ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNDE OKUL TÜKENMİŞLİĞİNİ AÇIKLAMADA EĞİTİM STRESİ VE OKUL DOYUMUNUN ROLÜ

Yıl 2021, , 795 - 813, 04.05.2021

Ahmet Bedel , Gökhan Güler

https://doi.org/10.37669/milliegitim.698821

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin okul tükenmişliği puan ortalamalarının cinsiyete, sınıf düzeyine ve okul türüne göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek, okul tükenmişliği, eğitim stresi ve okul doyumu arasındaki ilişkileri incelemek ayrıca eğitim stresi ile okul doyumunun okul tükenmişliği puanlarını açıklamada anlamlı bir yerinin olup olmadığını saptamaktır. Bu amaçla 298 ortaokul öğrencisine İlköğretim II. Kademe Öğrencileri için Okul Tükenmişliği Ölçeği (İÖOTÖ), Eğitim Stresi Ölçeği (ESÖ) ve Çocuklar için Kapsamlı Okul Doyumu Ölçeği (ÇKODÖ) uygulanmıştır. Araştırmanın istatistiksel analizlerinde, Bağımsız Ortalamalar için T-Testi, Pearson Momentler Çarpım Korelâsyonu Analizi ve Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi teknikleri kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre, eğitim stresi ile okul doyumunun, okul tükenmişliği puanlarının güçlü yordayıcıları olduğu ve okul tükenmişliğine ilişkin varyansın yaklaşık %62’sini açıkladığı görülmüştür. Bu bilgiler ışığında, öğrencilerin geliştirebileceği okul tükenmişliğine yönelik yapılması planlanan rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde risk ve koruyucu faktör olarak belirlenen aracı değişkenlerin önemine vurgu yapılarak tartışılmış ve bu konuda yapılacak sonraki araştırmalar için önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Okul tükenmişliği, Eğitim stresi, okul doyumu, Ortaokul öğrencileri

Kaynakça

• ABBEY, Antonia ve ANDREWS, Frank M. (1986). Modeling the Psychological Determinants of Quality of Life. ANDREWS, Filomena Maggino (Ed.), Social Indicators Research içinde (85-115. ss.), University of Michigan Press, Research on the Quality of Life, Ann Arbor.
• ADHİAMBO, Winga Maureen, ODWAR, Agak John ve MİLDRED, Ayere A. (2016). “The Relationship Between School Burnout, Gender and Academic Achievement Amongst Secondary School Students in Kisumu East Subcounty Kenya”, Journal of Emerging Trends in Educational Research and Policy Studies (JETERAPS), C 7, S 5, ss. 326-331.
• AKPINAR, Medine (2016). Okul Tükenmişliği ile Akademik Stres ve Öznel İyi Oluş Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Erzurum.
• ANG, Rebecca P. ve HUAN, Vivien S. (2006). “Academic Expectations Stress Inventory: Development, Factor Analysis, Reliability, and Validity”, Educational and Psychological Measurement, C 66, S 3, ss. 522-539. DOI: 10.1177/0013164405282461
• AYPAY, Ayşe (2017). “A Positive Model for Reducing and Preventing School Burnout in High School Students”, Educational Sciences: Theory & Practice, C 17, S 4, ss. 1345-1359. DOI:10.12738/estp.2017.4.0173
• AYPAY, Ayşe (2011). “Elementary School Student Burnout Scale for Grades 6-8: A Study of Validity and Reliability”, Educational Sciences: Theory & Practice, C 11, S 2, ss. 520-527.
• AYPAY, Ayşe (2018). “The Relationship Between Punishment Sensitivity to Affection to School and School Burnout”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, C 24, S 2, ss. 221-246. DOI: 10.14527/kuey.2018.006
• AYPAY, Ayşe ve ERYILMAZ, Ali (2011). “Lise Öğrencilerinin Derse Katılmaya Motive Olmaları ile Okul Tükenmişliği Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C 1, S 21, ss. 26- 44.
