BÜTÜNLEŞTİRMENİN ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÖĞRENCİLER ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNE GÖRE İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 51 Sayı: 235, 1917 - 1934, 15.08.2022

Buket Erçiçek Ebru Ünay Yurdagül Günal

https://doi.org/10.37669/milliegitim.878220

Öz

Bu çalışmada, bütünleştirmenin özel gereksinimli bireyler üzerindeki etkisine yönelik görüşlerin okul öncesi öğretmenlerinin kıdem, sınıfta özel gereksinimli öğrenci bulunma ve bütünleştirmeyle ilgili eğitim alma durumuna göre farklılaşıp farklılaşmadığının incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, Türkiye’de okul öncesi öğretmeni olarak görev yapan 171 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırma verileri Rafferty & Griffin tarafından geliştirilen, Şahbaz, Atılgan ve Aydemir tarafından Türkçeye uyarlanan “Bütünleştirmenin Özel Gereksinimli Çocuklar Üzerindeki Etkisi Ölçeği (BÖGÇÜE)” ile toplanmıştır. Ölçek, 5’li likert tipi olup Bütünleştirmenin Faydaları (BF) ve Bütünleştirmenin Riskleri (BR) olmak üzere iki alt boyuttan oluşmaktadır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre bütünleştirmenin özel gereksinimli çocuklar üzerindeki etkisine yönelik okul öncesi öğretmenlerinin görüşlerinin; kıdem yılı, sınıfında özel gereksinimli bireyin olma durumu ve bütünleştirmeyle ilgili eğitim alma durumuna göre istatiksel olarak farklılaşmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Bütünleştirme, okul öncesi, okul öncesi öğretmeni, özel gereksinimli öğrenci

An Investigation of the Effect of Inclusion on Students with Special Needs According to Preschool Teacher Views

Öz

In this study, it was aimed to examine pre-school teachers' views on the impact of inclusion on children with disabilities according to seniority, presence of students with special needs in the classroom and their education on inclusion. 171 preschool teachers participated in the study. The research data were collected with the "The impact of inclusion on children with disabilities scale" developed by Rafferty & Griffin and adapted into Turkish by Şahbaz, Atılgan and Aşıkoğlu. The scale contained 13 items organized under two subscales: Benefits of Integration and Risks of Integration. Research findings show that there is no significant difference pre-school teachers' views on the impact of inclusion on children with disabilities according to the variables. Implications for practice and research are discussed.

Anahtar Kelimeler

Inclusive education, inclusion, pre-school, pre-school teacher, students with special needs

