İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN FEN BİLİMLERİ DERSİ ERİME VE ÇÖZÜNME KAVRAMLARINA İLİŞKİN BİLGİ YAPILARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 14, 74 - 102, 31.12.2024

Mehmet Ali Kandemir , Zeki Apaydın

https://doi.org/10.56677/mkuefder.1557413

Cited By: 1

Öz

Araştırmada, öğrencilerin fen bilimleri dersi erime ve çözünme kavramlarına yönelik bilgi yapıları; çeşitli değişkenlere göre incelenmiştir. Araştırma, Marmara Bölgesi’nde yer alan bir büyükşehirin bir ilçesinde; dördüncü sınıfa devam eden 230 öğrencinin katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya katılacak öğrencilerin belirlenmesinde, amaçlı örnekleme yöntemlerinden biri olan kolay ulaşılabilir durum (uygun) örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırma, nicel araştırma yöntemlerinden biri olan tarama çalışmasına göre düzenlenmiştir. Araştırmada veriler, kişisel bilgiler formu ve bilgi yapısı testinden elde edilmiştir. Verilerin analizinde kay-kare bağımsızlık testi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda cinsiyet, akademik başarı, ekonomik düzey, anne ve babasının eğitim düzeyi değişkenleri ile öğrencilerin erime ve çözünme kavramlarına ilişkin bilgi yapıları arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Fen bilimleri dersi öğretim programında yer alan, diğer kavramlara yönelik bu tür araştırmalar yapılabilir.

Anahtar Kelimeler

şema, zihinsel modeller, teori nitelikli (sentetik) bilgi yapısı teorisi, parça nitelikli bilgi yapısı teorisi, bilgi yapıları

EXAMINING THE KNOWLEDGE STRUCTURES OF PRIMARY SCHOOL STUDENTS REGARDING THE CONCEPTS OF MELTING AND DISSOLUTION IN SCIENCE LESSON ACCORDING TO VARIOUS VARIABLES

Öz

In the study, the knowledge structures of the students about the concepts of melting and dissolution in the science lesson were examined according to various variables. The study was carried out with the participation of 230 fourth-grade students in a district of a metropolitan city in the Marmara Region of Turkiye. In determining the students who would participate in the study, the appropriate sampling method, which is one of the purposeful sampling methods, was used. The study was organized according to the screening study, which is one of the quantitative research methods. The data in the study were obtained from the personal information form and the knowledge structure test. The chi-square independence test was used in the analysis of the data. As a result of the study, no significant relationship was found between the variables of gender, academic success, economic level, mother and father's education level and the students' knowledge structures about the concepts of melting and dissolution. Such research can be carried out on other concepts included in the science lesson curriculum.

Anahtar Kelimeler

Knowledge structures, schema, mental models, knowledge in pieces structure conceptual change theory, theory-like conceptual change theory

