Essential Characteristics of the Textbooks Used in Open and Distance Learning: Document Review Study

Yıl 2020, Sayı: 50, 533 - 560, 01.09.2020

Mehmet Yavuz , Mehmet Hasançebi , Engin Kurşun

Öz

The present study was designed to investigate textbook development criteria for the evaluation of printed textbooks and e-books used in open and distance learning (ODL) concerning several categories including content, language and expression, visual design, individual learning, and software. To this end, the study was conducted using a qualitative research method known as document analysis. Several keywords including “distance learning course materials,” “open learning course materials,” “textbook development criteria,” and “individual learning principle in open learning” were used to search the online databases such as YÖK TEZ (Turkish Higher Education Council Dissertation Database), Google Scholar, ERIC, and Web of Science both in Turkish and English languages. The analysis identified a total of 108 potential criteria, and these criteria were then reduced to 70 criteria and divided into five categories by a group of three experts with relevant experience. These five categories included content, language and expression, visual design, individual learning, and software, of which the software category was evaluated for e-books alone. The results indicated that the categories, including visual design and language and expression, were the most commonly emphasized criteria, and individual learning, feedback, and e-book, were the most frequently investigated topics. Accordingly, it was revealed that although there is a large body of literature examining textbook development, there is a lack in the literature regarding textbook development criteria in ODL.

Anahtar Kelimeler

distance learning, open education, e-book criteria, textbook criteria

Açık ve Uzaktan Öğrenme Ders Kitaplarında Bulunması Gereken Özellikler: Sistematik Literatür Taraması

Öz

Bu çalışmanın amacı, açık ve uzaktan öğrenmede kullanılan basılı ve elektronik ders kitapları için içerik, dil ve anlatım, görsel tasarım, bireysel öğrenme ile yazılım ve teknoloji kategorilerinde değerlendirme kriterleri oluşturmaktır. Bu amaç doğrultusunda nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Bu kapsamda “açık ve uzaktan öğrenme ders materyalleri”, “açık öğretim ders kitapları”, “kitap hazırlama kriterleri”, “açık öğretimde bireysel öğrenme ilkesi” anahtar kelimeleri Türkçe ve İngilizce olarak YÖK Tez Merkezi, Google Scholar, ERIC ve Web of Science veri tabanlarında taranmıştır. Elde edilen veriler sonrasında 108 adet potansiyel kriter oluşturulmuştur. Bu kriterlerdeki benzer maddelerin elenmesi ile üç alan uzmanından alınan görüşler sonucunda kriter sayısı 70’e indirilmiş ve kriterler açık ve uzaktan öğrenme alan uzmanları tarafından önceden belirlenen beş başlık altında gruplandırılmıştır. Basılı ders kitapları dil ve anlatım, görsel tasarım, içerik ve bireysel öğrenme başlıkları altında incelenmişken, e-kitaplar ise bunlara ek olarak yazılım ve teknoloji boyutunu da içine alarak incelenmiş ve bulgularda bireysel öğrenme ile e-kitap başlığında kriterlerin az olduğu görülmüştür. Ayrıca, ders kitabı hazırlamayla ilgili çalışmaların sayısının fazla olduğu açık ve uzaktan öğrenme ders kitaplarının hazırlanmasında uyulması gereken kriterler ile ilgili çalışmaların ise az sayıda olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