Kaynakça

• Alver, B., Bozgeyikli, H., ve Işıklar, A. (2011). Psikolojik danışma ve rehberlik programı öğrencilerinin kaynaştırma eğitimine yönelik tutumlarının incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 15(1).
• Avcı, N. ve Ersoy, Ö. (2002). Okul öncesi dönemde entegrasyonun önemi ve uygulamalarda dikkat edilecek noktalar. Milli Eğitim, 144, 68-70.
• Baydık, B. (1997). Özel eğitimde kaynaştırma ve okul öncesi kurumların kaynaştırmadaki önemi. Milli Eğitim, 136, 27-29.
• Birleşmiş Milletler (BM). (2006, 13 Aralık). Convention on the rights of persons with disabilities (CRPD). https://www.un.org/development/desa/disabilities/convention-on-the-rights-of-persons-withdisabilities.html
• Ceylan, R. ve Aral, N. (2009). Kaynaştırma eğitimi. Fazlıoğlu Y. (Edt.), Erken çocukluk gelişimi ve eğitimi (s 437-460). Kriter Yayın.
• Civelek, A. (1991). Zihinsel özürlü çocukların eğitiminde bütünleştirme yöntemi (amacı, türleri, gerektirdiği koşullar). Eğitim ve Bilim, 15(82).
• Çakıroğlu, O. ve Ünay, E. (2019). Kapsayıcı eğitimin etkililiği ve başarısı için temel faktörler. Güngör H. ve Rakap S. (Edt.), Kapsayıcı eğitim özel eğitimde bütünleştirme (s 57-79). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Danyolı, A. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının kaynaştırmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Trakya Üniversitesi, Edirne.
• De Bruin, K. (2019). The impact of inclusive education reforms on students with disability: an international comparison. International Journal of Inclusive Education, 23(7-8), 811-826.
• Dede, Ş. (1996). Özel eğitim hakkında Salamanca bildirisi. Özel Eğitim, 2(2), 91-94.
• Deppeler, J. (2006). Improving inclusive practices in Australian schools: Creating conditions for university-school collaboration in inquiry. European Journal of Psychology of Education, 21(3), 347.
• Engelliler Hakkında Kanun, 7.7.2005 tarihli 25868 Sayılı Resmi Gazete, 9463-9468.
• Engin, A. O., Tösten, R., Kaya, M. D., ve Köselioğlu, Y. S. (2014). İlköğretim öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamasıyla ilgili tutum ve görüşlerinin değerlendirilmesi (Kars ili örneği). Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 13, 27-44.
• Ersoy, Ö. (2005). Erken çocukluk döneminde kaynaştırma. Sevinç M. (Edt.), Erken çocuklukta gelişim ve eğitimde yeni yaklaşımlar (s 433-440). Morpa Kültür Yayınları.
• Fraenkel, J.R., Wallen, N.E. ve Hyun, H. (2006). How to design and evaluate research in education. McGraw-Hill Companies.
• Güleryüz, B., ve Özdemir, M. (2015). Sınıf öğretmenlerinin ve sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırma eğitimine ilişkin tutumlarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler, 8(3), 53-64.
• Güney, B. (2019). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırmaya ilişkin tutumu ve tutumun iyileştirilmesine yönelik çözüm önerileri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Amasya Üniversitesi, Amasya.
• Hornby, G. (2016). Inclusive special education. Springer-Verlag.
• Hsien, M., Brown, P. M., ve Bortoli, A. (2009). Teacher qualifications and attitudes toward inclusion. Australasian Journal of Special Education, 33(1), 26-41.
• Karasar, N. (2000). Bilimsel araştırma yöntemleri. (10. Basım). Nobel Yayın Dağıtım.
• Keser, F. ve Düzkantar, A. (2019). Bir alanyazın taraması: Öğretmen yeterliliklerinin bütünleştirme uygulamaları açısından incelenmesi. Journal of International Social Research, 12(65).
• Koç, H., Uysal, Ç. ve Yılmaz, Y. (2019). Kapsayıcı eğitimde öğretmen, aile ve yöneticilerin rolleri, Güngör H. ve Rakap S. (Edt.), Kapsayıcı eğitim özel eğitimde bütünleştirme (s 111-115). Ankara: Pegem Akademi.
• Metin, N. (1992). Okul öncesi dönemde özürlü çocuklar için kaynaştırma programları. Özel Eğitim, 1(2), 34-36.
• Metin, N. (1997). Okul öncesi dönemde entegrasyon ve entegrasyonun başarısını etkileyen faktörler. Haktanır, G. (Edt.), Okul öncesi eğitim sempozyumu; Okul öncesi eğitimde yeni yaklaşımlar. Türkiye Okul Öncesi Eğitimi Geliştirme Derneği.
• Metin, Ş. (2013). Türkiye’de okul öncesinde kaynaştırmaya ilişkin yapılan çalışmaların incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 146-172.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2015, 15 Temmuz). Özel eğitimin güçlendirilmesi projesi. https://orgm.meb.gov.tr/www/ozel-egitimin-guclendirilmesi-projesi/icerik/558
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018, 7 Temmuz). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği (Sayı: 30471). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180707-8.htm
• Odluyurt, S. (2007). Okul öncesi dönemde gelişimsel yetersizlik gösteren çocuklar için gerekli kaynaştırmaya hazırlık becerilerinin ve bu becerilerden bazılarının etkinlikler içine gömülen eşzamanlı ipucuyla öğretiminin etkilerinin belirlenmesi. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Özel Eğitim Anabilim Dalı, Zihin Engelliler Eğitimi Bilim Dalı.
• Orel, A., Zerey, Z. ve Töret, G. (2004). Sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim, 5(01).
