YABANCILARA TÜRKÇE ÖĞRETİMİ KİTAPLARINDAKİ DİNLEME METİNLERİNİN ÖRTÜLÜ ANLAM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ (İSTANBUL B1-B2 SEVİYESİ DERS KİTABI

Yıl 2017, Cilt: 14 Sayı: 39, 300 - 319, 23.10.2017

Esra Tiryaki

Öz

Bu
çalışmanın amacı, yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki
dinleme metinlerinde yer alan örtülü anlamların incelenmesidir. Çalışma,
İstanbul Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı B1 ve B-2 düzeyleri ile
sınırlandırılmıştır. Buna göre B1 ve B2’de 18 metin toplamda 36 metin incelenmiştir.
Araştırma betimsel tarama modelindedir. Verilerin analizinde içerik analizi
yönteminde yararlanılmıştır. Bu amaçla B1 ve B2 ders kitaplarında yer alan
metinler incelenerek örtülü anlam unsurları açısından analiz edilmiştir.
Metinlerin örtülü anlam unsurları bakımından analizinde araştırmacı tarafından
geliştirilen değerlendirme formu kullanılmıştır. Elde edilen verilerden yola
çıkılarak frekans ve yüzde değerleri hesaplanmıştır. Buna göre; Cümle ve cümle
bazında incelenen örtülü anlama bakınca en fazla cümle ve örtülü anlam unsuru
B2 kitabındadır.B1 seviyesindeki dinleme metinlerini örtülü anlam unsurlarının
kullanım sıklığına göre incelediğimizde ise en fazla “Sezdirim” en az “Derin
Yapı-Yüzey Yapı Ayrımı Gösteren Cümle” unsuru kullanılmıştır. Metin sayılarına
göre değerlendirme yapıldığında ise en fazla “aktarma ve sezdirim” en az
kullanılan unsur ise “duygu değeri/ çağrışım “dır.

B2
seviyesindeki dinleme metinleri içinde en fazla örtülü anlam unsuru olarak “
sezdirim” en az “ önvarsayım ”kullanıldığı tespit edilirken “derin yapı-yüzey
yapı ayrımı gösteren cümle” unsuru ise bulunamamıştır. Metin sayısına göre
örtülü anlama bakıldığında en fazla “aktarma” ve “sezdirim” unsuru; en az
“duygu değeri/ çağrışım ”unsuru kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yabancılara Türkçe öğretimi, dinleme, örtülü anlam

Kaynakça

• Kocaman, A. (2011) . Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları. Melanlıoğlu, D. (2015). Yabancı Öğreniciler İçin Dinleme Becerisine Yönelik Üstbilişsel Dereceli Puanlama Anahtarı. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Türkçe Öğretimi Özel Sayısı II,391-404 Onan, B. Ve Tiryaki, E. (2012) . Türkçede Örtülü Anlam Oluşturan Unsurlar Ve Ana Dili Öğretimindeki İşlevleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9/19, 223-240. Tüm, G.(2016). Yabancılara Türkçe Ders Kitaplarındaki Dinleme Etkinliklerinin Avrupa Ortak Başvuru Metnine Uygunluğu Üzerine Bir Çalışma. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 4/2,125-142 Yıldırım, A. Ve Şimşek H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık