Öğretmenlerin Perspektifinden Okul Müdürlerinin Ders Denetimi: Bir Olgubilim Çalışması

Yıl 2023, , 1331 - 1360, 10.05.2023

Ayça Kaya , Ümit Dilekçi , İbrahim Limon

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1131067

Öz

Bu çalışmanın amacı okul müdürlerinin yürütmekte olduğu ders denetimine ilişkin öğretmen görüşlerini ortaya koymaktır. Olgubilim deseninde kurgulanan araştırmada veri toplama süreci yüz yüze ve çevrim içi yürütülmüştür. Maksimum çeşitlilik örneklemesinden yararlanılarak 24 öğretmene ulaşılmıştır. Katılımcılara beş adet açık uçlu soru sorulmuş ve veri analizinde içerik analizi yöntemine başvurulmuştur. Katılımcı görüşleri kodlanmış ve ortak kodlar temelinde kategoriler ile alt kategoriler oluşturulmuştur. Bulguların geçerliliği araştırmacı bakış açısı, katılımcı bakış açısı ve okuyucu bakış açısı ile teyit edilmiş; güvenirlik kapsamında ise araştırmacılar arası uyumu belirlemek için Kappa güvenirlik katsayısı hesaplanmıştır. Analizler sonucunda “ders denetimi öncesi”, “ders denetimi sırası”, “ders denetimi sonrası”, “ders denetimi sırasındaki hisler” ve “ders denetimine ilişkin öneriler” olmak üzere beş kategori ortaya çıkmıştır. İlgili kategoriler altında ise “denetim öncesi bilgilendirme”, “bilgilendirme yöntemi”, “bilgilendirme türü”, “aktif katılım”, “pasif katılım”, “rehberlik amaçlı dönüt”, “kontrol amaçlı dönüt”, “dönüt verme türü”, “olumlu dönüt”, “olumsuz dönüt”, “okul müdürü açısından”, “öğretmen açısından” ve “eğitim sistemi açısından” şeklinde alt kategoriler oluşturulmuştur. Elde edilen bulgular alanyazın temelinde tartışılmış ve bulgulara dayalı birtakım öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