• Özaydın, L. ve Çolak, A. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ve okul öncesi eğitimde kaynaştırma eğitimi hizmet içi eğitim programına ilişkin görüşleri. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri, 1(1), 189 – 226.
• Özcan, İ. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine yönelik duyguları tutumları ve kaygıları ile kaynaştırma uygulamalarındaki öğretmen yeterlilikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Çankırı ili örneği) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özokçu, O. (2018). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 19(3), 418-433.
• Öztürk, T. (2007). Anasınıflarına devam eden normal çocukların bilgilendirilmesinin zihinsel engelli yaşıtlarına yönelik tutumlarına etkisi. [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Özel Eğitim Anabilim Dalı, Bolu.
• Polirstok, S. (2015). Classroom management strategies for inclusive classrooms. Creative Education, 6(10), 927.
• Rafferty, Y., ve Griffin, K. W. (2005). Benefits and risks of reverse inclusion for preschoolers with and without disabilities: Perspectives of parents and providers. Journal of Early Intervention, 27(3), 173-192.
• Rajendran, P. ve Elavarasi, D. (2016). Awareness of regular primary school teachers towards inclusive education with special reference to special needs children. Journal of Applied Research in Education. 21(1), 365-382. ISSN 0975-0665.
• Savolainen, H. (2009). Responding to diversity and striving for excellence: The case of Finland. Prospects, 39(3), 281–292.
• Seçer, F. (2011). Sınıf öğretmenlerinin kişilerarası öz yeterlik inançları ile kaynaştırmaya yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Seçer, İ. (2013). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi. Anı Yayıncılık.
• Sever, F. D. (2007). Kaynaştırmaya yönelik öğretmen destek programının okul öncesi dönemdeki çocukların gelişim düzeylerinin etkilerinin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Soyyiğit, T. (2013). Sınıf öğretmenlerinin değer tercihleriyle kaynaştırmaya yönelik tutumları arasındaki ilişkininin incelenmesi (Pendik ilçesi örneği). [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Söğüt, D. A. ve Şahbaz, Ü. (2018a, 2-5 Mayıs). Bütünleştirme uygulamalarının özel gereksinimli çocuklar üzerine etkisinin sınıf ve okul öncesi öğretmenlerinin görüşlerine göre incelenmesi. Vth International Eurasian Educational Research Congress, Çınkır, Ş. (Ed.), Anı Yayıncılık, (s. 643-649). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Söğüt, D. A. ve Şahbaz, Ü. (2018b, 2-5 Mayıs). Bütünleştirme uygulamalarının özel gereksinimli çocuklar üzerine etkisinin branş öğretmenlerinin görüşlerine göre incelenmesi [Sözlü bildiri]. Vth International Eurasian Educational Research Congress, Çınkır, Ş. (Ed.), Anı Yayıncılık, (s. 650-658). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Sucuoğlu, B., Bakkaloğlu, H., İşcen-Karasu, F., Demir, Ş., ve Akalın, S. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırmaya ilişkin bilgi düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(4), 1467-1485.
• Sünbül, A. M., ve Sargın, N. (2002). Okul öncesi dönemde kaynaştırma eğitimine ilişkin öğretmen tutumlarının (çeşitli değişkenler açısından) incelenmesi [Sözlü Bildiri]. 12th. National Special Education Conference, Ankara.
• Şahbaz, Ü. (1997). Öğretmenlerin Özürlü Çocukların Kaynaştırılması Konusunda Bilgilendirilmelerinin Kaynaştırmaya İlişkin Tutumlarının Değişmesindeki Etkililiği. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Şahbaz, Ü., Atılgan, H., ve Aydemir, D. (2018). Bütünleştirmenin özel gereksinimli çocuklar üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik ölçek uyarlama çalışması. Kastamonu Eğitim, 26(6), 1843-1850.
• Tabachnick, B. G., ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. (6th ed.). Allyn and Bacon.
• TOHUM Otizm Vakfı ve ERG. (2010). Türkiye’de kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimin durumu. https://www.tohumotizm.org.tr/hakkimizda/projeler/tamamlananprojeler/kaynastirma-ve-butunlestirmenin-etkinligini-artirmak-icin-politika-ve%20uygulama-onerileri-2010/
• Uçar-Rasmussen, M. ve Kış, A. (2018). Qualifications of subject teachers in special education schools. Journal of Education and Training Studies, 6(4), 48-57.
• UNESCO. (1994). Final Report: World conference on special needs education: Access and quailty. Paris, France: Author.
• UNESCO. (2005). Guidelines for inclusion: Ensuring access to education for all, Paris: UNESCO.
• UNESCO. (b.t.). Inclusive education. http://www.iiep.unesco.org/en/inclusive-education
• UNICEF. (1989). Çocuk haklarına dair sözleşme. https://www.unicef.org/turkey/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme
• Ünsal, K. (2019). Kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim uygulamalarında rol alan sınıf öğretmenlerinin görev ve sorumluluklarını yerine getirme durumları ile kaynaştırmaya yönelik tutumlarının incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yada, A. ve Savolainen, H., (2017). Japanese in-service teachers’ attitudes toward inclusive education and self-efficacy for inclusive practices. Teaching and Teacher Education, 64, 222-229.