• AYPAY, Ayşe ve SEVER, Mustafa (2015). “School as if a Workplace: Exploring Burnout Among High School Students”, Eğitimde Kuram ve Uygulama, C 11, S 2, ss. 460-472.
• BAKER, Jean A. (1998). “The Social Context of School Satisfaction Among Urban, Low-Income, African-American Students”, School Psychology Quarterly, C 13, S 1, ss. 25-44. DOI: 10.1037/h0088970
• BAKER, Jean A., DİLLY, Laura J., AUPPERLEE, Jana L. ve PATİL, Sonia A. (2003). “The Developmental Context of School Satisfaction: Schools as Psychologically Healthy Environments”, School Psychology Quarterly, C 18, S 2, ss. 206-221. DOI: 10.1521/scpq.18.2.206.21861
• BAKER, Jean A. ve MAUPİN, Angela N. (2009). School Satisfaction and Children’s Positive School Adjustment. GİLMAN, Richard, HUEBNER, E. Scott ve FURLONG, Michael James (Ed.), Handbook of Positive Psychology in Schools içinde (189-196. ss.), Routledge, New York.
• BAŞ, Gökhan (2012). “İlköğretim Öğrencilerinde Tükenmişlik: Farklı Değişkenler Açısından Bir Değerlendirme”, Journal of European Education, C 2, S 2, ss. 31-46.
• BORDWİNE, Vanessa C. ve HUEBNER, E. Scott (2010). “The Role of Coping in Mediating the Relationship Between Positive Affect and School Satisfaction in Adolescents”, Child Indicators Research, C 3, S 3, ss. 349–366. DOI: 10.1007/s12187-010-9063-5
• BÜYÜKÖZTÜRK, Şener (2003). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, Pegem Yayıncılık, Ankara.
• CELIK, Ismail, AKIN, Ahmet ve SARICAM, Hakan (2014). “A Scale Adaptation Study Related to the Examination of Adolescents' Levels of Educational Stress”, Universitepark Bulletin, C 3, S 1-2, ss. 44-55. DOI: 10.12973/unibulletin.312.4
• CHHETRI, Neelima, HENGUDOMSUB, Pornpat ve DEOISRES, Wannee (2018). “The Influence of Psychosocial Factors on Bhutanese High School Students”, Thai Pharmaceutical and Health Science Journal, C 13, S 1, ss. 28-38.
• ÇAKMAK, Aygen ve ŞAHİN, Hande (2017). “Ortaokula Devam Eden Öğrencilerin Algıladıkları Sosyal Desteğin Okul Tükenmişliğine Etkisinin İncelenmesi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, C 16, S 61, ss. 569-582. DOI: 10.17755/esosder.304695
• ÇAM, Zekeriya ve ÖĞÜLMÜŞ, Selahiddin (2019). “Çalışma Yaşamından Okula: Okul Tükenmişliğine Yönelik Kuramsal Yaklaşımlar”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, C 11, S 1, ss. 80-99. DOI: 10.18863/pgy.392556
• ÇAPRİ, Burhan ve SÖNMEZ, Gülriz Yedigöz (2013). “Lise Öğrencilerinin Tükenmişlik Puanlarının Sosyo-Demografik Değişkenler, Psikolojik Belirtiler ve Bağlanma Stilleri Açısından İncelenmesi”, International Journal of Human Sciences, C 10, S 2, ss. 195-218.
• ÇAPULCUOĞLU, Uğur ve GÜNDÜZ, Bülent (2013). “Lise Öğrencilerinde Tükenmişliğin Cinsiyet, Sınıf Düzeyi, Okul Türü ve Algılanan Akademik Başarı Değişkenlerine Göre İncelenmesi”, Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C 3, S 1, ss. 12-24.
• DEMİREL, Z. ve AFAT, N. (2018, Haziran-Temmuz). “Özel Yetenekli Ortaokul Öğrencilerinde Okul Tükenmişliğinin Değerlendirilmesi”, ERPA International Congresses on Education, İstanbul, Türkiye.