denetim, ders, okul müdürü, öğretmen

Kaynakça

• Ağaoğlu, S., ve Ağaoğlu, Y. S. (2020). Okul müdürlerinin okul denetim sorumlulukları. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 15 (1), 219-226.
• Altınova, H. A., ve Gündüz, Y. (2021, 27-30 Ekim). Okul müdürlerinin ders denetimi faaliyetlerinin öğretmenlerin mesleki gelişimine etkisi [Sözlü bildiri]. International Pegem Conference on Education (IPCEDU-2021), Antalya.
• Altunay, E. (2020). Okul müdürlerinin ders denetimlerine ilişkin müdür ve öğretmen görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 55, 95-127. https://doi.org/10.21764/maeuefd.647056
• Arslantaş, H., Tösten, R., ve Avcı, Y. (2020). Liselerde ders denetimi uygulamalarının değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (2), 417-431. https://doi.org/10.17860/mersinefd.691129
• Aydın, İ. (2016). Öğretimde denetim: Durum saptama, değerlendirme ve geliştirme. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Aydın, M. (2007). Çağdaş eğitim denetimi. Ankara: Hatiboğlu Yayıncılık.
• Aydın, M. (2010). Eğitim yönetimi. Ankara: Hatiboğlu Yayıncılık.
• Barredo, C. P. (2019). Principals’ instructional supervision and teachers’ efficacy in public elementary schools: The basis for an instructional supervisory plan. International Journal of Innovation, Creativity and Change, 8 (7), 135-146.
• Bellibaş, M. Ş. (2022). Empowering principals to conduct classroom observations in a centralized education system: does it make a difference for teacher self-efficacy and instructional practices? International Journal of Educational Management. https://doi.org/10.1108/IJEM-02-2022-0086
• Bilgin Dikmen, M., ve Göksoy, S. (2021). Ortaokul müdürlerinin yürüttükleri ders denetimi uygulamalarında karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Ekev Akademi Dergisi, 86, 351-384.
• Blomqvist, M., ve Ziegert, K. (2011). Family in the waiting room’: A Swedish study of nurses’ conceptions of family participation in acute psychiatric in-patient setting. International Journal of Mental Health Nursing, 20 (3), 185-194. https://doi.org/10.1111/j.1447-0349.2010.00714.x
• Bursalıoğlu, Z. (2010). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Ceylan, M., ve Can, S. (2019). Evaluation of teachers’ views on school managers’ classroom supervision. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry (TOJQI), 10 (4), 490-510. https://doi.org/10.17569/tojqi.624748
• Cohen, M. Z., Kahn, D. L., ve Steeves, D. L. (2000). Hermeneutic phenomenological research: A practical guide for nurse researchers. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Creswell, J. (2013). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. CA: Sage.
• Deniz, Ü., ve Erdener, M. A. (2020). Levels of school administrators exhibiting instructional supervision behaviors: Teachers' perspectives. Research in Educational Administration and Leadership, 5 (4), 1038-1081. https://doi.org/10.30828/real/2020.4.3
• DMK (1965). Devlet memurları kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.657.pdf adresinden erişilmiştir.
• DeWitt, W. (1977). Instructional supervision. Journal of the Educational Leadership, 34 (8), 589-593.
• Dönmez, B., ve Demirtaş, Ç. (2018). Okul müdürlerinin ders denetimi görevlerine ilişkin okul müdürleri ve öğretmenlerin görüşleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29, 454-478.
• Duykuluoğlu, A. (2018). Lise müdürlerinin ders denetim görevlerine ilişkin öğretmen görüşleri. Kastamonu Education Journal, 26 (6), 2081-2090. https://doi.org/10.24106/kefdergi.2444
• Ekyaw, B. A. (2014). The practices and challanges of instructional supervision in Asossa Zone Primary Schools [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Jimma University, Jimma, Ethiopia.
• Ergen, H., ve Eşiyok, İ. (2017). Okul müdürlerinin ders denetimi yapmasına ilişkin öğretmen görüşleri. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 3 (1), 2-19.
• Esen, E., ve Albez, C. (2022). Öğretmenlerin öğretimsel denetim ile öğrenen okul algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 51 (2), 982-1011. https://doi.org/10.14812/cuefd.952833
• Farley, G. C. (2010). Instructional supervision: A descriptive study focusing on the observation and evaluation of teachers in cyberschools [Yayımlanmamış doktora tezi]. Indiana University of Pennsylvania, USA.
• Fusarelli, L. D., ve Fusarelli, B. C. (2019). Instructional supervision in an era of high‐stakes accountability. S. J. Zepeda ve J. A. Ponticell (Eds.) The Wiley Handbook of Educational Supervision içinde (s. 131-155). John Wiley and Sons: New Jersey.
• Gibbs, G. R. (2007). Thematic coding and categorizing. Analyzing Qualitative Data, 703, 38-56.
• Glickman, C. D., Gordon, S. P., ve Ross-Gordon, J. M. (2018). Supervision and instructional leadership: A developmental approach. Pearson: New York.
• Gündüz, Y. (2017). İlköğretim kurumlarında görev yapan müdürlerin denetim görevlerini yerine getirme düzeylerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25 (5), 1681-1694.
• Hansen, B., ve Lárusdóttir, S. H. (2015). Instructional leadership in compulsory schools in Iceland and the role of school principals. Scandinavian Journal of Educational Research, 59(5), 583-603. https://doi.org/10.1080/00313831.2014.965788
• Ilgan, A., Parylo, O., ve Sungu, H. (2015). Predicting teacher job satisfaction based on principals’ instructional supervision behaviours: A study of Turkish teachers. Irish Educational Studies, 34 (1), 69-88. https://doi.org/10.1080/03323315.2015.1005393
• Iroegbu, E. E., ve Etudor-Eyo, E. (2016). Principals’ instructional supervision and teachers’ effectiveness. British Journal of Education, 4 (7), 99-109.
• Ismail, M. Z., Mansor, A. N., ve Iksan, Z. (2019). Influence of instructional supervisory qualities on science teachers' teaching competency. International Journal of Innovation, Creativity and Change, 7 (11), 47-63.
• Karasu, Y., ve Cömert, M. (2019). İlköğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerin ders denetimine ilişkin kaygı düzeyleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11 (31), 93-120. https://doi.org/10.14520/adyusbd.487251
