Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’ne Göre Hazırlanan Ortaöğretim Felsefe Dersi Öğretim Programı’nın (10. ve 11. Sınıflar) Öğretmen ve Akademisyen Görüşleri Bağlamında Değerlendirilmesi

Yıl 2025, Cilt: 54 Sayı: 1, 1027 - 1074, 24.12.2025

Merve Ersoy Tuba Acar Erdol

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1708911

Öz

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin ve akademisyenlerin bakış açılarından Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’ne göre hazırlanan 2024 Ortaöğretim Felsefe Dersi Öğretim Programı’nı (10. ve 11. sınıflar) değerlendirmektir. Çalışma, durum çalışması tasarımını kullanarak nitel bir araştırma yaklaşımı izlemektedir. Felsefe öğretmenleri ve akademik uzmanlarla görüşmeler yapılmıştır. Çalışma grubu 16 felsefe öğretmeni ve üç felsefe akademisyeninden oluşmuştur. Veriler, her iki grup için özel olarak hazırlanmış yarı-yapılandırılmış görüşme formları kullanılarak toplanmıştır. Görüşme verileri içerik analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Bulgular, öğretmenlerin programı çağdaş, yaşamla ilgili, öğrenci odaklı ve öğrencilerin bütünsel gelişimini destekleyici olarak gördüklerini ortaya koymuştur. Bununla birlikte, öğretmenler programın dilinin akademik ve karmaşık olmasını eleştirmiş, değerlendirme prosedürlerinin zorlu ve zaman alıcı olduğunu belirtmiş ve programa ayrılan sürenin yetersiz olduğunu vurgulamışlardır. Öte yandan akademisyenler; programı modern, kapsamlı ve ezberden uzaklaşarak felsefi anlayışı ve becerileri geliştirmeye yönelik tasarlanmış olarak tanımlamışlardır. Ancak kavramsal netlik, konu başlıkları ve değerlendirme alanlarında revizyonlara ihtiyaç olduğu vurgulanmıştır. Bu bağlamda, öğretim programının değerlendirme araçlarının kullanımına ilişkin daha net bir rehberlik içermesi, kavramlar için daha basit ve erişilebilir bir dil kullanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

felsefe , felsefe öğretim programı , program değerlendirme , türkiye yüzyılı maarif modeli

Etik Beyan

Bu araştırma birinci yazarın ikinci yazar danışmanlığında hazırladığı yüksek lisans tezinden hazırlanmıştır.

Evaluation of the Secondary Education Philosophy Curriculum (10th and 11th Grades) Prepared According to the Century of Türkiye Education Model in the Context of Teachers' and Academicians' Views

Öz

The aim of this research is to evaluate the 2024 Secondary School Philosophy Course Curriculum (10th and 11th grades) prepared according to the Century of Türkiye Education Model from the perspectives of teachers and academics. The study follows a qualitative research approach using a case study design. Interviews were conducted with philosophy teachers and academic experts. The study group consisted of 16 philosophy teachers and three philosophy academics. Data were collected using semi-structured interview forms specifically designed for each group. The interview data were analyzed using content analysis methods. The findings revealed that teachers viewed the curriculum as contemporary, relevant to life, student-centered, and supportive of holistic students development. However, teachers criticized the curriculum's language as overly academic and complex, noted that the assessment procedures were challenging and time-consuming, and emphasized that the time allocated to the curriculum was insufficient. Academics, on the other hand, described the curriculum as modern, comprehensive, and designed to move away from rote learning toward developing philosophical understanding and skills. However, it was emphasized that revisions are needed regarding conceptual clarity, subject headings, and assessment areas. In this context, it is recommended that the curriculum include clearer guidance on the use of assessment tools and employ simpler and more accessible language for concepts.