• DENİZ, Levent ve KARBEYAZ, Ali Samed (2018). “Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Öğrencilerinde Okul Tükenmişliği”, Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C 8, S 4, ss. 735-755. DOI: 10.24315/trkefd.340592
• DESANTİS King, Adrienne L., HUEBNER, Scott, SULDO, Shannon M. ve VALOİS, Robert F. (2006). “An Ecological View of School Satisfaction in Adolescence: Linkages Between Social Support and Behavior Problems”, Applied Research in Quality of Life, C 1, S 3-4, ss. 279–295. DOI:10.1007/s11482-007-9021-7
• DURMUŞ, Emine AYPAY, Ayşe ve AYBEK, Eren Can (2017). “Okul Tükenmişliğini Önlemede Ebeveyn İzlemesi ve Olumlu Okul İklimi”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, C 23, S 3, ss. 355-386.
• EAMON, Mary Keegan (2002). “Influences and Mediators of the Effect of Poverty on Young Adolescent Depressive Symptoms”, Journal of Youth and Adolescence, C 31, S 3, ss. 231-242. DOI: 10.1023/A:1015089304006
• FİORİLLİ, Caterina, DE STASİO, Simona, Dİ CHİACCHİO, Carlo, PEPE, Alessandro ve SALMELA-ARO, Katariina (2017). “School Burnout, Depressive Symptoms and Engagement: Their Combined Effect on Student Achievement”, International Journal of Educational Research, C 84, ss. 1-12. DOI: 10.1016/j.ijer.2017.04.001
• GÜLER, Gökhan (2019). Ortaokul Öğrencilerinde Okul Tükenmişliği: Problem Çözme Becerileri, Akran İlişkileri ve Algılanan Okul Deneyimlerinin Rolü, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• GÜNDÜZ, Zeynep Banu ve ÖZYÜREK, Arzu (2018). “The Relationship Between School Burnout Level and Parents Attitudes of High School Students”, Elementary Education Online, C 17, S 1, ss. 384-395. DOI: 10.17051/ilkonline.2018.413786
• HAFEN, Christopher A., LAURSEN, Brett, NURMİ, Jari-Eri ve SALMELA-ARO, Katariina (2013). “Bullies, Victims, and Antipathy: The Feeling is Mutual”, Journal of Abnormal Child Psychology, C 41, S 5, ss. 801-809. DOI: 10.1007/s10802-013-9720-5
• HUEBNER, E. Scott, ASH, Chris ve LAUGHLİN, James E. (2001). “Life Experiences, Locus of Control, and School Satisfaction in Adolescence”, Social Indicators Research, C 55, S 2, ss. 167-183. DOI: 10.1023/A:1010939912548
• HUEBNER, E. Scott ve GİLMAN, Rich (2006). “Students Who Like and Dislike School”, Applied Research in Quality of Life, C 1, S 2, ss. 139-150. DOI: 10.1007/s11482-006-9001-3
• JAİN, Paras, BİLLAİYA, Roshni ve MALAİYA, Soman (2017). “A Correlational Analysis of Academic Stress in Adolescents in Respect of Socio-Economic Status”, International Journal of Physical Sciences and Engineering (IJPSE), C 1, S 1, ss. 68-71. DOI: 10.21744/ijpse.v1i1.14
• JELAS, Zalizan M., SALLEH, Amla, MAHMUD, Izwan, AZMAN, Norzaini, HAMZAH, Hanizah, HAMİD, Zaleha Abd., JANİ, Rohana ve HAMZAH, Ramlah (2014). “Gender Disparity in School Participation and Achievement: The Case in Malaysia”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, C 140, ss. 62-68. DOI: 10.1016/j.sbspro.2014.04.387
• JOHNSON, M. R. D., BEWLEY, B. R., BANKS, M. H., BLANS, J. M. ve CLYDE, D. V. (1985). “Schools and Smoking: School Features and Variations in Cigarette Smoking by Children and Teachers”, British Journal of Educational Psychology, C 55, S 1, ss. 34-44. DOI: 10.1111/j.2044-8279.1985.tb02604.x
• JUN, Sangmin ve CHOİ, Eunsil (2015). “Academic Stress and Internet Addiction from General Strain Theory Framework”, Computers in Human Behavior, C 49, ss. 282-287. DOI: 10.1016/j.chb.2015.03.001
• KARA, Serap (2014). Lise Öğrencilerinde Okul Tükenmişliği ile Psikolojik İyi Olma Arasındaki İlişkinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Sakarya.