uzaktan eğitim, açık öğretim, e-kitap kriterleri, ders kitabı kriterleri

Kaynakça

• Abram, S. (2010). P-Books vs. Ebooks: Are there education issues. Multimedia & Internet Schools, 17(6), 13-16.
• Akbaba, B. (2013). Lise Tarih Ders Kitaplarını Değerlendirme Formunun Geliştirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 26-41.
• Alpan, G. (2008). Ders Kitaplarındaki Metin Tasarımı. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 107-134.
• Anadolu Üniversitesi (2016). 2016-2017 Öğretim Yılı Açıköğretim Sistemine İlişkin Öğrenci Görüşleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Andersson, A., & Hatakka, M. (2010) Increasing Interactivity In Distance Educations: Case Studies Bangladesh And Sri Lanka. Information Technology For Development, 16(1), 16-33.
• Aydın, C. H. (2011). Açık ve Uzaktan Öğrenme: Öğrenci Adaylarının Bakış Açısı. Ankara: Pegem Akademi.
• Ayvacı, H. Ş., & Devecioğlu, Y. (2013). 10. Sınıf Fizik ders kitabı ve kitaptaki etkinliklerin uygulanabilirliği hakkında öğretmen değerlendirmeleri. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 418-450.
• Batoon, M.V., Morales, L.D., & Fıgueroa, J.A., (2018) Instructional Design to Measure The Efficaciy of Interactive E-Books In A High School Setting. Turkish Online Journal of Distance Education-TOJDE.
• BCcampus.(2018). BC Open Textbooks Review Criteria. [Çevrim-içi: https://open.bccampus.ca/bc-open-textbooks-review-criteria/], Erişim tarihi: 10/12/2018.
• Bodur, F. (2016). Uzaktan öğretim ders kitaplarında kullanılan görsel öğelerin öğrenmeye etkileri (Anadolu Üniversitesi örneği). Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 70-80.
• Bozkurt, A., & Bozkaya, M. (2013a). Etkileşimli e-kitap değerlendirme kriterleri. Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Açıköğretim Fakültesi.
• Bozkurt, A., & Bozkaya, M. (2013b). Etkileşimli E-Kitap: Dünü, Bugünü ve Yarını. Akademik Bilişim. (s.375-381). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Bozkurt, A., Karadeniz, A., & Erdoğdu, E. (2018). Açık ve Uzaktan Öğrenme Sisteminde Karekod Kullanımı: Açıköğretim Ders Kitapları Örneği. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology, 9(30).
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Cambridge Dictionary (2020). Definition of E-Book içinde. Erişim adresi: https://www.merriam-webster.com/dictionary/e-book.
• Çiftçi, G. T., & Doğan, T. G. (2018). Açık ve uzaktan eğitim uygulamaları için ortam standartlarının belirlenmesi. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 4(3), 12-15.
• Demircioğlu, İ. H. (2013). Tarih Ders Kitabı Yazımında Yeni Yaklaşımlar. Journal Of Black Sea Studies, 10(38).
• Demirel, Ö., & Kıroğlu, K. (2019). Konu alanı ders kitabı incelemesi, (3. Baskı). Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Eby, G. (2013). Uzaktan Eğitim Ortamlarının Tasarımı: Yazılım Mühendisliği Yaşam Döngüsü Yaklaşımı. Kültür Ajans.
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Erdoğdu, E. (2016). Açık ve uzaktan öğrenme kapsamında etkileşimli ekitaplar: etkileşim, teknoloji, üretim boyutu ve örnekleri. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 2(3), 88-114.
• Eryıldır, Z. M. (2019). Elektronik kitap uygulaması ve getirdiği hukuki sorunlar (Doctoral dissertation, İstanbul Bilgi Üniversitesi).
• Genç Kumtepe, E., Toprak, E., Öztürk, A., Tuna Büyükköse, G., Kılınç, H., & Aydın Menderis, İ. (2019). Açık ve uzaktan öğrenmede destek hizmetleri: Yerelden küresele bir model önerisi. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi,2019(5),41-80.
• Genç, Z., & Aydemir, E. (2015). An Alternative Evaluation: Online Puzzle As a Course-End Activity. Interactive Technology and Smart Education, 12 (3), 169-182.
• Gündüz, E., Yılmaz, M., & Çimen, O. (2016). MEB Ortaöğretim 10. Sınıf Biyoloji Ders Kitabının Bilimsel İçerik Bakımından İncelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2).
• Friesen, N., & Kuskis, A. (2013). Modes of interaction. In Moore, M. G. (Ed.), Handbook of Distance Education (3rd ed.) (pp. 351-371). Routledge.
• Hatipoğlu, N. (2011). Yenilenebilir, etkileşimli ve hipermedya destekli e-kitap şablonu tasarımı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Itzkovitch, A. (2012). Interactive eBook Apps: the reinvention of reading and interactivity. UX Magazine, 12.
• Jung, S. M., & Lim, K. B. (2009). Leading future education: Development of digital textbooks in Korea. Paper presented at the 12th UNESCO-APEID International Conference Quality Innovations for Teaching and Learning, Bangkok, Thailand.