Anahtar Kelimeler

philosophy , philosophy curriculum , program evaluation , the Century of Türkiye Education Model

Kaynakça

• Akarsu, B. (1998). Felsefe terimleri sözlüğü. İnkılap Kitabevi.
• Akpınar, B., Özer, B., Oral, B., & Köksalan, B. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nin program geliştirme ve felsefi düzlemden analizi. EKEV Akademi Dergisi, 99, 59-73. https://doi.org/10.17753/sosekev.1489135
• Arslankara, V. B., & Arslankara, E. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nin felsefi temelleri: ontolojik, epistemolojik ve aksiyolojik bakış açılarından bir değerlendirme. İstanbul Eğitim Dergisi, 1(1), 121-145.
• Bayrak, İ., & Duruhan, K. (2016). 2009 yılında hazırlanan felsefe öğretim programına ilişkin felsefe öğretmenlerinin görüşleri (Sivas ili örneği). Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 1-19. https:// dergipark.org.tr/tr/pub/susbid/issue/17335/181026
• Berk, Ş., & Özer, B. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli (TYMM) öğretim programlarına ilişkin düşünceler. Journal of History School, 17(73), 3241-3256. http://dx.doi.org/10.29228/joh.78177
• Beydoğan H., Cihan M., & Taşdemir A. (2006). Lise felsefe öğretim programının öğretmen ve öğrenci görüşleri çerçevesinde değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 17-37.
• Biçer, B. (2010). Türkiye’de cumhuriyet öncesi dönemde Türk okulları ile Amerikan kolejlerinde felsefe grubu derslerinin öğretimi (1839-1922). Zeitschrift für die Welt der Türken/ Journal of World of Turks, 2(3), 195- 211.
• Biçer, B. (2013). Öğretmen görüşlerine göre felsefe öğretim programı ve uygulama sürecinde karşılaşılan sorunlar. Academic Sight/Akademik Bakış, (38).
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry & research design: Choosing among five approaches. Sage Publications.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (M. Bütün & S. B. Demir, Çev.). Siyasal Kitabevi.
• Çalışkan, M. (2018). Felsefe ve eğitim, M. Yavuz (Ed.), Eğitim bilimine giriş (s. 89-116). Anı Yayıncılık.
• Çalkap, M. (2019). Ortaöğretim 10. ve 11. sınıf felsefe dersi öğretim programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Rize-Artvin-Trabzon örneği). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
• Çelik, H., & Berk, Ş., (2023). Eisner’in eğitsel eleştiri modeline göre felsefe öğretim programının değerlendirilmesi. FSMVU-EAK2023 4. Eğitim Araştırmaları Kongresi Bildirileri (ss. 54-55).
• Çüçen, A. K. (2005). Felsefeye giriş. Asa Kitabevi.
• Demircioğlu, A., & Duman, E. Z. (2013). 1935 ve 2009 felsefe öğretim programlarına göre yazılmış ders kitaplarındaki çeşitli felsefe kavramlarının karşılaştırılması. In Proceedings of the 4th International Conference on New Trends in Education and Their Implications (pp. 271–277).
• Doğan, S., & Altun, S. (2013). Teachers’ perceptions on the effectiveness of curriculum mapping: the case of Turkey. Journal of Educational and Instructional Studies in the World, 3(4), 50-60.
• Dombaycı, M. A. (2008). Türkiye’de ortaöğretimde felsefe öğretiminin değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Dombaycı, M. A. (2009). Felsefe öğretimi ve düşünme becerileri ilişkisi. IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi Bildirileri (ss. 406-416).
• Duman, E. Z., Küçükşabanoğlu, Ö., & Demiralp, N. (2023). Cumhuriyet dönemi felsefe dersi öğretim programıyla ilgili çalışmaların incelenmesi. Social Sciences Studies Journal, 9(117), 9468-9477.
• Duman, E. Z., Kadıoğlu, S., Parmaksız, M., Bulut, F., Akman, E., Şişman, B., Uysal, G., Akkaya, L., & Ateşocak, Ö. (2024). K12 beceriler çerçevesi Türkiye bütüncül modeli kapsamında ortaöğretim felsefe grubu alan becerileri. Millî Eğitim, 53(241), 543-570. https://doi.org/10.37669/ milliegitim.1308823
• Engin, C., & Yıldırım, A. (1998). Liselerdeki felsefe dersi öğretiminin değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(17), 102-117.
• Erten, S. (2018). Ortaöğretim 11. sınıf felsefe dersi öğretim programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Kayseri ili örneği). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Hocaoğlu, N., & Baysal, E. A. (2019). Bilimsel araştırma yöntemleri. G. Ocak (Ed.). Nicel Araştırma Modelleri-Desenleri içinde (ss. 66-113). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Honderich, T. (2005). The Oxford companion to philosophy. Oxford University Press.