• KATJA, Rask, PÄİVİ, Åstedt-Kurki, MARJA‐TERTTU, Tarkka ve PEKKA, Laippala (2002). “Relationships Among Adolescent Subjective Well‐Being, Health Behavior, and School Satisfaction”, Journal of School Health, C 72, S 6, ss. 243-249. DOI: 10.1111/j.17461561.2002.tb07337.x
• KİNNUNEN, Jaana M., LİNDFORS, Pirjo, RİMPELÄ, Arja, SALMELA-ARO, Katariina, RATHMANN, Katharina, PERELMAN, Julian, FEDERİCO, Bruno, RİCHTER, Matthias, KUNST, Anton E. ve LORANT, Vincent (2016). “Academic Well-Being and Smoking Among 14-to 17-Year-Old School Children in Six European Cities”, Journal of Adolescence, C 50, ss. 56-64. DOI: 10.1016/j.adolescence.2016.04.007
• KOÇAK, Lokman (2016). Lise Öğrencilerinde Okul Tükenmişliği ile Depresif Belirtiler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Erzurum.
• KUTSAL, Dilşad ve BİLGE, Filiz (2012). “Lise Öğrencilerinin Tükenmişlik ve Sosyal Destek Düzeyleri”, Eğitim ve Bilim, C 37, S 164, ss. 283-297. DOI: 10.17240/aibuefd.2015.15.2-5000161320
• LEE, Byungkwan, PARK, Gyeonghui, OH, Yeonsu ve KİM, Taeyeon (2017). “The Effects of Secondary Students' Emotional Intelligence on Academic Burnouts and Antisocial Tendencies”, Research Center for Korea Youth Culture, C 51, ss. 129-155. DOI: 10.17854/ffyc.2017.07.51.129
• LEE, Min Young ve LEE, Sang Min (2018). “The Effects of Psychological Maladjustments on Predicting Developmental Trajectories of Academic Burnout”, School Psychology International, C 39, S 3, ss. 217–233. DOI: 10.1177/0143034318766206
• LOCKE, Thomas F. ve NEWCOMB, Michael D. (2004). “Adolescent Predictors of Young Adult and Adult Alcohol Involvement and Dysphoria in a Prospective Community Sample of Women”, Prevention Science, C 5, S 3, ss. 151-168. DOI: 10.1023/B:PREV.0000037639.78352.3c
• NEWCOMB, Michael D., BENTLER, P. M. ve FAHY, Bridget (1987). “Cocaine Use and Psychopathology: Associations Among Young Adults”, International Journal of the Addictions, C 22, S 12, ss. 1167-1188. DOI: 10.3109/10826088709027479
• ÖZDEMİR, Yalçın ve ÖZDEMİR, Melek (2015). “Eğitim Stresi ve Benlik Saygısının Ortaokul Öğrencilerinin Okul Tükenmişliği Üzerindeki Doğrudan ve Dolaylı Etkileri”, Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, C 6, S 2, ss. 1-10.
• ÖZTAN, Sevil (2014). Ortaokul 6.7.8. Sınıf Öğrencilerinin Okul Tükenmişliklerinin Yaşam Doyumları ve Benlik Kurgusu Algıları Açısından İncelenmesi, İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul.