• Kazak, E. (2013). Ders denetimindeki uygulama farklılıklarına ilişkin öğretmen görüşleri. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 1 (1), 15-26.
• Koç, İ., ve Akın, U. (2020). Okul müdürlerinin yaptıkları ders denetimlerinin olumlu ve olumsuz yönleri: öğretmenlerin görüş ve önerileri. Turkish Studies-Education, 15 (1), 261-288. https://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.24978
• Koçak, S., ve Memişoğlu, S. P. (2020). Okul müdürlerinin denetiminin öğretmenlerin mesleki gelişimine etkisi. Kastamonu Education Journal, 28 (2), 806-819. https://doi.org/10.24106/kefdergi.697229
• Koşar, S., ve Buran, K. (2019). Okul müdürlerinin ders denetim faaliyetlerinin öğretimsel liderlik bağlamında incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisin–Journal of Qualitative Research in Education, 7 (3), 1232-1265. https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.7c.3s.14.m
• Köybaşı, F., Uğurlu, C. T., Bakır, A. A., ve Karakuş, B. (2017). İlkokullarda ders denetimine ilişkin öğretmen görüşleri. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12 (4), 327-344. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11176
• Kutsyuruba, B. (2003). Instructional supervision: Perceptions of Canadian and Ukrainian beginning high-school teachers [Yayımlanmamış doktora tezi]. University of Saskatchewan, Saskatoon, USA.
• Maisyaroh, Bambang, B. W., Hardika, Valdez, A. V., Mangorsi, S. B., ve Canapi, S. P. T. (2021). The implementation of instructional supervision in Indonesia and the Philippines, and its effect on the variation of teacher learning models and materials. Cogent Education, 8 (1), 1-30. https://doi.org/10.1080/2331186X.2021.1962232
• Marton, F. (1981). Phenomenography–describing conceptions of the world around us. Instructional Science, 10 (2), 177-200.
• Marzano, R. J., Frontier, T., ve Livingston, D. (2011). Effective supervision: Supporting the art and science of teaching. ASCD: Virginia.
• Memişoğlu, S. P., ve Kalay, M. (2013). Eğitim denetmenlerinin rollerine ilişkin ilköğretim öğretmenlerinin görüşleri. International Journal of Social Sciences, 6 (3), 427-449.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (Çev. Ed. Selahattin Turan). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Merriam, S. B., ve Tisdell, E. J. (2016). Designing your study and selecting a sample. Qualitative research: A guide to design and implementation. San Francisco: John Wiley and Sons, Inc.
• Miles, M. B., Huberman, A. M., ve Saldaña, J. (2014). Qualitative data analysis: A methods sourcebook. Sage publications.
• Mukoro, A. S., ve Ogheneovo, P. (2013). Instructional supervision as a catalyst for quality improvement in secondary educational settings. Journal of Educational and Social Research, 3 (6), 59-67. https://doi.org/10.5901/jesr.2013.v3n6p59
• Özmen, F., ve Batmaz, C. (2006). İlköğretim okul müdürlerinin öğretmen denetimindeki etkililikleri – Hizmet yılı ve görev türü değişkenine göre öğretmen görüşleri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2, 102-120.
• Parlak Aras, D., Erdoğan, İ. C., ve Sabancı, A. (2021). Perceptions of school principals and teachers regarding school principals' lesson supervision: A metaphor study. E-International Journal of Educational Research, 12 (4), 151-172. : https://doi.org/10.19160/e-ijer.970558
• Sabancı, A., ve Akcan, N. (2019). Okul müdürlerinin ders denetimi görevlerinin rehberlik etkililiği açısından değerlendirilmesi. Kastamonu Education Journal, 27 (5), 1893-1910. https://doi.org/10.24106/kefdergi.2869
• Sarışık, S., Gürel, M., Sarışık, S., ve Dönmez, S. (2021). Ortaokullarda okul müdürlerinin ders denetimi süreçlerine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Sinerji Uluslararası Alan Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2 (1), 1-17.
• Şişman, M. (2016). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Taşdan, M. (2008). Çağdaş eğitim denetiminde meslektaş yardımlaşması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41 (1), 69-92.
• Taymaz, H. (2010). Eğitim sisteminde teftiş kavramlar ilkeler yöntemler. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Tesfaw, T. A., ve Hofman, R. H. (2014). Relationship between instructional supervision and professional development. International Education Journal, 13 (1), 82-89.
• Tshabalala, T. (2013). Teachers’ perceptions towards classroom instructional supervision: A case study of Nkayi district in Zimbabwe. International Journal of Social Sciences and Education, 4 (1), 25-32.
• Tyagi, R. S. (2010). School-based instructional supervision and the effective professional development of teachers. Compare-A Journal of Comparative and International Education, 40 (1), 111-125. https://doi.org/10.1080/03057920902909485
• Uygur, M. (2020). Sınıf öğretmenlerinin ders denetimine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 3 (1), 400-411.
• Uzun, P., Avcı, E., İğrek, S., ve Yıldız, Ö. Ü. B. (2021). Nitel araştırmalarda geçerlik ve güvenirlik stratejileri değerlendirme çerçevesi. İçinde Eğitim ve Bilim-7, (Edt. Aysel Kızılkaya Namlı), 7-23. İstanbul: Efe Akademi Yayıncılık.
• Wanzare, Z. (2012). Instructional supervision in public secondary schools in Kenya. Educational Management Administration and Leadership, 40 (2), 188-216. https://doi.org/10.1177/17411432114279
• Wiyono, B. B., Wedi, A., Ulfa, S., ve Putra, A. P. (2021). The use of information and communication technology (ict) in the implementation of instructional supervision and its effect on teachers' instructional process quality. Information, 12 (11). https://doi.org/10.3390/info12110475
• Yazıcı, A. Ş. (2022). Evaluation of lesson inspection by the principal and inspector according to the opinions of Primary education principlas and teachers. E-International Journal of Educational Research, 13 (4), 57-78. https://doi.org/10.19160/e-ijer.1110216
• Yeşil, D., ve Kış, A. (2015). Okul müdürünün ders denetimine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2 (3), 25-45.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zepeda, S. J. (2017). Instructional supervision: Applying tools and concepts. Routledge: New York.