• Kale, N. (1994). Felsefe öğretimi. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 27(1), 113-120.
• Kayman, F., & Elkatmış, V. (2024). 2019 Türkçe Dersi Öğretim Programı ile 2024 İlkokul Türkçe Dersi Öğretim Programının Karşılaştırılması. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Ö15), 61-87. https://zenodo.org/ record/13822842
• Kızıltan, Ö., & İnanç, H. B. (2024). Ortaöğretim felsefe dersi (10. sınıf için) öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri: Afyonkarahisar ili örneği. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 14(2), 508-524. https://doi.org/10.48146/odusobiad.1351447
• Koç-Aydın, A., & Çıtak, E. (2017). 2009 felsefe öğretim programının program geliştirmenin temel öğeleri kapsamında değerlendirilmesi. Dört Öğe 5(11), 67-90. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/567752
• Koçer, H. (2019). 2018 Felsefe öğretim programının öğretmen görüşleri açısından değerlendirilmesi-Adana örneği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Kültür Bakanlığı. (1935). Lise filozofi programı kılavuzu (Tebliğler Dergisi, Sayı 183; Kabul tarihi: 31.08.1935). Devlet Basımevi. https://dhgm.meb.gov. tr/www/2023/icerik/814
• Lincoln, Y. S., & Guba, G. (1985). Naturalistic inquiry. Sage Publications. Maarif Vekâleti. (1957). Lise felsefe ve psikoloji programı (Tebliğler Dergisi, Cilt 20, Sayı 976; Kabul tarihi: 07.10.1957). Maarif Vekâleti. https://dhgm. meb.gov.tr/www/2023/icerik/814
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage Publications.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (1976). Lise felsefe grubu dersleri programı (Tebliğler Dergisi, Sayı 333; Kabul tarihi: 27.09.1976). Millî Eğitim Bakanlığı. https://dhgm.meb.gov.tr/www/2023/icerik/814
• Millî Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı. (1985). Lise felsefe dersi programı (1985–1986 eğitim-öğretim yılı) (Tebliğler Dergisi, Sayı 359; Kabul tarihi: 09.09.1985). https://dhgm.meb.gov.tr/www/2023/icerik/814
• Millî Eğitim Bakanlığı. (1993). Ortaöğretim kurumları felsefe dersi programı (Tebliğler Dergisi, Sayı 259; Kabul tarihi: 07.06.1993). Millî Eğitim Bakanlığı. https://dhgm.meb.gov.tr/www/2023/icerik/814
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2009). Ortaöğretim felsefe dersi öğretim programı (Tebliğler Dergisi, Sayı 235; Kabul tarihi: 14.12.2009). https://dhgm. meb.gov.tr/www/2023/icerik/814
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2018). Ortaöğretim felsefe dersi (10. ve 11. sınıflar) öğretim programı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Tebliğler Dergisi, 81(2726), 1176.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2023). K12 beceriler çerçevesi: Türkiye bütüncül modeli. https://k12beceriler.meb.gov.tr
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024). Felsefe dersi (10. ve 11. sınıflar) öğretim programı https://tymm.meb.gov.tr/upload/program/2024programfel1011Onayli. pdf
• Sağlam, M., & Yüksel, İ. (2007). Program değerlendirmede meta-analiz ve metadeğerlendirme. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 175-187.
• Şakar, Ö. (2014). Ortaöğretim felsefe dersi öğretim programları ve 2009 yılı programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Isparta örneği). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Uygur, N. (2007). Felsefenin çağrısı. Yapı Kredi Yayınları.
• Ülçay, O. (2024). Türkiye yüzyılı maarif modeli değerlendirmesi. Ulusal Eğitim, Toplum ve Dünya Dergisi, 1(2), 70-75. https://doi.org/10.5281/ zenodo.11097248
• Taşdelen, V. (2007). Felsefe eğitimi: Bir yaşantının peşinde. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40(2), 277-294.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yurdakal, İ. H. (2024). Türkiye yüzyılı maarif modeli: 2024 ilkokul Türkçe dersi öğretim programının (1, 2, 3 ve 4. sınıflar) incelenmesi. Temel Eğitim Dergisi, 6(24), 76-88. https://doi.org/10.52105/temelegitim