• POLAT, Şule (2018). “Examination of the Relationship Between School Alienation and School Burnout Among Secondary School Students”, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C 31, S 1, ss. 257-277. DOI: 10.19171/uefad.450120
• POLAT, Şule ve ÖZDEMİR, Murat (2018). “Examination of the Relationship Between Educational Stress, School Burnout and School Alienation of Secondary School Students”, Kastamonu Education Journal, C 26, S 5, ss. 1395-1406. DOI: 10.24106/kefdergi.1848
• RANDOLPH, Justus J., KANGAS, Marjaana ve RUOKAMO, Heli (2009). “The Preliminary Development of the Children’s Overall Satisfaction with Schooling Scale (COSSS)”, Child Indicators Research, C 2, S 1, ss. 79-93. DOI: 10.1007/s12187-008-9027-1
• RÄSÄNEN, Tiina, LİNTONEN, Tomi, JORONEN, Katja ve KONU, Anne (2015). “Girls and Boys Gambling with Health and Well‐Being in Finland”, Journal of School Health, C 85, S 4, ss. 214-222. DOI: 10.1111/josh.12246
• SALMELA-ARO, Katariina, READ, Sanna, MİNKKİNEN, Jaana, KİNNUNEN, Jaana M. ve RİMPELÄ, Arja (2018). “Immigrant Status, Gender, and School Burnout in Finnish Lower Secondary School Students: A Longitudinal Study”, International Journal of Behavioral Development, C 42, S 2, ss. 225-236. DOI: 10.1177/0165025417690264
• SALMELA-ARO, Katariina, SAVOLAİNEN, Hannu ve HOLOPAİNEN, Leena (2009). “Depressive Symptoms and School Burnout During Adolescence: Evidence from Two Cross-Lagged Longitudinal Studies”, Journal of Youth and Adolescence, C 38, S 10, ss. 1316-1327. DOI: 10.1007/s10964-008-9334-3
• SALMELA-ARO, Katariina ve UPADYAYA, Katja (2014). “School Burnout and Engagement in the Context of Demands–Resources Model”, British Journal of Educational Psychology, C 84, S 1, ss. 137-151. DOI: 10.1111/bjep.12018
• SALMELA-ARO, Katariina, UPADYAYA, Katja, HAKKARAİNEN, Kai, LONKA, Kirsti ve ALHO, Kimmo (2017). “The Dark Side of Internet Use: Two Longitudinal Studies of Excessive Internet Use, Depressive Symptoms, School Burnout and Engagement Among Finnish Early and Late Adolescents”, Journal of Youth and Adolescence, C 46, S 2, ss. 343-357. DOI: 10.1007/s10964-016- 0494-2
• SAMDAL, O., NUTBEAM, D., WOLD, B. ve KANNAS, L. (1998). “Achieving Health and Educational Goals Through Schools-A Study of the Importance of the School Climate and the Students' Satisfaction With School”, Health Education Research, C 13, S 3, ss. 383-397. DOI: 10.1093/her/13.3.383
• SARIÇAM, Hakan, ÇELİK, İsmail ve SAKIZ, Halis (2017). “Mediator Role of Metacognitive Awareness in the Relationship Between Educational Stress and School Burnout Among Adolescents”, Journal of Education and Future, S 11, ss. 159-175.
• SEÇER, İsmail ve GENÇDOĞAN, Başaran (2012). “Ortaöğretim Öğrencilerinde Okul Tükenmişliğinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”, Turkish Journal of Education, C 1, S 2, ss. 1-13. DOI: 10.19128/turje.181045
• SEÇER, İsmail, VEYİS, Fatih ve GÖKÇEN, Ramazan A. (2015). “Adaptation of Educational Stress Scale Into Turkish Culture: The Study of Reliability and Validity”, Elementary Education Online, C 14, S 1, ss. 216-229. DOI: 10.17051/io.2015.05547
• SHİN, Hyo-Jung, KİM, Bo-Young, LEE, Min-Young, NOH, Hyun-Kyung, KİM, Keun-Hwa ve LEE, Sang-Min (2011). “A Short- Term Longitudinal Study of Mental Health and Academic Burnout Among Middle School Students”, The Korean Journal of School Psychology, C 8, S 2, ss. 133-152. DOI: 10.16983/kjsp.2011.8.2.133
• SRİVASTAVA, Ramji ve SRİVASTAVA, Bina (1985). “Punctuality and Life Satisfaction Among Tranquilizer Users”, Asian Journal of Psychology & Education, C 15, S 4, ss. 21–23.