• Kara, M., & Keş, Y. (2016). Bir öğrenme aracı olarak etkileşimli E-Kitap. Art-e Sanat Dergisi, 9(17), 189-209.
• Karamifar, M., Barati, H., & Youhanaee, M. (2014). Local evaluation criteria for global textbooks: A case study from Iran. Theory and Practice in Language Studies, 4(5), 923.
• Karasar, N. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri (35. baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karasu, G., & Sarı, Y. E. (2019). Uzaktan Eğitim ve Yabancı Dil Öğrenme Özerkliği. Diyalog Interkulturelle Zeitschrift Für Germanistik, 7(2), 321-334.
• Karataş, I., & Baki, A. (2017). The effect of learning environments based on problem solving on students’ achievements of problem solving. International Electronic Journal of Elementary Education, 5(3), 249-268.
• Karatay, H., & Pektaş, S. (2012). Türkçe Ders Kitaplarının İncelenmesine Yönelik Ölçek Geliştirme Çalışması. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2012(10), 183-204.
• Kaysi, F., & Aydemir, E. (2017). Uzaktan Eğitim Süreçlerindeki Etkileşim Boyutlarinin Değerlendirilmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 4(11), 778-790.
• Kumtepe, A.T., Büyük, K., Güneş, İ., Öztürk, A., Tuna, G., Gümüş, S., & Atak, O. N. (2017). Kitlesel Uzaktan Eğitimde Öğrenen-İçerik Etkileşimi: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Sistemi Örneği. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 3(2), 9-36.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (2019). Nitel veri analizi, 3. Baskı. (Çev. S. Akbababa Altun & A. Ersoy). Ankara: Pegem Akademi.
• Moore, M. G. (2013). Handbook of distance education. Routledge.
• Önder, I. (2011). E-kitap ve dünyada elektronik kitap yayıncılığı. Türk Kütüphaneciliği, 25(1), 97-105.
• Özgür, D. F. (2019). Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Personelinin Öğrencilerle İletişimde Sosyal Medya Etkileşimine Bakışı: İÜ Auzef Örneği (Yayımlanmamış Yükseklisans Tezi). Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi.
• Özkanal, B., & Özgür, A. Z. (2017). Türkiye’de Yükseköğretimde Açık ve Uzaktan Öğrenme Yöntemi ile İletişim Eğitimi Üzerine Değerlendirmeler. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 9(4), 5-24.
• Paydar, S., & Doğan, A. (2019). Öğretmen Adaylarının Açık ve Uzaktan Öğrenme Ortamlarına Yönelik Görüşleri. Eğitim ve Teknoloji, 1(2), 154-162.
• Rockinson-Szapkiw, A. J., Courduff, J., Carter, K., & Bennett, D. (2013). Electronic Versus Traditional Print Textbooks: A Comparison Study On The Influence Of University Students' Learning. Computers & Education, 63, 259-266.
• Salar, H. C. (2013). Türkiye'de üniversite öğrencilerinin ve öğretim elemanlarının açık ve uzaktan öğrenmeye hazırbulunuşlukları. (Doktora tezi), Anadolu Üniversitesi.
• Soules, A. (2013). New types of e-books, e-book issues, and implications for the future. In Miller, W., & Pellen, R.M., (Eds.). Adapting to E-Books (207-227). US:Routledge Publications, Ins.
• Şimşek, H. (2009). Methodical Problem in The Reseachers of Faculty History. Journal of Faculty Educational Sciences, (42), 1, 33-51.
• Şahin, M. (2014). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Görsel Tasarım İlkeleri Açısından Değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 31-46.
• Tsang, E. Y. (2010). Learner-content interactions and learning effectiveness: A study of student perceptions (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Capella University, Minnesota.
• Tural, A., Şahan, G., Işik, A. D., Özdemir, S., Uysal, H., & Yilmaz, O. (2017). Türkiye ve Almanya'daki Hayat Bilgisi Ders Kitaplarının Resim-Metin Ilişkileri ve Kullanımları Bakımından Karşılaştırılması. Bartin Üniversitesi Egitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 770.
• Uyguçgil, G. (2013). Açık ve uzaktan eğitimde bir pazarlama iletişimi aracı olarak internet siteleri ve yönetimi (Doctoral dissertation, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Winberg, T. M., & Hedman, L. (2008). Student attitudes toward learning, level of pre-knowledge and instruction type in a computer-simulation: effects on flow experiences and perceived learning outcomes. Instructional Science, 36(4), 269-287.
• Xiao, J. (2017). Learner-content interaction in distance education: The weakest link in interaction research. Distance Education, 38(1), 123-135.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin yayıncılık.