Kaynakça

• Acar, T. (2018). Yazılı yoklamalarda puanlama yönteminin test ve madde istatistiklerine etkisi. İlköğretim Online, 17(2), 500-509.
• Apaydın, Z. (2014). Ortaokul öğrencilerinin suyun kaldırma kuvveti kavramına yönelik bilgi yapıları: Görüngübilimsel bir ilksel olarak yüzme. Eğitim ve Bilim, 39(174), 402-424.
• Apaydın, Z. (2020). A phenomenological study in the context of conceptual change theories about buoyancy. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 5(13), 1711-178.
• Atılgan, H. (Ed.). (2009). Eğitimde ölçme değerlendirme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Baykul, Y. ve Turgut, M., F. (2010). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Pegem Yayınevi.
• Bursal, M. (2019). SPSS ile temel veri analizleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. (2016). Veri analiz el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F., (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Chi, M. T. H. ve Roscoe, R. D. (2002). The process and challenges of conceptual change. M. Limon ve L. Mason (Eds.), Reconsidering conceptual change: Issues in theory and practice. 3-27. Dordrecht: Kluwer.
• Chi, M. T. H. (2005). Commonsense conceptions of emergent processes: why some misconceptions are robust.The Journal Of The Learning Sciences, 14(2), 161–199.
• Çepni, S. (Ed.). (2016). Fen ve teknoloji öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• diSessa A. A. (1982) Unlearning aristotelean physics: a study of knowledge-based learning. Cognitive Science, 6(1), 37–75
• diSessa, A. A. (1993). Towards an epistemology of physics. Cognitive and Instruction, 10(2), 105–225.
• diSessa, AA. (2014). A history of conceptual change research: Threads and fault lines. Cambridge Handbook of the Learning Sciences, Second Edition. UC Berkeley. http://dx.doi.org/10.1017/CBO9781139519526.007
• Duit, R. ve Treagust, D., F. (2003).Conceptual change: A powerful framework for improving science teaching and learning. International Journal of Science Education, 25(6), 671-688.
• Günay, H. (2019). Fen bilgisi öğretmen adaylarının fen öğretimine yönelik zihinsel modelleri (Yüksek lisans tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
• Ilyas A. ve Saeed M. (2018). Exploring teachers understanding about misconceptions of secondary grade chemistry students. International Journal for Cross-Disciplinary Subjects in Education (IJCDSE), 9(1), 3323-3328.
• Ioannides, C. ve Vosniadou, S. (2002). The changing of force. Cognitive ScienceQuarterly, (2), 5-61.
• Kandemir, M. A. ve Apaydın, Z. (2020). Sınıf öğretmenlerinin fen bilimleri dersinde öğrencilerin sahip olduğu kavram yanılgılarını belirlemelerine ve gidermelerine yönelik bir değerlendirme. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 82-97.
• Kandemir, M. A. (2022). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin erime ve çözünme kavramlarına yönelik bilgi yapılarının kavramsal değişim teorilerine göre analizi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Kandemir, M. A. ve Apaydın, Z. (2022). Analysis of primary school students’ knowledge structures regarding the movements of the earth according to conceptual change theories. Cukurova University Faculty of Education Journal, 51(2), 825-869. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/cuefd/issue/72356/934087
• Kandemir, M. A. ve Apaydın, Z. (2023). Jigsaw II tekniğinin dördüncü sınıf öğrencilerinin erime ve çözünme kavramlarına yönelik bilgi yapılarına etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 585-603. Erişim adresi: https://doi.org/10.17240/aibuefd.2023..-1102529
• Kandemir, M. A. (2024). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin erime ve çözünme kavramlarına yönelik bilgi yapılarının kavramsal değişim teorilerine göre analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karip, E. (2015). Ölçme ve değerlendirme. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Kayhan, C. H. (2010). Model ve zihinsel modeller. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 407-422.
• Khishfe, R. (2024). Nature of science conceptions and argumentation skills in different socioscientific contexts. International Journal of Science Education, 1-26. https://doi.org/10.1080/09500693.2024.2368690
• Lau, W. W. F. ve Yuen, A. H. K. (2010). Promoting conceptual change of learning sorting algorithm through the diagnosis of mental models: The effects of gender and learning styles. Computers ve Education, 54(1), 275–288. doi:10.1016/j.compedu.2009.08.014
