 26(4), 21-33.
• TDK. (2020). Türk dil kurumu sözlükleri. 26/04/2020 tarihinde http://sozluk.gov.tr. adresinden erişildi.
• Thietart, R. A., & Forgues, B. (1995). Chaos theory and organization. Organization Science, 6(1), 19-31. https://doi.org/10.1287/orsc.6.1.19
• Töremen, F. (2000). Kaos teorisi ve eğitim yöneticisinin rolü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 22, 203-219.
• Truex, D. P., Baskerville, R., &Klein, H. K. (1999). Growing systems in an emergent organization. Communication of The ACM, 42(8), 117-123.
• Tüz, M. V. (2004). Değişim ve kaos ortamında işletme davranışı. Alfa Akademi.
• Usta, M. E. (2013). Okul yöneticilerinin pozitivist ve kaos yönetim anlayışlarını benimsemelerinin kendilerinin ve öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeylerine etkileri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Yurdanur Özgenç, Ö. (2008). Değişimin mantığını anlamak: Akış ve dönüşüm olarak örgüt. A. Balcı (Ed.), Örgüt mecazları içinde (s.123-149). Ekinoks.