• SUN, Jiandong (2012). Educational Stress Among Chinese Adolescents: Measurement, Risk Factors and Associations with Mental Health, Queensland University of Technology, (Yayımlanmamış doktora tezi), Brisbane.
• SUN, Jiandong, DUNNE, Michael P., HOU, Xiang-Yu ve XU, Ai-Qiang (2011). “Educational Stress Scale for Adolescents: Development, Validity, and Reliability With Chinese Students”, Journal of Psychoeducational Assessment, C 29, S 6, ss. 534-546. DOI: 10.1177/0734282910394976
• ŞEKER, Gürcan ve YAVUZER, Yasemin (2017). “Ergenlerde Okul Tükenmişliğinin Yordayıcısı Olarak Akademik Kontrol Odağı”, Mersin University Journal of the Faculty of Education, C 13, S 3, ss. 919-935. DOI: 10.17860/mersinefd.299266
• TELEF, Bülent Baki (2014). “Turkish Adaptation Study of Overall School Satisfaction Scale for Children”, Eğitimde Kuram ve Uygulama, C 10, S 2, ss. 478-490.
• THOMAS, Darrin (2016, October). “Cellphone Addiction and Academic Stress Among University Students in Thailand”, International Forum, C 19, S 2, ss. 80-96.
• TRUC, Thai Thanh, LOAN, Kim Xuan, NGUYEN, Nguyen Do, DİXON, Jason, SUN, Jiandong ve DUNNE, Michael Patrick (2015). “Validation of the Educational Stress Scale for Adolescents (ESSA) in Vietnam”, Asia Pacific Journal of Public Health, C 27, S 2, ss. 2112-2121. DOI: 10.1177/1010539512440818
• VERKUYTEN, Maykel ve THİJS, Jachem (2002). “School Satisfaction of Elementary School Children: The Role of Performance, Peer Relations, Ethnicity and Gender”, Social Indicators Research, C 59, S 2, ss. 203-228. DOI: 10.1023/A:1016279602893
• WALBURG, Vera, MONCLA, Dani ve MİALHES, Aurélie (2015). “Burnout Among High-School Students and Cannabis Use, Consumption Frequencies, Abuse and Dependence”, Child & Youth Care Forum, C 44, S 1, ss. 33-42. DOI: 10.1007/s10566-014-9268-8
• WALBURG, Vera, ZAKARİ, S. ve CHABROL, H. (2014). “Role of Academic Burnout in Suicidal Ideas Among Adolescents”, Neuropsychiatrie de l'Enfance et de l'Adolescence, C 62, S 1, ss. 28-32. DOI: 10.1016/j.neurenf.2013.08.002
• WANG, Ming-Te, CHOW, Angela, HOFKENS, Tara ve SALMELA-ARO, Katariina (2015). “The Trajectories of Student Emotional Engagement and School Burnout With Academic and Psychological Development: Findings from Finnish Adolescents”, Learning and Instruction, C 36, ss. 57-65. DOI: 10.1016/j.learninstruc.2014.11.004
• WHİTLEY, Audrey M., HUEBNER, E. Scott, HİLLS, Kimberly J. ve VALOİS, Robert F. (2012). “Can Students Be Too Happy in School? The Optimal Level of School Satisfaction”, Applied Research in Quality of Life, C 7, ss. 337-350. DOI: 10.1007/s11482-012-9167-9
• YANG, Hui-Jen (2004). “Factors Affecting Student Burnout and Academic Achievement in Multiple Enrollment Programs in Taiwan’s Technical– Vocational Volleges”, International Journal of Educational Development, C 24, S 3, ss. 283-301. DOI: 10.1016/j.ijedudev.2003.12.001
• YUSOFF, Muhamad Saiful Bahri (2010). “Stress, Stressors and Coping Strategies Among Secondary School Students in a Malaysian Government Secondary School: Initial Findings”, ASEAN Journal of Psychiatry, C 11, S 2, ss. 1-10.