• Malatyalı, E. ve Yılmaz, K. (2010). Yapılandırmacı öğrenme sürecinde kavramlar ve önemi: Kavramların pedagojik açıdan incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(14), 320-332.
• MEB (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB (2024). Fen bilimleri dersi öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları.
• Özdemir, G. (2007). Öğrencilerin kuvvet kavramına ilişkin bilgi yapılarının bir analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(14), 37-54.
• Özdemir, G. ve Clark, D. B. (2007). An overview of conceptual change theories. Eurasia Journal of Mathematics, Science ve Technology Education, 3(4), 351-361.
• Özdemir, M. (2018). Ortaokul öğrencilerinin buharlaşma ve kaynama kavramlarına ilişkin bilgi yapılarının analizi (Yüksek lisans tezi). Ömer Halisdemir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
• Özdemir, G., Çavuş Güngören, S. ve Yeşildağ-Hasançebi, F. (2022). Ortaokul öğrencilerinin fen öğrenme becerilerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 54, 69-98. doi 10.9779/pauefd.799198.
• Özer, F. ve Doğan, N. (2024). Fen Kavramlarının Anlamlı Öğrenimine Yönelik Yenilikçi Bir Yaklaşım: Modüler Fen Bilimleri Öğretiminin Kavram Öğrenimine Etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 59(59), 142-160. https://doi.org/10.15285/maruaebd.1335860
• Özgül, S. G., B. Akman ve M. Saçkes (2018). Çocukların Dünya’nın şekli ve gece-gündüz kavramlarına yönelik zihinsel modelleri. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9(1) 66-82, doi: 10.19160/ijer.379293
• Parnafes, O. (2012). Developing explanations and developing understanding: Students explain the phases of the moon using visual representations. Cognition and Instruction, 30(4), 359-403. doi:10.1080/07370008.2012.716885
• Ramesh, M., Victor, S. R. ve Nagaraju, M. T. V. (2020). Misconceptions in certain science concepts among tribal students. An International Bilingual Peer Reviewed Refereed Research Journal, 10(40), 24-28.
• Seçer, İ. (2018). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci. Ankara: Anı Yayımcılık.
• Sözcü, U., Kıldan, A. O., Aydınözü, D. ve İbret, B. Ü. (2016). Bilimsellik değerine ilişkin zihinsel modellerin değişiminin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 5(2), 9-22.
• Sherin, B. L., Krakowski, M. ve Lee, V. R. (2012). Some assembly required: How scientific explanations are constructed during clinical interviews. Journal of Research in Science Teaching, 49(2), 166-198.Erişim adresi: https://doi.org/10.1002/tea.20455
• Şen, Ş. ve Yılmaz, A. (2012). Erime ve çözünmeyle ilgili kavram yanılgılarının ontoloji temelinde İncelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 54-72.
• Taşpınar, M. (2017). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamalı nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi.
• Ulu, H. ve Ocak, İ. (2018). İlköğretim öğrencilerinin fen öğretimine yönelik zihinsel modellerinin incelenmesi̇. Electronic Turkish Studies, 13(11), 1367–1388.
• Ural, A. ve Çınar, F. N. (2014). Anne ve babanın eğitim düzeyinin öğrencinin matematik başarısına etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(4), 42-57.
• Vosniadou, S. ve Brewer, W. F. (1992). Mental models of the earth: A study of conceptual change in childhood. Cognitive Psychology, 24, 535-585.
• Vosniadou S. (1999). Conceptual change research: state of the art and future directions. Schnotz W.
• Vosniadou S. ve Carretero M. (Eds.) New perspectives on conceptual change. Pergamon, Amsterdam, 3-13.
• Vosniadou, S. (2003). Exploring the relationships between conceptual change and intentional learning. In G. M. Sinatra, ve P. R. Pintrich (Eds.), Intentional conceptual change (pp. 377–406). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Vosniadou, S. (2012). Reframing the classical approach to conceptual change: preconceptions, misconceptions and synthetic models. Fraser B., Tobin K.ve McRobbie C. (Eds) Second International Handbook of Science Education. Springer International Handbooks of Education, 119-130. Springer, Dordrecht. doi: https://doi.org/10.1007/978-1-4020-9041-7_10
• Vosniadou, S. (2019). The development of students’ understanding of science. Frontiers in Education, 4(32), 1-6. doi: 10.3389/feduc.2019.00032.
• Yüzbaşıoğlu, M. K. ve Kurnaz, M. A. (2020). Ses hakkında öğrenci zihinsel modellerinin belirlenmesi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF), 4(3), 254-27.