HALK EĞİTİMİ MERKEZLERİNDE GÖREVLENDİRİLEN USTA ÖĞRETİCİLERİN KURUM YÖNETİCİLERİNE KARŞI DALKAVUKLUK DAVRANIŞLARININ NEDENLERİ VE GÖSTERİŞ BİÇİMLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 14, 247 - 277, 31.12.2024

Hasret Şahin , Soner Polat

https://doi.org/10.56677/mkuefder.1592840

Öz

Araştırmada, halk eğitimi merkezinde görevlendirilen usta öğreticilerin yöneticilerine karşı dalkavukluk davranışlarının nedenleri ve gösteriş biçimlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Burada nitel araştırma desenlerinden olgu bilim deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu amaçlı örneklem yöntemi kullanılarak Kocaeli ili ilçelerinde bulunan 6 halk eğitimi merkezlerinde görevlendirilen 15 usta öğretici ve 10 yönetici oluşturmuştur. Örneklem grubundan elde edilen veriler betimsel ve içerik analiz yöntemi ile incelenerek değerlendirilmiştir. Veriler alt tema ve göstergelerle ifade edilmiştir. Araştırma sonucunda; halk eğitimi merkezlerinde görevlendirilen usta öğreticilerin yöneticilerine karşı dalkavukluk davranışlarının nedenleri; işini devam ettirme, istediği yerde görev alma, yardım talebi, ekonomik geliri sürdürebilme, işindeki başarısızlığını örtme, psikolojik olarak rahatlama arzusu ve üst makama kendisini fark ettirme olmak üzere yedi alt tema olarak ortaya çıkmıştır. Usta öğreticilerin dalkavukluk davranışlarını gösteriş biçimleri; yöneticilere hediye vererek, yöneticileri ziyarete giderek, yöneticiler ile olan iletişim tarzlarını kullanarak, yöneticilerin söylediği her şeyi kabul ederek, yiyecek içecek ikram ederek, yöneticilerin cinsiyetlerine göre davranarak, birbirlerini yöneticilere şikayet ederek ve yöneticilerine değil de daha üst makamlara dalkavukluk yaparak gösterme şeklinde olmak üzere sekiz alt tema olarak incelenmiştir. Usta öğreticilerin dalkavukluk davranışlarının yöneticiler tarafından karşılanma şekilleri ise; yöneticilerin olumlu yaklaşımı ve yöneticilerin olumsuz yaklaşımı şeklinde iki alt tema olarak ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dalkavukluk, Yönetici, Usta öğretici, Halk eğitimi merkezi

Kaynakça

• Aşık, M. (2011). Günümüzde yalaka türleri. https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/melih-asik/gunumuzde-yalaka-turleri-1345820/ Erişim:16.12.2023.
• Ayal, O., & Kahveci, G. (2023). Öğretmenlerin örgütsel dalkavukluk ve kayırmacılık algılarının incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (55), 272-294.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak E., Akgün, Ö., E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2023). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Creswell, J. W. (2017). Araştırma deseni. Girişim Matbaacılık.
• Demirel, Z. H. (2017). Otel işletmelerindeki kadın yöneticilerin kariyer engellerinin kariyer stratejileri ve örgütsel bağlılıkları üzerine etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Nevşehir Hacı Bektaş Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Esmer, Y. & Yüksel, M. (2019). Örgütsel dalkavukluk. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(67), s. 897-899. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2019.3777
• Francis, J. J., Johnston, M., Robertson, C., Glidewell, L., Entwistle, V., Eccles, M. P. ve Grimshaw, J. M. (2010). What is an adequate sample size? Operationalising data saturation for theory-based interview studies. Psychology and Health, 25(10), 1229-1245.
• Gülcemal, M. M. (2020). Akademik örgütlerde dalkavukluk olgusu üzerine nitel bir araştırma [Yayımlanmamış doktora tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Kaba, S., Demirkaynak, K. & Ürey, M. (2024). Halk eğitim merkezlerinde görev yapan usta öğreticilerin karşılaştıkları problemlerin incelenmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 1358-1359. DOI: 10.29299/kefad.1384193.
• Kıral, B., & Kepenekci, Y. K. (2021). Örgüt iklimini bozan işgören davranışları.Siirt Eğitim Dergisi, 1(2), 17-29.
• Kıral, E. & Dilan Dilmaç, E. (2021). Okul yöneticileri ve öğretmenlerin dalkavukluk davranışına ilişkin görüşleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 10(4), s. 105-106.
• Koçu, E. (2003). Tarihimizde Garip Vakalar. İstanbul: Doğan Yayınları.
• Konay, D. (2019). Ortaöğretim öğretmenlerinin politik beceri ve dalkavukluk hakkındaki görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Adnan Menderes Üniversitesi.
• Konay, D. & Kıral, E. (2023). Politik beceri ve dalkavukluk arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), s. 297-302. DOI: http://dx.doi.org/10.29299/kefad.1036669
• Mthuli, S. A., Ruffin, F. ve Singh, N. (2022). ‘Define, Explain, Justify, Apply’(DEJA): An analytic tool for guiding qualitative research sample size. International Journal of Social Research Methodology, 25(6), 809-821.
• Mücevher, M. H. (2021). Örgütlerde simbiyotik yaşam: İşbirlikçiler, sığıntılar ve asalaklar. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 6(15), s.178-184.
• Nazlı, K. & Özer, N. (2021). Yöneticilerinin Gözünden halk eğitimi merkezlerinde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 1436-1437. DOI: 10.17679/inuefd.979837
• Okibe, H. B. (2020). Scopany and dearth of ıntegrity in governance. ınterrogating prochial behavior in nigerian political system. Journal of Social Sciences, 5(2), s.145-148).
• Okutan, E. (2005). Dalkavukluk. Mebhisto Basım Yayın.
• Öztürk, H. (2010). Yönetici hemşirelerin etik davranışları ve bir araştırma [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Resmi Gazete (11.04.2018). Milli Eğitim Bakanlığı hayat boyu öğrenme kurumları yönetmeliği, 30388.
• Resmi Gazete (12.06.2021). Milli Eğitim Bakanlığı hayat boyu öğrenme kurumları yönetmeliği, 31509.
• Şen, S. & Yıldırım, İ. (2021). Eğitimde araştırma yöntemleri. Nobel Akademik Yayıncılık. TDK, (2022), Türk Dil Kurumu resmi internet sitesinden 30 Kasım 2023 tarihinde http://sozluk.gov.tr/ adresinden alınmıştır.
• Yıldırım, A & Şimşek, H. (2007). Nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.